باورهاى شفابخش/بررسى تأثير دين بر درمان دردها

مرتضى شيرودى

(بررسى تأثير دين بر درمان دردها)

مطالعات بالينى، آزمايشگاهى و حيوانى بسيار زيادى نشان داده‏اند كه عوامل روانى و رفتارى بر عملكرد سيستم ايمنى اثر سازنده مى‏گذارند. به عنوان مثال، مى‏توان از مطالعاتى كه در خصوص تأثير پايبندى دينى بر عملكرد سيستم ايمنى انجام شده است، نام برد. هم‏چنين، تحقيقات نشان داده است كه ابتلاء به بيمارى‏هاى مرتبط با سيستم ايمن نيز به شدت تحت تأثير وضعيت روانى مى‏باشد، كه در اين باره، شناخت و ايمان در چارچوب باورهاى مذهبى به دليل ايجاد عواطف مثبت با تغييراتى شفابخش در سيستم ايمنى همراه است، از جمله اين عواطف مثبت مى‏توان به صبر، توكل، تسليم، رضا، حب خدا، خشوع، اطمينان، سكينه رحمت و… اشاره نمود كه اسلام به خوبى از عهده آن‏ها بر آمده است. مانند:</o:p& gt;

نماز درمانى:

پزشك فرانسوى الكسيس كارل ثابت كرده است كه نماز سبب ايجاد نشاط معنوى در انسان مى‏گردد، و از احتمال استفاده از مواد مخدر مى‏كاهد، باعث كاهش بزهكارى در نوجوانان شده و از بروز طلاق در خانواده كم مى‏كند. مطالعات انجام شده در كشورمان نشان مى‏دهد كه نماز به نحو بسيار معنى دارى بر كاهش اضطراب اثر بخش است. براساس نتايج يك پژوهش در شهر تهران، 8/68% از افراد غير معتاد اظهار داشته‏اند كه مقيد به خواندن هميشگى نماز هستند، ولى اين رقم در افراد معتاد به 28% تنزل مى‏كرد. هم‏چنين، فقط 8/6% از افراد غير معتاد اصلاً نماز نمى‏خواندند، در حالى كه اين رقم در ميان افراد معتاد به 14% مى‏رسيد. در مطالعه مذكور بين عدم پايبندى به نماز و اعتياد رابطه بسيار معنى دارى بدست آمده است. در مطالعات اخير پژوهش گران ثابت شده است نماز مى‏تواند افسردگى را به نحو مؤثرى درمان كند.

روزه درمانى:

به منظور تعيين تأثير روزه بر عيوب انكسارى چشم مطالعه زير به صورت مقطعى انجام گرفت. به صورت تصادفى، 43 بيمار مبتلا به عيوب انكسارى كه تمام روزهاى ماه مبارك رمضان سال 1377 را روزه گرفتند، در سه مرحله: 1 تا 3 روز قبل از ماه مبارك رمضان، 2 تا 3 روز بعد از ماه مبارك رمضان و يك ماه بعد از ماه مبارك مورد معاينه چشم قرار گرفتند. نتايج حاصله از تجزيه و تحليل داده‏ها به طور خلاصه، بدين ترتيب بود. نزديك بينى در چشم راست بيماران در 8/48 درصد خفيف، در 8/48 درصد متوسط و در 4/2 درصد شديد بود. پژوهشى ديگر، با هدف ارزيابى تأثير روزه بر عزت نفس دانشجويان دانشكده علوم پزشكى شاهرود انجام شد. بدين منظور با استفاده از مقياس كوپراسميت، 183 دانشجو در رشته‏ها و ترم‏هاى مختلف موجود در دانشكده قبل از ماه مبارك رمضان و هفته آخر اين ماه مورد بررسى قرار گرفتند. داده‏هاى پژوهش با استفاده از آزمون‏هاى آمارى t زوج مستقل و آناليز واريانس يكطرفه، آزمون t و به كمك نرم‏افزار SPSS مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. نتايج نشان داد ميانگين عزت نفس قبل از روزه 20/25 (2/2 = SD) به 03/26 (2/2 = SD) رسيد كه اين اختلاف از نظر آمارى معنى دار بود (0001/0)P<. لذا با توجه به اين كه پژوهش از نوع خود كنترلى بوده و بسيارى از فاكتورهاى تأثيرگذار از جمله فاكتورهاى ژنتيكى و شخصيتى تحت كنترل قرار گرفتند، به نظر مى‏رسد افزايش ميانگين نمره
عزت نفس بعد از روزه‏دارى مربوط به تأثير روزه باشد.

زيارت درمانى:

مراسم مذهبى مانند نذر، اطعام، حركات دسته جمعى مثل نماز و مراسم عزادارى، توبه، صله رحم و زيارت، نقش اساسى در بهداشت روانى دارند، و ساليان طولانى به صورت تجربى به جامعه بشرى خدمت نموده‏اند، و امروزه نيز بيش از هر زمان ديگر همانند بهترين دپارتمان درمانى در خدمت آحاد بشر قرار دارند. يونگ، ويليام جيمز، فرانكل، بر اهميت اين مفاهيم تأكيد ورزيده‏اند. از نظر كارل گوستا و يونگ در درون بدن انسان جوهرى مابعد الطبيعه نهفته است كه فقط عده‏اى خاص آن را مى‏شناسند و از آن استفاده مطلوب مى‏برند، تأثير مراسم عبادى به شكل دسته‏جمعى مثل نماز جماعت و زيارت، گذشته از اينكه باعث همدردى، همداستانى و ايجاد اتحاد گروهى بين انسان‏ها مى‏شود، نزديك شدن به ذات لايزال الهى را تسهيل مى‏نمايد و حالت خاصى به انسان مى‏بخشد كه
در روانشناسى معاصر از آن به ريكلسيشن (Relaxation) و مراقبه (Meditation) تعبير مى‏نمايند. در اين مطالعه نقش مناسك دينى در بهداشت روان و ارتقاى بهداشت (Health Promotion) مورد بررسى قرار مى‏گيرد.

دعا درمانى:

دعا يك كار شفابخش باستانى است كه با متوجه كردن ذهن و قلب به سوى ذات اقدس پروردگار انجام مى‏شود. دعا درمانى در واقع يك شكل فعالانه از دعا مى‏باشد كه فرد براى ديگران، يك وضعيت مطلوب سلامتى را طلب مى‏كند. يك گروه تحقيق به دليل گرايش‏هاى فرهنگى جامعه و زمينه‏هاى مساعد اعتقادى موجود در مورد دعا درمانى و نيز كم هزينه بودن آن و با تكيه بر نتايج مثبت حاصل از مطالعات جهانى در خصوص اثر بخشى و بى‏عارضه بودن اين روش، اقدام به طراحى تحقيق در اين باره كرد و آن اين‏كه اثر بخشى دعا درمانى را در افزايش هموگلوبين، كاهش فريتين، افزايش فواصل خون‏گيرى و بهبود علائم عمومى در بيماران مبتلا به تالاسمى ماژور نشان داد. علاوه بر اين تغييرات، بيماران تأثير اين روش درمانى را در كيفيت زندگى، سلامت عمومى و روانى خود ابراز مى‏كردند كه مى‏تواند در مطالعاتى با حجم نمونه بيشتر، به صورت يك سويه يا دو سويه و با استفاده از ابزارهاى مناسب، جهت ثبت اين تغييرات مورد ارزيابى قرار گيرد.

نتيجه:

در سال‏هاى اخير مراكز تحقيقاتى مهمى در جهان تأسيس شده كه دستور كار آن‏ها بررسى ارتباط بين مذهب و سلامتى است. خواستگاه اين مراكز از جمله در دانشگاه‏هاى بال، ميشيگان، راجرز، دوك و تگزاس مى‏باشد. تاكنون صدها مطالعه در اين زمينه انجام شده، نتايج همه اين بررسى‏ها بر يك امر واحد اشاره مى‏كند و آن اينكه «ميزان‏هاى كلى و اختصاصى ابتلاء و مرگ در افراد با ايمان كمتر از سايرين است و لذا اين افراد سلامتى جسمى، روانى و اجتماعى و هم‏چنين، طول عمر و رضايت بيشترى از زندگى دارند.» محققين مذكور به اين نتيجه رسيده‏اند كه اصول مشتركى در دستورات مذهبى اديان عمده جهان از جمله اسلام وجود دارد كه از سلامتى پيروان آن‏ها محافظت مى‏كند. اين اصول از طريق رفتار بهداشتى(اسلوب زندگى بهداشتى)، برقرارى حمايت‏هاى اجتماعى و نيز، از راه‏هاى مافوق طبيعى، سبب حفظ و ارتقاى سلامتى افراد مى‏گردد. دانشگاه دوك، خلاصه‏ايى از اين مكانسيم‏ها را تحت عنوان اصول هفتگانه طب تئوسوماتيك Theosomatic medicine بيان نموده است.

منبع: پگاه /مرتضى شيرودى حوزه>شماره 133خلاصه مقالات همايش سلامت و اسلام، دانشگاه علوم پزشكى تهران</SPAN&gt ;  / (24 ديماه 1381) صفحات مختلف.

www.bpdanesh.ir