محمد حسن نبوی
مهر و عطوفت مؤمنان نسبت به يكديگر تكليف دينی است؛ اما مبلّغ كه خود احياگر فضيلتهای دينی است از سويی لازم است به اين تكليف الهی عمل كند و از سوی ديگر برای موفّق شدن در تبليغ معارف اسلامی نيز بايد مهر و عطوفت داشته باشد.
يكی از ويژگيهای بسيار برجسته و مهمی كه می تواند رمز موفقيّت مبلّغ باشد، محبّت و علاقه به مردم است.
اگر مبلّغ به همه انسانها از عمق جان علاقه مند باشد، رفتار او بر اين اساس شكل گرفته، می تواند زمينه جذب و اصلاح انسانها را فراهم سازد.
تلاش برای اصلاح انسانها بدون جذب و ايجاد انس و علاقه، كاری كم اثر و گاهی بی ثمر خواهد بود.
پيامبرصلی الله عليه وآله در نخستين گام، افراد را جذب و پس از آن به القاء پيام مبادرت می ورزيد.
قرآن مجيد درباره علّت توانمندی پيامبرصلی الله عليه وآله در جذب انسانها می فرمايد: «فَبِما رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ كُنْتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لاَنْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ»؛(1)
«به سبب رحمت الهی است كه تو نسبت به آنان خوشخو و مهربان هستی و اگر تندخو و سخت دل بودي، از گرد تو پراكنده می شدند.»
قرآن مجيد با صراحت علّت گرد آمدن مردم را در كنار پيامبرصلی الله عليه وآله ليّن بودن و نرمخوئی حضرت قلمداد كرده است.
در جای ديگر قرآن مجيد پيامبرصلی الله عليه وآله را اين چنين توصيف می فرمايد: «وَ ما أَرْسَلْناكَ إِلاَ- رَحْمَةً لِلْعالَمِينَ »؛(2) «ما تو را نفرستاديم جز رحمت برای جهانيان.»
پيامبرصلی الله عليه وآله حتی برای كافران رحمت است، تا آنان را از تاريكيهای ضلالت نجات بخشيده و هدايت نمايد. اين رحمت هنگامی كه به مؤمنين می رسد، جايگاه ويژه می يابد.
قرآن مجيد نيز در اين باره می فرمايد: «لَقَدْ جاءَكُمْ رَسُولٌ مِنْ أَنْفُسِكُمْ عَزِيزٌ عَلَيْهِ ما عَنِتُّمْ حَرِيصٌ عَلَيْكُ
مْ بِالْمُؤْمِنِينَ رَؤُوفٌ رَحِيمٌ»؛(3) «همانا فرستاده ای از خود شما برايتان آمد كه رنج و ناراحتی شما برايش گران، بر (هدايت) شما حريص و نسبت به مؤمنان دلسوز و مهربان است.»
پيامبرصلی الله عليه وآله آنچنان نسبت به مردم محبّت دارد كه قرآن در ترسيم ويژگی اخلاقی آن بزرگوار می فرمايد، رنج و مشقّت مردم او را آزار می دهد، نسبت به گمراهی و انحراف مردم بی تفاوت نيست و برای هدايت آنان با حرص می كوشد و نسبت به مؤمنان دلسوز و مهربان است.
مبلّغ اگر از سويی با تمام توان بكوشد و از سوی ديگر برای همه مردم رحمت باشد، می تواند در جهت هدايت انسانها توفيق يابد.
اهميّت محبّت به مؤمنين
مهر و عطوفت مؤمنان نسبت به يكديگر تكليف دينی است؛ اما مبلّغ كه خود احياگر فضيلتهای دينی است از سويی لازم است به اين تكليف الهی عمل كند و از سوی ديگر برای موفّق شدن در تبليغ معارف اسلامی نيز بايد مهر و عطوفت داشته باشد.
«عَنْ أَبِی الْمَأْمُونِ الْحَارِثِی قَالَ قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ عليه السلام مَا حَقُّ الْمُؤْمِنِ عَلَی الْمُؤْمِنِ قَالَ إِنَّ مِنْ حَقِّ الْمُؤْمِنِ عَلَی الْمُؤْمِنِ الْمَوَدَّةَ لَهُ فِی صَدْرِهِ وَ الْمُوَاسَاةَ لَهُ فِی مَالِهِ وَ الْخَلَفَ لَهُ فِی أَهْلِهِ وَ النُّصْرَةَ لَهُ عَلَی مَنْ ظَلَمَهُ وَ إِنْ كَانَ نَافِلَةٌ فِی الْمُسْلِمِينَ وَ كَانَ غَائِباً أَخَذَ لَهُ بِنَصِيبِهِ وَ
إِذَا مَاتَ الزِّيَارَةَ لَهُ إِلَی قَبْرِهِ وَ أَنْ لَا يَظْلِمَهُ وَ أَنْ لَا يَغُشَّهُ وَ أَنْ لَا يَخُونَهُ وَ أَنْ لَا يَخْذُلَهُ وَ أَنْ لَا يَكْذِبَهُ وَ أَنْ لَا يَقُولَ لَهُ أُفٍّ وَ إِذَا قَالَ لَهُ أُفٍّ فَلَيْسَ بَيْنَهُمَا وَلَايَةٌ وَ إِذَا قَالَ لَهُ أَنْتَ عَدُوِّی فَقَدْ كَفَرَ أَحَدُهُمَا وَ إِذَا اتَّهَمَهُ انْمَاثَ الْإِيمَانُ فِی قَلْبِهِ كَمَا يَنْمَاثُ الْمِلْحُ فِی الْمَاءِ؛(4) أبی مأمون حارثی می گويد: به امام صادق عليه السلام عرض كردم حق مؤمن بر مؤمن چيست؟ حضرت فرمودند: بعضی از حقوق مؤمن بر مؤمن آن است كه:
1. او را از درون دوست داشته باشد؛ 2. او را در مال خود شريك كند؛ 3. [هنگام غايب بودنش] جانشين او در خانواده اش باشد؛ 4. در مقابل كسی كه به او ظلم می كند به او كمك كند؛ 5. و اگر بهره غنيمتی در مسلمانان دارد و غائب است برای او دريافت كند؛ 6. هنگامی كه فوت كرد قبر او را زيارت كند؛ 7. به او ستم نكند؛ 8. او را فريب ندهد؛ 9. به او خيانت ننمايد؛ 10. او را خوار نكند؛ 11. دروغگويش نشمارد؛ 12. به او اُفّ نگويد كه اگر اُفّ بگويد بين آنها دوستی نيست؛ 13. اگر به او بگويد كه دشمن من هستی يكی از اين دو كافر شده است (زيرا دو مؤمن دشمن هم نمی شوند يا اوّلی واقعاً دشمن شده كه كافر است و يا دشمن نيست و او بی دليل به او می گويد او كافر شده است)؛ 14. و اگر به او تهمت زند ايمان در دلش از بين می رود؛ همانگونه كه نمك در آب ذوب می شود.»
در اين روايت عجيب كه حقوق مؤمنين بر يكديگر مطرح شده، قبل از همه حقوق، حق دوستی قلبی بيان گردي
ده است.
محبّت مؤمنين نسبت به يكديگر تا آنجا اهمّيت دارد كه امام سجادعليه السلام می فرمايد:
«نَظَرُ الْمُؤْمِنِ فِی وَجْهِ أَخِيهِ الْمُؤْمِنِ لِلْمَوَدَّةِ وَ الْمَحَبَّةِ لَهُ عِبَادَةٌ؛(5) نگاه مؤمن در چهره برادر مؤمن اش از روی دوستی و مهربانی به او عبادت است.»
مبلغ همانطور كه با نگاه مهرآميز خويش بر مردم، پاداش می برد، آنان را نيز با رفتار دوستانه خويش به دين و مسجد جذب می كند كه خود اجر و پاداش فراوان دارد.
پی نوشت:
1) آل عمران/ 159.
2) انبياء/ 107.
3) توبه/ 128.
4) وسائل الشيعة، شيخ حر عاملي، مؤسسة آل البيت لاحياء التراث، قم، چاپ اول، 1409 هجری قمري، ج 12، ص 207.
5) بحارالأنوار، علامه مجلسي، مؤسسة الوفاء بيروت – لبنان، 1404 هجری قمري، ج 75، ص 140.
منبع : ماهنامه اطلاع رسانی، پژوهشی، آموزشی مبلغان شماره98.
http://zitova.ir
صفحه اصلی – موسسه قرآن و نهج البلاغه
کانال جامع دو نور در ایتا:
https://eitaa.com/twonoor
کانال جامع دو نور در تلگرام:
https://t.me/twonoor
