مقام فاطمه سلام الله علیها تجرّدی فوق مجرّدات آسمان

نذیر صیرفی از امام صادق علیه السلام از پدران بزرگوارش علیهم السلام نقل می‌کند که رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند:
«خُلِقَ نُورُ فاطمه سلام الله علیها قَبْلَ اَنْ یُخْلَقَ الْأَرْضُ وَ السَّماء، فَقالَ بَعْضُ النّاسِ: یا نَبیَّ الله! فَلَیْستْ هِیَ اِنْسِیَّةٌ؟ قال: فاطِمَةُ حَوْراءُ الْإِنْسِیَّةُ، قالُوا: یا نَبیَّ اللهُ! وَ کَیْفَ هِیَ حَوْراءُ اِنْسِیَّة؟ قالَ: خَلَقَهَا اللهُ-عَزّ وَجَلّ- مِنْ نُورِهِ قَبْلَ اَنْ یَخْلُقَ آدَم، اِذْ کانَتِ الْاَرْواح…. قیلَ: یا نَبِیَّ الله! وَ اَیْنَ کانَتْ فاطِمَةُ؟ قالَ: کانَتْ فی حُقَّةٍ تَحْتَ ساقِ الْعَرْش، قالُوا: یا نَبیَّ اللهُ! فًَما کانَ طَعامُها؟ قالَ: اَلتَّسبیحُ وَ التَّقْدیسُ وَ التَّهْلیلُ وَ التَّحْمیدُ»؛
معنی حدیث عبارت است از این ‌که رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: نور فاطمه سلام الله علیها پیش از خلقت زمین و آسمان آفریده شده است. بعضی از حاضران پرسیدند: مگر او بشر نیست؟ حضرت فرمودند: فاطمه سلام الله علیها حوریه‌ای بشرگونه است. حاضران سؤال کردند: چگونه؟ حضرت فرمودند: خداوند – عزّ و جلّ- پیش از آن‌که آدم را بیافریند، او را از نور خود آفرید، آن هنگام که ارواح بودند. سؤال کردند: فاطمه در آن هنگام کجا بود؟ فرمودند: در حُقّه و جایگاهی در زیر ساقة عرش، و در جواب این‌که سؤال کردند: غذای او چه بود؟ فرمودند: غذای او «تسبیح» و «تقدیس» و «تهلیل، یعنی لااله‌الاالله» و «حمد و ثنای الهی» بود.[1]
برای روشن شدن این حدیثِ کلیدی، باید نکاتی را عنایت داشته باشید، معلوم است پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم این حدیث را برای کسانی فرموده‌اند که اهل درک حقایق غیبی بوده‌اند، و این نکته از سؤال کردن آن‌ها نیز مشخص است.
این یک قاعده است که تقدّم وجودی هر مخلوقی در خلقت، نشانة شدّت وجودی آن مخلوق است و خبر از آن می‌دهد که آن موجود درجة وجودی بالاتری دارد. از این رو وقتی حضرت علیه السلام می‌فرمایند: نور فاطمه سلام الله علیها قبل از خلقتِ زمین و آسمان واقع شده است، متوجّه می‌شویم که اوّلاً: درجه وجودی آن حضرت از آسمان‌ها و زمین بالاتر است. ثانیاً: درجة حضور و تأثیر و احاطة حضرت زهرا سلام الله علیها بر آسمان‌ها و زمین روشن می‌شود. چون موجودی که درجة وجودی بالاتری دارد، مراتب پایین‌تر، در احاطه و تحت‌تأثیر او هستند، چرا که این اوّلیت و قبلیّتِ در خلقت، اوّلیت و قبلیّت زمانی نیست. ثالثاً: شدّت نورانیت فاطمه سلام الله علیها حتّی نسبت به ملائکه بیشتر است. چون آسمان‌ها یعنی مقام ملائکه، و حضرت می‌فرمایند: خلقت حضرت زهرا سلام الله علیها بر خلقت آسمان‌ها و زمین تقدّم داشته است و این تقدّم را تقدّم بالشَّرف می‌گویند.
همان‌طور که گفتیم این روایت خبر از شدّت درجه وجودی آن حضرت می‌دهد و از آن‌جا که هر چه درجة وجودی و تجرّد موجودی بیشتر باشد، شدت حضور او در عالم بیشتر است، نتیجه می‌گیریم که حضور حضرت زهرا سلام الله علیهادر عالم شدیدتر از حضور ملائکه است. به عنوان مثال؛ نفس انسان درجة وجودی و تجرّدش از جسم انسان بالاتر است و بر تمام جسم احاطه دارد و در جسم حضور همه جانبه دارد و همة این‌ها به جهت تجرّد نفس است، حالا خداوند که مجرّد مطلق است، حضور مطلق است و لذا از خود انسان در نزد انسان برای انسان حاضرتر است و قرآن هم در این رابطه می‌فرماید:«اِنَّ اللهَ یَحُولُ بَیْنَ الْمرءِ وَ قَلْبهِ»؛ [2] یعنی خداوند بین خود انسان و قلب اوست، و این به معنی نزدیکی خدا است به انسان، حتّی نزدیک‌تر از خود انسان به خودش. حالا در نظر بگیرید وقتی حضرت زهرا سلام الله علیها در چنین درجة وجودی هستند که از همة ملائکه بالاترند، چه نحوه حضور و تأثیر و احاطه‌ای بر آسمان‌ها و زمین دارند.
هنگامی‌که پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم از چنین حقیقت قدسیة غیبیه‌ای برای حضرت فاطمه سلام الله علیها خبر می‌دهد، اگر دقّت کنیم، معارف فراوانی به دست می‌آوریم و به این نتیجه می‌رسیم که اولاً؛ چنین انسانی در عالم هست که درجة وجودی او از زمین و آسمان بالاتر است. ثانیاً؛ برای چه هدفی هست. بعد از این که مشخص شد او چه مقامی دارد و برای چه هدفی هست، به ما می‌فرمایند که رابطه‌تان را با این وجود مقدس برقرار کنید تا از انوار وجودی او بهره گیرید<SPAN style="LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Tahoma','sans-serif'; FONT-SIZE: 9pt; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'" dir=ltr&gt ;.

پی نوشت:

«بحارالانوار»، ج43، ص4، روایت3.

[2] سوره انفال، آیه24.

www.yazahra.net