حکمت6_حقیقت اعمال
و قال علیه السلام:
مَن رَضِیَ عن نَفسِهِ کَثُرَ الساخِطُ علیه، و الصدقةُ دواءٌ مُنْجِحٌ، وَاَعمالُ العبادِ فی عاجِلِهم نَصبُ اَعیُنِهِم فی آجِلِهِم.
واژگان مهم:
السّاخط: خشم کننده
مُنجِح: نجات دهنده
عاجِلِهم (عاجِل+ هم):الآن+ شان (دنیایشان)
آجِلِهم (آجِل+ هم): بعد+ شان (آخرتشان)
ترجمه:
هر کس از خود راضی باشد، خشم کننده بر او زیاد شود و صدقه دارویی سودمند و شفا دهنده است و کردار بندگان در دنیا، در آخرت جلو چشمانشان است.
چکیده مفاهیم
امام علیه السلام در این بیان نتیجه صفت زشت خود پسندی و عجب را فراوان شدن مخالفان و دشمنان میشمارد
و صدقه را داروی سلامتبخش و نجات دهنده معرفی می کند
و در فراز پایانی اشاره روشنی به تجسم اعمال در قیامت دارد و میفرماید:
«اعمال و رفتار مردم در این جهان، در آن جهان در برابر چشمانشان قرار دارد و هیچ یک از رفتارهایشان نابود نمیشود.»
نکتــــــهها
1- یکی از انواع عجب، از خود راضی بودن است که بر اساس روایات از آسیبهای مُهلک شمرده شده است. فرد از خود راضی، نزد مردم محبوبیتی ندارد؛ زیرا:
* به دیگران با دیده تحقیر مینگرد؛
* قدر و منزلت خود را بالاتر از شأن واقعی خود می داند و عیوب خود را نمی بیند و به جای پذیرش خطاهایش، به توجیه گری می پردازد و با این کار خشم مردم را برمی انگیزد؛
* چون خود را بهتر و کاملتر می بیند، مردم را صاحب حق یا دارای شأن نمی بیند و حاضر به ادای حقوق مردم نیست.
2- پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: «بیمارانتان را با صدقه مداوا کنید.» سرّش آن است که چون صدقه دهنده گرفتاری کسی را رفع میکند، خدای سبحان نیز در دنیا بلای او را رفع می کند.
صدقه در آخرت نیز تقلیل دهنده یا از بین برنده عذاب الهی است.1 صدقه دارویی است که نه تنها دوای بیماریها، بلکه دوای بسیاری از بلاها و گرفتاریهاست؛
بر اساس روایات، مرگ بد را دفع میکند، غضب الهی را خاموش می سازد، گناه بزرگ را از بین میبرد و حساب را آسان می کند. به همین سبب امام علیه السلام فرمود: «صدقه دوایی سودمند و نجاتبخش است.»
3- به تصریح آیات و روایات، شخص محتضر در لحظه مردن [پیش از آنکه از دنیا برود] همه کارهایی که در طول عمر خود انجام داده می بیند.
گویا در یک لحظه، پردهها کنار میرود و مانند کسی که از روی کوه بر اطراف مسلط است، افق دید او نیز در هنگام جان دادن بیشتر خواهد شد.
در روز قیامت نیز چنین است: «تو از اين روز بزرگ در بىخبرى و غفلت بودى، پس ما پرده بىخبرى را از ديده [بصيرت]ات كنار زديم در نتيجه ديدهات امروز بسيار تيزبين است.»
فراز آخر این حکمت نورانی دلالت میکند بر اینکه اعمال آدمی تجسم دارند و هر عملی چه خیر و چه شر به صورتی متناسب با خود شکل میگیرد و در برابر دیدگان آدمی قرار خواهد گرفت:
«روزى كه هر كس آنچه را از كار نيك انجام داده و آنچه را از كار زشت مرتكب شده حاضر شده مىيابد، و آرزو مى كند كه اى كاش ميان او و كارهاى زشتش زمان دور و درازى فاصله بود.»؛
مثلا: صورت غیبت، همانند خوردن گوشت برادر مؤمن، یا ربا و مال یتیم خوردن، مانند خوردن آتش تجسم می یابد.
پیـــــــامها
1- «صدقه دادن در راه خدا»، را عاملی مؤثر برای درمان بیماریها و رفع گرفتاریها، توسعه مالی، داشتن عمر طولانی و مرگ خوب، حساب آسان و خشنودی خدا بشماریم،
البته صدقه تنها جنبه مالی ندارد، بلکه هر کار خوب، هر حرکت سازنده، هر اقدام مثبت در حق دیگران صدقه است.
همچنین نشر دانش و توسعه معرفت بشری و ترویج معارف دین مصداق روشنی از تعمیم و گسترش صدقه در منطق اسلام است.
2. اگر بدانیم در برابر دوربین قرار داریم و بناست دوباره خود یا دیگران رفتارهایمان را ببینیم، بسیار با مراقبت و با تأمل رفتار خواهیم کرد،
پس اگر بناست تمام رفتارهای ما در آخرت برابر دیدگان ما قرار گیرد، باید نسبت به تک تک اعمالها و رفتارهایمان دقّت به خرج داده و از هر نوع کار نادرست دوری گزینیم.
3. یک مسلمان واقعی باید همواره به خدا حسن ظن و به خود سوء ظن داشته باشد. (نه اینکه به خود حسن ظن داشته و از اعمال خود راضی باشد و در مقابل به خداوند متعال سوء ظن داشته باشد)
لطـــــــــــــــائف
هر آن کس که خودبین بود ای امین فراوان شود کس به وی خشمگین
صدقه بود دوایی سودمند که باشد شفابخش و شیرین چو قند
خودآزمایی
1. به چه دلایلی فرد از خود راضی نزد مردم محبوبیتی ندارد؟
2. چرا صدقه دادن سبب مداوا شدن بیماری ها می شود؟
صفحه اصلی – موسسه قرآن و نهج البلاغه
کانال جامع دو نور در ایتا:
https://eitaa.com/twonoor
کانال جامع دو نور در تلگرام:
https://t.me/twonoor
