قضاوت های امیرالمؤمنین علیه السلام/۲

رفع تهمت از دختری یتیم

امام صادق‏ علیه السلام نقل فرمود که:
در زمان خلیفه دوم دختر یتیمی را تهمت زدند که وی زنا کرده است.
جریان او چنین بود که تاجری در مدینه برای کسب و کارش بیشتر به مسافرت می‏رفت،و برای اینکه همسرش تنها نماند دختر یتیمی را به خانه‏اش آورده و در کنار همسرش قرار می‏داد.
چون آن دختر بزرگ شده و به کمال و جمال رسید، همسر آن تاجر از عاقبت کار ترسید، و نگران شد که شوهرش سرانجام با آن دختر ازدواج خواهد کرد.
برای جلوگیری از این کار، روزی در غیاب شوهرش به آن دختر شراب خورانید،
و آنگاه که مست شد و بکارت او را از بین بُرد، وقتی تاجر از سفر بازگشت به او گف
ت:
دختر زنا داده است!
سرانجام شکایت به خلیفه دوم تسلیم شد، و زنان همسایه نیز شهادت دادند که با چشم خود دیده‏اند که آن دختر بی‏چاره زنا داده است!
و او نیز از خودش دفاع کرد و گفت:
من با کسی خلاف نکرده‏ام.
سرانجام خلیفه دوم از قضاوت عاجز ماند و برای حل این موضوع به علی بن بیطالب مراجعه کرد.
حضرت امیرالمؤمنین‏ علیه السلام از آن زن پرسید:
آیا شما بینه و حجّت دارید که این دختر زنا داده است؟
آن زن همسایه‏های خود را معرفی کرد و گفت:
اینها دیده‏اند که این دختر کار خلاف کرده است.
امام علی‏ علیه السلام شمشیرش را از غلاف در آورد و بر روی زانواهایش قرار داد، و سپس فرمود:
زنان همسایه را جداگانه در جاهائی نگهدارند.
و خطاب به زن فرمود:
حقیقت را بگو.
امّا زن بر دروغ خود اصرار می‏ورزید.
حضرت امیرالمؤمنین‏ علیه السلام سپس یکی از زنان شهود را حاضر کرد و به او گفت:
مرا می‏شناسی؟ من علی بن ابیطالب هستم و این هم شمشیر من است.
زن قبلی ماجرا را گفته است، و من به او امان داده‏ام، و تو اگر راست نگوئی، با شمشیرم تو را أدب خواهم کرد.
زن گفت:
یا امیرالمؤمنین! این دختر زنا نکرده است، بلکه چون زنِ تاجر نگرانِ جمال و کمال آن دختر بود، و می‏ترسید که شوهرش با وی ازدواج کند، از این جهت او را مَست کرد و بکارت وی را پاره کرد.
حضرت تکبیر گفته و فرمود:
من اوّلین کسی هستم که در میان شهود فاصله انداخته و ازاین راه حقیقت را فاش کردم و کسی جز «دانیال» پیامبر چنین کاری نکرده است.
آنگاه زنِ تاجر به سزای عمل خود رسید. [۱].

اجرای حد نسبت به دوست

نجاشی شاعر (قیس بن عمرو) یکی از دوستان امام علی‏ علیه السلام بود که در جنگ صفّین حضور فعال داشته و برای تقویت روحیه سربازان امام اشعار حماسی می‏خواند.
امّا در روز اوّل ماه رمضان از کنار خانه «ابی سمّال» می‏گذشت.
آن شخص نجاشی را در روز ماه رمضان دعوت به کباب و شراب نمود،
و چون مرد ضعیف الایمانی بود، پذیرفت،
و در آن روز با هم کباب و شراب خوردند که در اواخر روز شراب أثر خود را گذاشت و صدایشان به عربده بلند شد که همسایه‏ها به حضرت امیرالمؤمنین‏ علیه السلام گزارش دادند.
مأموران امنیتی فوراً خانه ابی‏سمال را محاصره کردند.
او چون راه‏های فرار را می‏دانست، فرار کرد، ولی نجاشی دستگیر شد.
امام علی‏ علیه السلام دستور داد که ۸۰ ضربه حدّ شراب بر او زدند،
و سپس ۲۰ ضربه دیگر نیز اضافه شد.
نجاشی گفت:
یا امیرالمؤمنین حدّ شراب را می‏دانستم، ولی بیست ضربه اضافی برای چیست؟
حضرت فرمود:
برای آنکه جرأت کردی تا حرمت ماه رمضان را بشکنی. [۲</SPAN&gt ;].
می‏بینم که دوستی ها وروابط دوستانه در اجرای حدود الهی أثری نداشت.
یعنی دوستی‏های نجاشی با امام و شرکت او در جنگ صفّین تأثیری در اجرای حدّ الهی نداشت.

تنبیه قاضی با عزل چند روزه

حضرت امیرالمؤمنین‏ علیه السلام زِرِه خود را که در جنگ جَمَل گمشده بود، در دست یک یهودی دید،
شکایت به محکمه خود برد.
یهودی گفت:
زِرِه در دست من است شما باید دلیل بیاورید.
در آن مجلس چون «شریح قاضی» به امیرالمؤمنین‏ علیه السلام احترام کرد، و با یهودی برخورد مناسبی نداشت.
آن حضرت ناراحت شد و عدالت رفتاری قاضی را به او تذکّر داد.
طبق درخواست قاضی باید افرادی شهادت می‏دادند که امام مجتبی
‏ علیه السلام و قنبر شهادت دادند.
اشتباه دیگر قاضی این بود که:
وقتی امام حسن‏ علیه السلام و قنبر شهادت دادند که زِرِه مال امام علی‏ علیه السلام است، شریح خطاب به امام گفت:
امّا شهادت حسن پذیرفته نیست، زیرا پسر شماست و باید شاهد دیگری بیاوری.
این جسارت و ضعف ایمانِ شریح، قابل عفو نبود، زیرا امام حسن مجتبی‏ علیه السلام که رسول خداصلی الله علیه وآله وسلم او را سید و بزرگ جوانان بهشتی نام نهاد و معصوم بود.
که شریح نیز این حدیث را از رسول خداصلی الله علیه وآله وسلم شنیده بود، پس شهادت آن حضرت هرگز نمی‏بایست زیر سئوال برود.
در آن محکمه، یهودی با مشاهده اخلاق و عدالت و رفتار انسانی حضرت امیرالمؤمنین‏ علیه السلام مسلمان شد و زره را به امیرالمؤمنین‏ علیه السلام بازگرداند، و در شگفت ماند که:
رهبر یک امّت چونان افراد معمولی مملکت به دادگاه می‏آید و در کنار مدّعی می‏نشیند که مسلمان هم نیست، و قاضی دادگاه خود را توبیخ می‏کند که چرا به او احترام گذاشته است.
امّا شریح را به مدّت ۲۰ روز از قضاوت عزل و به روستای خودش فرستاد، و پس از آن مدّت، دوباره به او اجازه داد تا قضاوت را از سَر گیرد. [۳].