مشخصه‌هاي بخل، حسد و كذب از نگاه حضرت امام رضا(ع) چیست؟
در ميان مسائل اخلاقي، با دو موضوع فضايل و رذايل مواجه هستيم. فضايل اخلاقي مجموعه‌اي از صفات نيك و رفتارهاي پسنديده مي‌باشند كه تحقق آن در اخلاق و سيره و روش موجب شكل گيري شخصيت انسان بر مبناي معيارهاي صحيح اسلامي مي‌گردد. اين فضايل، به يك صفت و رفتار نيك محدود نمي‌شود و بسيار فراگير و گسترده است.
رذائل اخلاقي با وسعت موضوع، شامل مجموعه‌اي از خصال نكوهيده و رفتارهاي ناپسند و زشت هستند كه وجود و نقش آفريني آنه ا تخريب گر اركان حيات زيبا و استوار مي‌باشند.
در فرهنگ رهنمودهاي ائمه دين(ع) هم ارزش و فضايل اخلاقي برشمرده شده و درباره آن سخن رفته است، و هم درباره ضدارزش‌ها و رذايل اخلاقي بينش‌زايي و آگاهي بخشي شده است.
در رهنمودهايي از حضرت امام رضا(ع) برخي از اين رذايل معرفي شده و آفت و زيان هر يك از آنها نمايان گشته است.
1 – ليس لبخيل راحه
(بخيل، آسايش فكر و روح نخواهد داشت)
بخل، يك رذيله اخلاقي است كه به صورت خودداري از خرج و هزينه كردن مال، به ظهور در مي‌آيد، حال آن كه خداوند متعال نعمت‌ها را به انسان‌ها بخشيده تا بهره وري كنند و به سعادت برسند.
بخيل، كسي است كه بخل مي‌ورزد، يعني از نعمت‌هايش براي زندگي سعادتمند خود و ديگران بهره نمي‌برد. او همواره مالش را نگاهباني مي‌كند و در اضطراب به سر مي‌برد كه از دست نرود. اين حالت، كه جايگزين استفاده صحيح و به موقع از نعمت هاست، روح و روان و ذهن و فكر بخيل را از آرامش و آسايش دور مي‌دارد و در چنين حالتي او كسي است كه دارد، ولي نمي‌خورد و گرسنگي مي‌كشد، و از انواع نعمت‌ها بهره‌مند است، لكن همه را جمع كرده و نه خود از آنها بهره مي‌برد و نه ديگران را بهره مي‌رساند!
در فرهنگ عاميانه و عمومي، به ضرب‌المثل منظومي در اين باره مواجه مي‌شويم كه بسيار عبرت‌زا مي‌باشد.
مشخصه‌هاي بخل، حسد و كذب از نگاه حضرت امام رضا(ع) چیست؟
نه خود خورد، نه كس دهد گنده كند، به سر زند!
مشخصه‌هاي بخل، حسد و كذب از نگاه حضرت امام رضا(ع) چیست؟
2 – “حسد”، نعمت بر ديگران نپسنديدن است و آرزوي زوال و نابودي آن را كردن.
حسود از اين كه ديگران در ايمان و عمل، دانش و بينش، تخصص و كارداني، و شغل و موقعيت‌هاي فرهنگي، اقتصادي، سياسي و اجتماعي، نسبت به او برتري دارند ناراحت است. حسد او اگر در حد يك وسوسه و تحريك باقي بماند، خطري ندارد، ولي وقتي وارد عرصه عمل مي‌شود و به قصد ضربه زدن به شخصيت محسود به بروز و عينيت در مي‌آيد، رنگ و صبغه گناه به خود مي‌گيرد و آفت و زيان توليد مي‌كند. در چنين شرايطي است كه حسود، همواره در اندوه و عقب ماندن از محسود ذوب مي‌شود و چون هميشه درصدد جستن راه و شيوه تخريب مي‌باشد، از لذت زندگي محروم مي‌ماند.
مشخصه‌هاي بخل، حسد و كذب از نگاه حضرت امام رضا(ع) چیست؟
حضرت امام رضا(ع) با توجه به اين رنج و آفت و محروم ماندن از سرور و لذت زندگي است كه مي‌فرمايد:
“ولالحسود لذه”
“حسود از زندگي خود لذت نمي‌برد.”
3 – از ميان رذاي
ل اخلاقي، دروغ گويي خطر بسيار دارد و زيان فراوان توليد مي‌كند. اين خطر و زيان از آنجا ناشي مي‌شود كه اولاً دروغ بابي از ابواب نفاق است و هر دروغگو از دورويي و در ظاهر به گونه‌اي و در باطن به گونه‌اي ديگر بودن رنج مي‌برد. ثانياً دروغ از فتوت رنگ و نشانه‌اي ندارد و دروغگويي نمي‌تواند جوانمرد و از اهل فتوت و مردانگي باشد.
مشخصه‌هاي بخل، حسد و كذب از نگاه حضرت امام رضا(ع) چیست؟
زيرا جوانمردي و فتوت كه داراي مشخصه‌هايي مي‌باشد كه يكي از مهم‌ترين آنها “مردانگي”است و متأسفانه دروغگويان نشاني ازمردانگي ندارند، و تا زماني كه جوانمردي و فتوت نباشد، مردي و مردانگي در همه موضوعات و ابعاد تحقق نمي‌يابد.
مشخصه‌هاي بخل، حسد و كذب از نگاه حضرت امام رضا(ع) چیست؟
حضرت امام رضا(ع) وقتي دروغگويان را فاقد فتوت و مردانگي مي‌داند، به همين اثر از كذب و دروغگويي اشاره دارد. در سخن امام(ع) دقيق شويم كه فرمود:
“ولاكلذوب مروه”
و “دروغگو را اثري از فتوت و مردانگي نخواهد بود.”
مشخصه‌هاي بخل، حسد و كذب از نگاه حضرت امام رضا(ع) چیست؟
آنچه به تفكر در آن پرداختيم، سه رذيله اخلاقي از مجموعه رذايل اخلاقي است كه هر كدام از آنها به تنهايي در توليد آفات و به وجود آوردن آسيب‌ها در فعاليت‌هاي جمعي تأثيرگذار مي‌باشند.
اگر بخواهيم از آثار تلخ و زيان‌هاي مكرر اين رذايل در عرصه‌هاي حيات اجتماعي و اقتصادي و سياسي مصون بمانيم.
مشخصه‌هاي بخل، حسد و كذب از نگاه حضرت امام رضا(ع) چیست؟
بايد به مهار اين سه رذيله بپردازيم و با تلاش و مراقبت‌هاي لازم، از بخل و حسد و كذب فاصله گيريم تا بخيل و حسود و دروغگو نباشيم.
منبع: روزنامه جمهوری اسلامی
کانال جامع دو نور در ایتا:
https://eitaa.com/twonoor
کانال جامع دو نور در تلگرام:
https://t.me/twonoor
صفحه اصلی – موسسه قرآن و نهج البلاغه
