ندای آسمانی از علام حتمی ظهور
یکی از نشانه حتمی و خاص قیام، ندای آسمانی است.
ندای آسمانی، صدایی است که از آسمان، توسط جبرئیل امین علیه السلام بلند میشود و در آن به معرفی حضرت مهدی – عجل الله تعالی فرجه الشریف – و بیان نام و نسب و حقانیت او و پیروانش میپردازد و پس از آن، امام عصر – عجل الله تعالی فرجه الشریف – ظهور میکند.
ندای آسمانی با الفاظ «ندا»، «صحیه»، «صوت»، «اعلان»، «فزعه» و «هدّه» در احادیث شیعه و عامه مطرح شده است.
نکاتی درباره ندای آسمانی
نکتههایی درباره ندای آسمانی از روایتهای اهل بیت علیهمالسلام استفاده میشود:
عبارتهای مختلف در روایات اهل بیت علیهمالسلام دلالت بر حتمی بودن وقوع ندای آسمانی میکنند؛ مثل واژه «محتوم».
برخی احادیث – که از جهت سند، معتبر هستند – حتمی بودن اصل ندای آسمانی را میرسانند؛ ولی بیان کننده حتمی بودن خصوصیات ندای آسمانی نیستند.
به عنوان مثال، زمان وقوع این ندا مشخص نیست. یعنی اگر زمان ندا، شب جمعه و بیست و سوم ماه مبارک رمضان معرفی میشود این مطلب، حتمی نیست و احتمال بداء در آن میرود.
نکته بعدی این است که چند حدیث، ندا دهنده را جبرئیل امین معرفی میکنند؛ که به دو مورد از آنها اشاره میشود.
نقل شده است که امام جعفر صادق علیهالسلام فرمود: «ندای جبرئیل از آسمان خواهد بود.»
امام
محمد باقر علیهالسلام فرمود: صیحه مگر در ماه رمضان نیست. چون ماه رمضان، ماه خدا است و صیحه در این ماه، صدای جبرئیل بر این مردم است.
نکته دیگر که از محتوای روایات برداشت میشود در مورد محتوای ندای آسمانی است.
مضمون ندای آسمانی را میتوان به دو قسمت اخباری و انشائی تقسیم کرد. مراد از محتوای اخباری، مطالبی است که قالب دستوری ندارد و برای آگاهی مخاطبان است و مراد از محتوای انشایی، مطالبی است که قالب دستوری دارد و شنونده را به انجام اموری فرا میخواند.
بیشترین محتوای اخباری ندای آسمانی
بیشترین مطالبی که به عنوان محتوای اخباری در روایات ندای آسمانی مطرح شده، معرفی حضرت مهدی – عجل الله تعالی فرجه الشریف – به نام و نسب است و پس از آن، در ندای دوّم، حق بودن حضرت علی علیهالسلام و پیروانشان مطرح میشود تا کسانی که حضرت مهدی – عجل الله تعالی فرجه الشریف – را با نام و نسب نشناختهاند، به وسیله شیعیان حضرت علی علیهالسلام که در جهان شناخته شدهاند، ایشان را بشناسند.
هشام بن سالم درباره ندای آسمانی از امام جعفر صادق علیهالسلام نقل میکند که ایشان فرمود: «آن صیحه از آسمان به اسم صاحب الامر خواهد بود.»
هم چنین محمد بن علی حلبی نقل میکند امام جعفر صادق علیهالسلام میفرمود: «منادی از آسمان در ابتدای روز، ندا میدهد: آگاه باشید همانا علی و شیعه او، همان رستگاران هستند».
مهمترین محتوای دستوری ندای آسمانی
دستور پیروی از حضرت مهدی – عجل الله تعالی فرجه الشریف– مهمترین محتوای دستوری ندای آسمانی است.
ابوبصیر از امام جعفر صادق علیهالسلام نقل کرده است: «…حضرت مهدی قیام نمیکند مگر اینکه به نام او از آسمان، در شب جمعه، شب بیست و سوم ماه رمضان نداد داده شود. گفتم: به چه چیزی ندا میدهند؟ فرمود: به نام او و نام پدر او؛ و آن اینکه آگاه باشید فلانی فرزند فلانی، قائم آل محمّد است. سخن او را بشنوید و از او پیروی کنید.»
همه مردم دنیا مخاطب ندای آسمانی هستند
تمام اهل زمین، ندای آسمانی را میشنوند. این مطلب در احادیث اهل بیت علیهمالسلام با تعبیرهای مختلفی بیان شده است
ابوبصیر از امام جعفر صادق علیهالسلام نقل کرده است: چیزی از مخلوقات پروردگار که روح داشته باشد، نمیماند، مگر اینکه صیحه را میشنود.
ویژگی مهم ندای آسمانی برای مخاطبان، شنیدن محتوای آن به زبانهای مختلف است؛ یعنی اگر زبان مادری کسی عربی باشد، صوت را به زبان عربی میشنود و اگر فارسی باشد، فارسی میشنود و …
خروج سفیانی از علائم حتمی است
یکی دیگر از نشانههای حتمی قیام امام زمان – عجل الله تعالی فرجه الشریف – خروج سفیانی است.
حتمی بودن خروج سفیانی با عبارتهای مختلفی، چون «إنه لمن المحتوم الذی لابدّ منه»، «السفیانی لابدّ منه» و «أمر السفیانی حتم من الله و لا یکون القائم الا بسفیانی» از زبان اهل بیت بیان شده است.
عبارتهای «المحتوم»، «لابدّ منه» و «حتم من الله»، همگی بیانگر حتمی و صد در صدی بودن آمدن سفیانی، به عنوان یکی از نشانههای قیام حضرت مهدی – عجل الله تعالی فرجه الشریف- است.
البته اصل خروجی سفیانی حتمی است؛ اما برخی خصوصیات آن، مانند زمان خروج، میتواند قابل تغییر و بداء قرار گیرد.
چرا نام سفیانی، سفیانی است؟
نام سفیانی، نشانگر انتساب او به ابوسفیان است. این مطلب به دو صورت میتواند قابل تفسیر باشد:
اینکه نسب سفیانی به خاندان ابوسفیان میرسد و واقعاً او از نوادگان ابوسفیان است.
برخی از احادیث، او را از بنی امیه، نسل ابوسفیان و از فرزندان زن جگر خوار معرفی میکنند.
ممکن است مقصود از انتساب سفیانی به خاندان ابوسفیان، توجه دادن مسلمانان به عملکرد او است. یعنی او روشی چون ابوسفیان و خاندان او دارد.
سفیانی مانند بنی امیه – که تمام تلاش خود را برای مقابله با اسلام و اهل بیت به صورت آشکار و پنهان به کار گرفت – نهایت تلاش خود را برای مقابله با حضرت مهدی – عجل الله فرجه – به کار میگیرد. هدف او جلوگیری از برپایی دولت کریمه مهدوی است و به همین دلیل، دست به کشتار پیروان آن حضرت میزند و به دنبال دستگیری امام مهدی است.
در حدیث جالبی، امام جعفر صادق علیهالسلام در این باره میفرماید: ما و خاندان ابوسفیان، دو خانواده هستیم که به خاطر خداوند با یکدیگر دشمنی کردیم، ما خدا را تصدیق کردیم و آنان خداوند را تکذیب کردند. ابوسفیان با رسول خدا، معاویه با علی بن ابی طاب، یزید بن معاویه با حسین بن علی نبرد کرد و سفیانی نیز با قائم، جنگ خواهد کرد.
خروج سفیانی کی خواهد بود؟
خروج سفیانی در ماه رجب خواهد بود. همزمان با حرکت یمانی و خراسانی و قبل از قیام حضرت مهدی – عجل الله تعالی فرجه الشریف- سفیانی خروج خواهد کرد.
از امام صادق علیهالسلام نقل شده است که سفیانی از امور حتمی است و خروج او در ماه رجب است.
از ابتدای خارج شدن تا آخر حرکت او، پانزده ماه طول میکشد. شش ماه به جنگ میپردازد و وقتی بر پنج منطقه (شام) حاکم شد، نه ماه حکومت میکند و به آن، حتی یک روز اضافه نمیشود.
البته زمان خروج سفیانی قابل تغییر و بداء است.
آغاز خروج سفیانی از مناطق خشک سرزمین شام خواهد بود و کشورهای سوریه، اردن و فلسطین را به تصرف خود در خواهد آورد.
عبدالله بن أبی منصور گوید: از امام جعفر صادق علیهالسلام درباره نام سفیانی سؤال کردم؛ ایشان فرمود: به نام او چه کار داری؟ وقتی او پنج منطقه شام، یعنی دمشق، حمص، فلسطین، اردن و قنسرین را اشغال کرد، در آن هنگام، منتظر گشایش باشید.
بنا بر آنچه در برخی روایتها به آن اشاره شده است، سفیانی ابتدا بر منطقه شام حاکم میشود رقیبان را از میان بر میدارد. سپس در راه عراق، درگیر جنگی در شمال سوریه (منطقه قرقیسیا) میشود که در آن نبرد، صد هزار نفر از ستمگران کشته میشوند.
بعد از آن، سفیانی حمله خود به عراق را آغاز میکند و در کوفه و اطراف آن دست به کشتار و غارت شیعیان میزند.
او زمانی که با خبر میشود حضرت مهدی – عجل الله تعالی فرجه الشریف- در مدینه است، برای مقابله با ایشان، سپاهی به مدینه میفرستد. هم زمان، حضرت مهدی – عجل الله تعالی فرجه الشریف- از مدینه به سوی مکّه رهسپار میشود. لشکر سفیانی که حضرت را در مدینه نمییابند، دست به غارت شهر میزنند و سپس به سوی مکّه حرکت میکنند که در میان راه، در سرزمین بیداء گرفتار میشوند.
در روایتی که تفسیر عیاشی آن را از امام محمد باقر علیهالسلام نقل کرده، به کشته شدن سفیانی در سرزمین شام؛ به دست حضرت مهدی – عجل الله تعالی فرجه الشریف- و پیروان ایشان اشاره شده است.
خسف بیداء، یکی دیگر از علائم حتمی ظهور
یکی از نشانههای حتمی قیام حضرت مهدی – عجل الله تعالی فرجه الشریف – «خسف بیداء» معرفی شده است.
خسف به معنای فرو رفتن و بیداء نام سرزمینی بیابانی و خالی از آب و گیاه، میان مکّه و مدینه است. مقصود از فرو رفتن در سرزمین ب
یداء، حادثهای است که برای سپاه سفیانی در آن منطقه رخ میدهد.
زمانی که برای دستگیری حضرت مهدی – عجل الله تعالی فرجه الشریف– راهی مکه میشوند، برای استراحت در منطقه بیداء توقف میکنند که از آسمان به زمین بیداء دستور داده میشود تا آنان را در خود فرو برد و جز چند نفر برای عبرت دیگران بقیه لشکر سفیانی به زمین فرو میروند.
حدیثی زیبا و طولانی که با سندهای مختلف و معتبر، در کتاب غیبت نعمانی آمده و از جابربن یزید جعفی از امام محمد باقر علیهالسلام نقل شده است، این حادثه را در کنار سایر حوادث دوره ظهور مطرح میکند.
خروج یمانی از نشانههای حتمی ظهور
از جمله نشانههای حتمی ظهور حضرت مهدی – عجل الله تعالی فرجه الشریف – خروج یمانی شمرده شده است.
عمر بن حنظله از امام جعفر صادق علیهالسلام نقل کرده است: پیش از قیام قائم، پنج نشانه حتمی یمانی، سفیانی، صیحه (ندای آسمانی)، قتل نفس زکیه و خسف بیداء خواهد بود.
در روایت دیگری نیز به حتمی بودن این نشانه اشاره شده است. البته حتمی بودن خروج یمانی دلالت بر حتمی بودن خصوصیات خروج او، مانند زمان خروجش نمیکند.
یمانی از کجاست؟
یمانی چنانکه از نامش پیداست از منطقه یمن خروج میکند و به یاری حضرت مهدی – عجل الله تعالی فرجه الشریف – بر میخیزد.
خروج یمانی همزمان با خروج سفیانی و خراسانی گزارش شده است.
در حدیثی که ابوبصیر از امام محمد باقر علیهالسلام نقل کرده است، میخوانیم: خروج سفیانی و یمانی و خراسانی در یک سال و در یک ماه و یک روز خواهد بود؛ مانند دانههای تسبیح که برخی به دنبال برخی دیگر است.
این حدیث و روایتهای مشابه، بیانگر این مطلب هستند که آنان، مقدمات خروج را از قبل آماده کردهاند و ممکن است این امر، در زمانهای متفاوتی باشد؛ ولی با خروج یکی از آنان، دیگران حرکت خود را شرع میکنند.
در حدیثی، یمانی از فرزندان زید بن
علی بن حسین معرفی شده است.
یمن یکی از مناطقی که به یاری امام بر میخیزد
یکی از مناطقی که مردم آن، بنابر چند روایت، برای یاری امام مهدی – عجل الله تعالی فرجه الشریف – بر میخیزند، منطقه یمن است.
از پیامبر گرامی اسلام نقل شده است که در وصف اهل یمن فرمود: اهل یمن قومی هستند که دلهایشان نرم و ایمانشان استوار است و از میان آنان، منصور با هفتاد هزار نفر خارج میشود و جانشین من و جانشین وصی مرا یاری میکنند.
بنابر چند روایت، یمانی به سوی حق دعوت میکند و پرچم او هدایت گر معرفی شده است.
یمانی با سفیانی به مقابله بر میخیزد. در حدیثی عبید بن زراره گوید: نام سفیانی را نزد امام جعفر صادق علیهالسلام بر زبان آوردم. ایشان فرمود: چگونه او خروج میکند، در حالی که در آورنده چشمانش، هنوز از صنعا (پایتخت کشور یمن) قیام نکرده است.
قتل نفس زکیه از نشانههای حتمی ظهور
یکی از علامتهای قبل از قیام حضرت مهدی – عجل الله تعالی فرجه الشریف- کشته شدن انسان پاکی میان رکن و مقام است.
احتمالاً در آن زمان، کشته شدن این شخص، امر مهمی خواهد بود؛ به صورتی که همگان، از آن آگاه میشوند و به همین دلیل، به عنوان نشانه معرفی شده است.
محمد بن مسلم از امام محمد باقر علیهالسلام میپرسد: «قائم شما اهل بیت چه وقت قیام میکند؟» امام علامتهایی را مطرح میکنند که یکی از آنها قتل نفس زکیه است. ایشان میفرماید: «کشته شدن شخصی از خاندان پیامبر، میان رکن و مقام که نام او محمد بن حسن است و او همان نفس زکی
ه است».
گروهی از مشرقزمین قیام خواهند کرد
از نشانه ظهور قیام گروهی از مشرق زمین است.
طبق چند روایت، مردمی از مشرق قیام خواهند کرد و یاری گر حضرت مهدی – عجل الله تعالی فرجه الشریف – خواهند بود.
در روایت معتبری که ابوخالد کابلی از امام محمد باقر علیهالسلام نقل کرده، آمده است:
گویا مینگرم قومی از مشرق، قیام کردهاند، آنان حقشان را میخواهند، ولی به آنان نمیدهند؛ دوباره آن را طلب میکنند، ولی باز به آنان داده نمیشود وقتی اوضاع را این گونه میبینند سلاحهایشان را بر میدارند. در آن هنگام، آن چه میخواهند به آنان میدهند، ولی آنان نمیپذیرند و استوار میایستند و قدرتشان را به کسی جز صاحب شما تحویل نمیدهند. کشتههای آنان، شهید هستند. آگاه باشید اگر من آن زمان را درک میکردم، خود را برای صاحب این امر نگه میداشتم</S PAN>.
در حدیثی که از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نقل شده است، میخوانیم: گروهی از اهل مشرق قیام میکنند و زمینه را برای حکومت حضرت مهدی – عجل الله تعالی فرجه الشریف- فراهم میکنند.
خراسانی برای یاری حضرت مهدی حرکت میکند
خراسانی، منسوب به خراسان است و خراسان، نامی است که به دو عنوان، اطلاق شده است.
به قسمتی از سرزمین فعلی ایران که از کوههای زاگرس شروع میشود و تا قسمتی از شهر هرات در کشور افغانستان و اطراف آن، ادامه پیدا میکند و از شمال، شهرهای نیشابور، مروه، سرخس و قسمتی از سرزمینهای شمال شرقی ایران را در بر میگیرد و از جنوب، تا کرمان و سیستان ادامه مییابد.
همچنین به مناطق و سرزمینهای اطراف خراسان که حاکمان خراسان در آن منطقهها حاکمیت داشتهاند اطلاق شده است.
حرکت خراسانی همزمان با خروج یمانی و سفیانی معرفی شده است.
بکر بن محمد ازدی از امام جعفر صادق علیهالسلام نقل کرده است: خروج سه گروه سفیانی، خراسانی و یمانی در یک سال، در یک ماه، و در یک روز خواهد بود.
خراسانی برای مقابله با سفیانی، یاری کردن اهل عراق و همراهی با حضرت مهدی – عجل الله تعالی فرجه الشریف- حرکت خود را آغاز میکند.
در حدیث معتبری که از جابر بن یزید جعفی به نقل از امام محمد باقر علیهالسلام با سندهای مختلف وارد شده، آمده است:
«سفیانی سپاهی به سوی کوفه میفرستد که تعداد آنان هفتاد هزار نفر است. آنان در کوفه به قتل و تجاوز و غارت میپردازند. در آن حال (برای کمک به اهل عراق) نیروهایی از طرف خراسان با سرعت به سوی کوفه میآیند و در میان آنان، تعدادی از اصحاب حضرت مهدی وجود دارند».
دانش از کوفه رخت بر میبندد و در قم ظاهر میشود
بنابر آنچه از برخی روایات استفاده میشود، شهر قم یکی از شهرهایی است که نقش محوری در زمینه سازی ظهور حضرت مهدی – عجل الله تعالی فرجه الشریف- دارد.
این شهر از ابتدای حکومت عباسیان، خاستگاه و منطقه امنی برای شیعیان و مورد عنایت و توجّه اهل بیت علیهمالسلام بوده است.
اهل قم در معراج پیامبر اکرم صلوات الله علیه به ولایت مداری ستوده شدهاند. شهر قم با آغاز غیبت صغری به عنوان مرجع علمی شیعیان مطرح شد.
امام صادق علیهالسلام میفرماید: کوفه از مؤمنان، خالی خواهد شد و دانش از آن مکان جمع میشود؛ مانند جمع شدن مار در لانهاش، سپس دانش در شهری که به آن قم گویند، آشکار شود و آن مکان، معدن دانش و فضیلت میشود؛ به صورتی که در زمین، مستضعف دینی – حتی در بانوان پشت پرده – باقی نمیماند. و این اتفاق نزدیک ظهور قائم ما رخ خواهد داد. خداوند قم و اهلش را در آن زمان، جانشینان حجّت قرار میدهد.
بنابراین حدیث و روایتهای مشابه، قم به وسیله گسترش معارف اهل بیت علیهمالسلام همگان را با حضرت مهدی – عجل الله تعالی فرجه الشریف – آشنا میکند و به پذیرش عمومی و پرورش نیرو جهت یاری امام عصر میپردازد.
مردی از قم قیام واهد کرد که مردم را به سوی حق میخواند
در حدیثی که از امام موسی کاظم علیهالسلام نقل شده، به تشکیل حکومت توسط فردی از اهل قم برای برپایی حق اشاره شده است.
در این روایت میخوانیم: مردی از اهل قم مردم را به سوی حق فرا میخواند. گروهی مانند پارههای آهن، همراه او جمع میشوند که بادهای تند، آنان را منحرف نمیکند، از نبرد، خسته نمیشوند و نمیترسند و بر خداوند توکل میکنند و عاقبت برای اهل تقوا است.</o :p>
البته در این حدیث، اشارهای به نزدیکی قیام مردی از قم، به ظهور حضرت مهدی – عجل الله تعالی فرجه الشریف – نشده است.
منبع : فارس
www.alvadossadegh.com
صفحه اصلی – موسسه قرآن و نهج البلاغه
کانال جامع دو نور در ایتا:
https://eitaa.com/twonoor
کانال جامع دو نور در تلگرام:
https://t.me/twonoor