تربیت فاطمی

چکیده

تربیت فاطمی

فاطمه سلام الله علیها یک زن
بود آنچنان که اسلام می خواهد که زن باشد. زن شایسته و بانویی نمونه در تمام مراحل
و همه حالات، مظهر یک «دختر» نمونه در برابر پدرش مظهر یک «همسر» در برابر شویش،
مظهر یک «مادر» در برابر فرزندانش، مظهر یک «زن مبارز و مسئول» در برابر زمانش و
سرنوشت جامعه اش؛ در اندیشه و رفتار و زندگیش، «چگونه بودن» را به زن پاسخ می داد.
با توجه به اینکه نقش زنان در عالم از ویژگی های خاصی برخوردار است. صلاح و
فساد
یک جامعه از صلاح و فساد زنان جامعه سرچشمه می گیرد. زن یکتا موجودی است که می
تواند از دامن خود افرادی به جامعه تحویل دهد که از برکاتش یک جامعه، بلکه جامعه
ها به استقامت و ارزش های والای انسانی کشیده شوند، می تواند عکس آن هم باشدآن
حضرت زهرا سلام الله علیها غیر از اینکه یک شخصیت آسمانی است دارای مراتب و درجات
معنوی و روحانی، آموزگار بشریت بالاخص زنان محسوب می شود و در پس زندگانی ایشان
الگوی همه زنان است.

در این مقاله بر آن شدیم تاشیوه رفتاری آن حضرت در زندگانی کوتاه شان را در قالب درسهایی از چگونه زیستن،
چگونه بودن، چگونه مبارزه کردن و نیایش و بندگی خدا، مسؤولیت و تعهد، همسرداری،
مادری و فرزند پروری، مدیریت و هدایت و … را از نگاه فاطمه سلام الله علیها با
توجه به احادیث و بررسی کتب مختلف پیش رو آوریم تا شاید به قدر بضاعت خویش بهره
ببریم.

بنابراین چگونگی تأثیر گذاری
شخصیت حضرت زهرا سلام الله علیها در تعلیم و تربیت زنان در این دوران بهت و حیرت
فکری و بالاخره عصر جاهلیت نو، که همگان را نیاز به شرکت در درس و کلاس و تعلیم
خداوندی است، فاطمه سلام الله علیها می تواند معلمی درس آموز
بوده و کتاب درسی
بانوان ما تاریخ زندگی فاطمه سلام الله علیها باشد. البته تأثیر گذاری آن تنها با معرفت
و آشنایی هر چه بیشتر افراد به شیوۀ رفتاری ایشان و تفکر و توجه در میزان الگو
گیری خود و نزدیک شدن به مکتب تعلیمی اوست. این توفیق و تأثیر بدان خاطر است که
انسان را فطرتی الهی و خدا آشناست و اگر با حقایق سره و خالص برخورد و آشنایی پیدا
کند، تسلیم جاذبه های آن می شود. با امید آنکه در پیروی از درس های زندگی حضرت
زهرا سلام الله علیها، خود ایشان ما را یاری و استعانت فرمایند.

 تعلیم و تربیت

تعلیم و تربیت غالباً با هم
استعمال می شوند، به طوری که گویا یک معنا دارند، در صورتی که هر یک از آنها دارای
مفهومی غیر از مفهوم دیگری است. «تعلیم» در لغت به معنای یاددادن و آموزش است، و
«تربیت» به معنای پرورش و نشو و نما دادن به کار می رود. [1] بنابراین باید هر یک
از این دو لفظ را به طور جداگانه تعریف کنیم.

در تعریف تعلیم می توان چنین
گفت: تعلیم عبارت است از سخن گفتن و القای کلمات معنادار، تا متعلم به معانی آن پی
ببرد، و بدین وسیله استعداد تعلم خویش را به فعلیت تبدیل سازد و عالم شود.

کسانی که به تحصیل علم علاقه
دارند باید در تحصیل مقدمات از قبیل درس، مطالعه، سوال، مباحثه و تفکر جدیت کنند،
و وقتی استعداد و لیاقت پیدا کردند، کمالات علمی از جانب خدای متعال بر نفوس آنان
افاضه می شود و تکامل می یابند. [2]

نمونه هایی از آموزه های
اخلاقی در مکتب تربیتی فاطمی

انسان هایی پاک سرشت در پی
یک زندگی پاک و حیات پاکیزه هستند که زیباترین نماد آن را می توان در زندگانی
رهبران دینی جستجو کرد.

فاطمه سلام الله علیها، از
آن مربیان و معلمان اخلاق است که بشر و بالاخص زنان می توانند زندگی او را به
عنوان بهترین الگو برای رفتار و معاشرت خود قرار دهند. بررسی و شناساندن جایگاه و
شخصیت حضرت زهرا سلام الله علیها در تعلیم و تربیت زنان و نحوه تأثیر گذاری آن که
توفیقی است بس ارجمند و بزرگ و تنها کسانی را نصیب می شود که تلاش نمایند تا با
تمام وجود جان خویش را سرشار از عشق و محبت به او و فرزندانش کرده باشند.

ما در اینجا سعی در شناساندن
برخی از ابعاد وجودی آن بانوی بزرگوار به زنان و بلاخص نسل جوان شیعه داریم چرا که
اغلب نسل جوان ایرانی از شناخت صحیح چهره های متعالی بیش از حد، به صورت شخصیت های
تاریخی و افسانه ای در آورده اند، از این رو تلاش این نوشتار در این جهت بوده که
زندگانی حرکت بخش و مترقی حضرت زهرا سلام الله علیها را از ابعاد مختلف زندگانیشان
با توجه به متون و اخبار و روایات معتبر و قابل اعتماد، نشان دهد تا زنان و جوانان
بتوانند با مطالعه زندگی ایشان الگو گرفته و شیوۀ درست زندگی را انتخاب نمایند. از
جمله ابعاد شخصیتی ایشان که می تواند برای ما درس باشد، بدین شرح می باشد.



لیاقت یافتن برای مشورت پیامبر

در ازدواج، دو نظر مشترکاً
می توانند سعادت دنیا و آخرت را تأمین نمایند: یکی نظر شخصی خود دختر است که
خداوند اراده و اختیار به او داده تا خود در سرنوشت خود تصمیم بگیرد و دیگری رأی و
نظر والدین، به ویژه پدر، به عنوان شخصی با تجربه های ارزشمند همراه با دلسوزی برای
پاره تن خود، هرگاه این دو نظر در تعامل با یکدیگر قرار گیرد می تواند، ثمره ای بس
شیرین و سعادت بخش داشته باشد و سر تافتن از هر یک پیامدهای ناگوار در پی دارد.

پیامبر بزرگ اسلام سلام الله
علیها همواره این اصل مهم تربیتی یعنی مشورت و تبادل افکار با دختر را به دقت
رعایت می کردند و به امت اسلامی نیز سفارش می فرمودند تا از ظلم و ستم دوران
جاهلیت دوری گزینند و پدران و مادران بدون مشورت و رضایت دختران در امر ازدواج
اقدامی نکنند.

آن حضرت در ازدواج فاطمه
سلام الله علیها با امام علی علیه السلام به مشورت و تبادل نظر با دخترشان روی
آوردند و فرمودند: «دخترم فاطمه! پسر عمویت علی علیه السلام از تو خواستگاری نموده
است، پاسخ تو چیست؟ «فاطمه سلام الله علیها به پدر احترام می کند که نظر شما چه می
باشد؟»

پیامبر صلی الله علیه و آله
فرمودند: «خدا از آ
سمان در این ازدواج اجازت فرمود.» فاطمه سلام الله علیها گفتند:
خشنود به آنچه که خدا و پیامبر او برای من رضایت دادند.

دختران و پسران جوان ما به
خوبی میدانند که ازدواج به چه کسانی مورد رضایت خداوند و پیامبر اوست و در مقابل،
خداوند و پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم با ازدواج با چه کسانی مخالف و ناراضی
هستند.

 تسلیم اوامر پدر بودن و
ادب ورزیدن:

از آنجا که هیچ پدر و مادرینیست که آرزوی خوشبخ
تی و سعادت فرزندان خود را نداشته باشد، از این رو دختران و
پسران نباید در خیرخواهی آنان تردید کنند و نظر انسان را نادیده بگیرند.

حضرت زهرا سلام الله علیها
پس از مشورت پدر با او، به پدر احترام نموده رأی و نظر پدر را محترم شمردند و سپس
عرض کردند: «ای رسول خدا تو از من سزاوارتری که اظهار نظر کنی. [3]

البته، والدین نیز وقتی
ببینند پسر یا دختر در انتخاب خود خطا نکرده اند و مورد مناسبی را برگزیده اند،
نظر خود را بر آن تحمیل نمی کنند.

توجه به کارهای ویژه بانوان و دور بودن از کارهای مردانه

آورده اند روزی علی و فاطمه
علیه السلام به خدمت رسول خدا آمده درخواست کرده تا برنامه زندگی و خدمات در خانه
را برای هر یک معین بفرمایید.

پیامبر صلی الله علیه و آله
و سلم فاطمه را به خدمت در درون خانه گماشت و آن چه مربوط به بیرون از خانه بود به
علی واگذار کرد. فاطمه که از این تقسیم صحیح و حساب شده بسیار خوشحال گشته بود،
گفت: «فقط خدا می داند، چقدر خرسندم از این که می بینم رسول خدا مرا از کارهایی که
فقط از عهده مردان بر می آید معاف، داشته است. [4]

ناگفته نماند این تقسیم بدان
معنا نبود که دیگر علی د
ر منزل دست به هیچ کاری نزند و یا فاطمه سلام الله علیها
در کارهایی که مربوط به تأمین معاش و زندگی است به علی علیه السلام کمک نکند، بله
براساس برخی از روایات، هم علی علیه السلام در خانه به کمک همسر می شتافت و گاهی
خانه را جاروب می زد و گاهی فاطمه برای تأمین معاش به کمک علی علیه السلام می
شتافت و در مقابل ریسیدن پشم برای مردم، قدری جو می گرفت و از آن نانی تهیه می کرد.

امام صادق علیه السلام
فرمود: «وضع خانه علی علیه السلام این گونه بود که امیرالمؤمنین علیه السلام هیزم
فراهم می کرد و آب می کشید و خانه را نظافت می کرد و فاطمه سلام الله علیها آرد می
کرد و آن را خمیر کرده و نان می پخت.» [5]

خدمت بی منت

در طول نه سالی که فاطمه
علیه السلام در خانه علی علیه السلام بود با داشتن چهار فرزند خردسال (جز در سال
های آخر که خادمه ای برای آن حضرت معین شد) تمام کارهای خانه خود را خودش انجام می
داد. فاطمه سلام الله علیها علاوه بر بچه داری خود از چاه آب می کشید و جو آسیاب
می کرد، اما اظهار خستگی نکرده، و هرگز به خاطر چنین کارهایی بر شوهر منَت نگذاشت
و یا از کار کردن درخانه استنکاف نکرد و از زیر بار مسئولیت شانه خالی ننمود.

افتخار علی علیه السلام به فاطمه سلام الله علیها

حضرت علی علیه السلام می
فرماید: «… من همسر بتول (سلام الله علیها) هستم. همان کسی که سرور جهانیان
است…» [6]

پاداش خانه داری

در یکی از روزها پیامبر اکرم
صلی الله علیه و آله و سلم از اصحاب خود پرسید: از نظر شما کدام زن در درگاه الهی
مقرب تر است؟ «مسلمانان در جواب پیامبر عاجز ماندند تا اینکه سئوال به گوش فاطمه
رسید و فرمود:

«نزدیکترین
زنان به خدا زنی است که ملازم خانه خود باشد و به ادای وظایف خانه و زندگی خویش
بپردازد.» [7]

مبارزه با باطل و دفاع از حق

حضرت زهرا سلام الله علیها
از دوران کودکی در فراز و نشیب های صدر اسلام و در صحنه جهاد با کفار و مشرکان
همراه و یاور پیامبر بود و با تهیه آذوقه و پرستاری از رزمندگان به یاری دین حق می
پرداخت. پس از رحلت پیامبر نیز با شجاعتی وصف ناپذیر در زمان غربت اسلام به دفاع
از حق ولایت امیرالمؤمنین علیه السلام برخاست تا آنجا که علاوه بر فرزندش محسن،
خویش را در این راه مقدس فدا کرد..

منبع : www.yazahra.com