پيامبر اكرمصلى الله عليه وآله در عهد جديد
در قرون اوليه ميلادى، مردم در انتظار پيامبرى نظير موسىعليه السلام بودند. براى كسانى كه با عهد جديد آشنايى داشته باشند اين مطلب غير قابل انكار است. بر اساس عهد جديد و اسناد به دست آمده در سواحل بحرالميت، مردم در عصر حضرت يحيى و حضرت عيسىعليهما السلام در انتظار چند نفر بودند. اين انتظار در مواقع گوناگونى ظهور و بروز داشته است:
الف- «آن نبى» پس از موعظه روز عيد:
در روز عيد بزرگى كه حضرت عيسىعليه السلام مردم را موعظه مىكردند، پس از اتمام موعظه، در بين مردم اختلاف افتاد كه او چه كسى است. بعضى او را همان پيامبرى دانستند كه حضرت موسىعليه السلام و ديگران به آن بشارت داده بودند و بعضى ديگر او را مسيح موعودعليه السلام دانستند: «آنگاه بسيارى از آن گروه چون اين كلام را شنيدند، گفتند: در حقيقت، اين شخص همان نبى است و بعضى گفتند: او مسيح است و بعضى گفتند: مگر مسيح از جليل مىآيد؟… پس درباره او در ميان مردم اختلاف افتاد.» (24) از اين عبارت به خوبى هويداست كه مردم در انتظار يك مسيح و يك پيامبر موعود بودند. به عبارت ديگر، آنها در انتظار دو نفر بودند به همين دليل در بينشان اختلاف افتاد; زيرا بعضى گفتند اين است و بعضى گفتند آن!
ب- «آن نبى» پس از معجزه اطعام:
در طبريه، آن سوى درياى جليل، گروه بسيارى به پيشواز حضرت عيسىعليه السلام آمدند. آن حضرت با پنج قرص نان و دو ماهى كوچك تمام آن جمعيت را، كه در حدود پنج هزار نفر بودند، اطعام كردند. «چون سير شدند حضرت دستور دادند كه پارههاى باقىمانده را جمع كنند تا چيزى ضايع نشود. پس جمع كردند و از پارههاى پنج نان جو، كه از خورندگان زياده آمده بود، دوازده سبد پر كردند. چون مردمان اين معجزه را، كه از عيسى صادر شده ديدند، گفتند: “اين البته همان نبى است كه بايد در جهان بيايد” و اما عيسى چون دانست كه مىخواهند بيايند و او را به زور برده پادشاه سازند باز تنها به كوه برآمد.» (25)
ج- «آن بنى» در تفحص يهود و شهادت حضرت يحيىعليه السلام:
وقتى حضرت يحيىعليه السلام به ارشاد و موعظه مردم پرداختند، درباره او به تحقيق و تفحص پرداختند. در انجيل يوحنا، در اين باره چنين آمده است: «اين استشهادت يحيى در وقتى كه يهوديان از اورشليم، كاهنان و لاويان را فرستادند تا از او سؤال كنند كه تو كيستى. معترف شد و انكار ننمود، بلكه اقرار كرد كه من مسيح نيستم. آنگاه از او سؤال كردند: پس چه؟ آيا تو الياس هستى؟ گفت: نيستم، آيا تو «آن نبى» هستى؟ جواب داد كه نى. آنگاه بدو گفتند: پس كيستى تا به آن كسانى كه ما را فرستادهاند جواب بريم؟ درباره خود چه مىگويى…؟ فرستادگان از فريسيان بودند. پس از او سؤال كرده، گفتند: اگر تو مسيح و الياس و «آن نبى» نيستى پس براى چه تعميد مىدهى…؟ يحيى در جواب ايشان گفت:… او آن است كه بعد از من مىآيد، اما پيش از من شده است. من لايق نيستم بند نعلينش را باز كنم.» (26) «او از من تواناتر است.» (27)
چنان كه مكرر بيان شده است، انبياى بنىاسرائيل پيوسته از ظهور «مسيح» و «پيامبرى نظير موسى» خبر داده بودند. بنابراين، طبيعى بود كه مردم گمان كنند حضرت يحيىعليه السلام همان «مسيح موعود» و يا پيامبر موعود باشد. بدين سبب، حاكمان اورشليم برخود لازم و واجب مىدانستند كه از اين موضوع تحقيق كنند. آنها افرادى ساده لوح و زودباور نبودند; اگر كسى ادعاى نبوت مىكرد به خوبى، تحقيق مىكردند. تحقيق در مورد دعاوى كسانى كه ادعاى نبوت مىكردند و يقين به صحت و سقم ادعاها از وظايف شوراى بزرگ سنهدرين بود. اين شورا از 71 نفر عضو مشاور تشكيل مىشد. (28) از اينرو، شوراى مزبور، كه انجيل يوحنا آن را «يهود» مىنامد، هيئتى اعزام كرد ت
ا درباره دعاوى يحيىعليه السلام تحقيق كنند. هيئت اعزامى سه سؤال از حضرت يحيىعليه السلام پرسيدند:
1- آيا تو «مسيح موعود» هستى؟
2- آيا تو الياس نبى هستى؟
3- آيا تو
«آن نبى» – پيامبر موعود – هستى؟
حضرت يحيىعليه السلام در جواب سؤال اول، اقرار كرد كه مسيح نيست. سؤال دوم درباره حضرت الياسعليه السلام بود. يهوديان طبق كتاب دوم پادشاهان (29) معتقد بودند كه حضرت الياسعليه السلام پيامبرى است كه بر گردباد سوار شده و به آسمان عروج كرده و شخصا به زمين رجعتخواهد كرد. چون حضرت يحيىعليه السلام مسيح بودن خود را منكر شد، به نظر هيئت اعزامى چنين رسيد كه وى بايد حضرت الياس نبىعليه السلام باشد كه رجعت كرده است. بنابراين، از حضرت يحيىعليه السلام سؤال كردند كه آيا تو الياس نبى هستى؟ حضرت يحيىعليه السلام پاسخ دادند كه من الياس نيستم. (30) سپس فرستادگان با خود گفتند كه اگر او مسيح و الياس نيست، آيا همان نبىاى است كه حضرت موسى و انبياى ديگرعليه السلام به ظهور او بشارت دادهاند؟ لذا، سؤال سوم را مطرح كردند. حضرت يحيىعليه السلام به اين پرسش نيز پاسخ منفى دادند و فرمودند پيامبر موعود «از او نيرومندتر است» (31) و او حتى خود را لايق نمىيابد كه بند نعلين او را باز كند. (32)
اين مطلب معلوم است كه كليسا همواره حض
رت يحيىعليه السلام را منادى ظهور حضرت عيسىعليه السلام، وابسته و تابع وى معرفى كردهاند. در اين باره چند نكته قابل توجه است:
1- حضرت يحيى و حضرت عيسىعليهما السلام معاصر و با تفاوت شش ماه، (33) همسن يكديگر بودند. حضرت يحيىعليه السلام در اين پرسش و پاسخ مىفرمايد: آن كه بعد از من مىآيد نيرومندتر از من خواهد بود. قيد «بعد» نشان مىدهد كه آن پيغمبر در زمان نامعينى در آينده خواهد آمد. اين كلمه در زبان انبياعليهم السلام در عهد عتيق معمولا به معناى يك يا چند دوران است.
2- حضرت يحيىعليه السلام به دنبال بررسىهاى هيئت اعزامى، آشكارا اعلام كرد كه پيامبر ديگرى در راه خواهد بود. شان و جلال او در پيشگاه قادر متعال آنچنان است كه او – يحيى – حتى شايسته بازكردن بند كفشهايش نيست. بديهى است كه آن پيامبر، با چنان مشخصاتى، حضرت عيسىعليه السلام نبود; زيرا اگر حضرت عيسىعليه السلام «آن نبى» بود، حضرت يحيىعليه السلام مانند يك شاگرد و مريد و حوارى بايد دنبالهرو او مىشد و البته حضرت يحيىعليه السلام هرگز در مورد حضرت عيسىعليه السلام چنين نكرد. او بدون آنكه كوچكترين توجهى به حضور پسر خالهاش، حضرت عيسىعليه السلام، در يهوديه و جليليه داشته باشد، موعظه مىكرد و همچنان مردم را تعميد مىداد و شاگرد و حوارى جديد مىپذيرفت. (34) او با هردويس در افتاد، (35) فريسيان و صدوقيان را سخت مورد حمله قرار مىداد (36) و پيشگويى مىكرد كه پس از او پيامبرى خواهد آمد كه «بس نيرومندتر» از اوست. (37) البته در تمام اين مدت، حضرت عيسىعليه السلام هم، كه از قبل به آنجا آمده بود، در آن حوالى، سرگرم فعاليتهايى بود. (38)
3- هنگامى كه حضرت يحيىعليه السلام را نزد خود مجسم كنيم كه در بيابانهاى يهوديه و در سواحل رود اردن براى تودههاى مؤمن يهودى، كه چند هزار سال سابقه خداپرستى داشتهاند، با فرياد موعظه مىكرد و با وجود آن، راه به جايى نمىبرد و آنگاه كه حضرت محمدصلى الله عليه وآله را در نظر آوريم كه آرام و با وقار، آيات آسمانى قرآن كريم را به گوش اعراب بتپرست و جاهل ديرباور مىرساند و وقتى كه تاثير و نفوذ اين مواعظ دوگانه را بر شنودگان آن دو بزرگوار ارزيابى كنيم و به نتايج نهايى آنها بنگريم مىتوانيم تفاوت عظيم ميان آنان را حس كنيم و به اهميت و معناى اين كلمات كه «او از من نيرومندتر است» پى ببريم.
هنگامى كه به دستگيرى و زندانى شدن آن تعميدگر بىگناه بينديشيم كه به فرمان هروديس آنتيپاس بىرحمانه و ستمگرانه به دليل رذالت رقاصه زناكارى سر از بدن مباركش جدا مىكنند (39) و يا وقايع در هم و مغشوش و در عين حال، غمانگيز و دردآور زندگى حضرت عيسىعليه السلام را طبق نقل انجيلنويسان، پيش چشم خود مجسم كنيم كه به فرمان استاندار چكمهپوش روم – به نام پيلاطوس – شلاق مىخورد، اطرافيان بر رويش آب دهان مىانداختند و حتى شاگردان و حواريون نزديك نيز به او خيانت و يا از او فرار كردند و يا او را انكار نمودند و به دستور هروديس به رسم تاجگذارى، تاجى از خار بر سرش گذاشتند و يا فاجعه بزرگى كه در تپه جلجته حادث شد (40) و هنگامى كه با چشم باطن حوادث ديگرى را نظاره كنيم; ورود ظفرمند اشرف انبيا به مكه، نابودى كامل همه اصنام و تماثيل باستانى شرك و بتپرستى، تطهير خانه مقدس كعبه، منظره شورانگيز مقهور شدن دشمن خطرناك به رياست ابوسفيان را كه به پاى رسول خداصلى الله عليه وآله
مىافتاد و به رحمت و بخشايش او پناه برد و اسلام آورد، پرستش صادقانه خداى واحد، فداكارىها و مجاهدتهاى مسلمانان در راه خدا و خلاصه، آخرين موعظه خاتمالانبياصلى الله عليه وآله و كلمات ملكوتى او كه فرمود: «اليوم اكملت لكم دينكم و اتممت عليكم نعمتي و رضيت لكم الاسلام دينا» (مائده: 3)، در چنين لحظاتى است كه به مفهوم واقعى گفتار حضرت يحيىعليه السلام پى مىبريم كه فرمود: «او از من نيرومندتر است.» (41)
4- مردم به شدت در انتظار ظهور «پيامبر موعود» بودهاند و اين مطلب در جاى جاى عهد جديد آمده است. در بعضى جاها «پيامبر موعود»، حضرت عيسىعليه السلام دانسته شده، اما از آنجا كه بر خود آن حضرت پوشيده نبوده كه شخص ديگرى در راه است به درخواست مردم توجه نكردهاند. حتى ممكن استحضرت عيسىعليه السلام در تعيين او مطالبى گفته باشند، ولى انجيلنويسان آن را نقل نكرده باشند. اما اجمالا نقل شده است كه «و چون مردمان اين معجزه را، كه از عيسى صادر شده ديدند، گفتند: اين البته همان نبى است كه بايد در جهان بيايد و اما عيسى چون دانست كه مىخواهند بيايند و او را به زور برده، پادشاه سازند باز تنها به كوه برآمد.» (42) اگر حضرت عيسىعليه السلام همان پيامبر موعود بود ن
بايد به درخواست مردم پشت پا مىزد. تعداد جمعيتبسيار زياد بوده است; دست كم، پنج هزار نفر به استقبال حضرت عيسىعليه السلام شتافتند و آن حضرت با معجزه، تمام آنها را اطعام كرد. (43) بنابراين، بهترين فرصتبراى اجابت دعوت مردم فراهم بوده است، ولى حضرت عيسىعليه السلام به اصرار آنها پاسخ منفى مىدهد و به تنهايى به كوه مىرود تا خدا را عبادت كند. (44) پس چون مردم در تطبيق پيامبر موعود با حضرت عيسىعليه السلام دچار اشتباه شده بودند، آن حضرت با عدم اجابت دعوت آنها تفهيم كرد كه او آن «پيامبر موعود» نيست و بايد در انتظار ديگرى باشند. در نتيجه، فرمود كه تسلىدهنده ديگرى در راه است و او شما را به جميع راستى هدايتخواهد كرد.
2- اشاره به تسلىدهنده يا فارقليط
تسلىدهنده يا فارقليط معروف، در ابواب چهاردهم، پانزدهم و شانزدهم انجيل يوحنا آمده است: «من از پدر سؤال مىكنم و او تسلىدهنده ديگرى به شما اعطا خواهد كرد….» (45) «و لكن چون تسلىدهنده كه او را از جانب پدر نزد شما مىفرستم، آيد… او بر من شهادت خواهد داد.» (46) «و من به شما راست مىگويم كه رفتن من براى شما مفيد است; زيرا اگر نروم تسلىدهنده نزد شما نخواهد آمد، اما اگر بروم او را نزد شما مىفرستم.» (47)
در توضيح كلمه «تسلىدهنده» بايد بگوييم: اين كلمه در اين عبارتها ترجمه واژه «فارقليط» است. كلمه فارقليط از طريق زبان سريانى به زبان عربى راه يافته و اصل آن «پاركليتوس» به زبان يونانى است. در زبان يونانى، اين كلمه به معناى تسلىدهنده مىباشد، اما كلمه ستايش شده يعنى «محمد» و مشتقات آن نظير «احمد» ترجمه پركليتوس است. بعيد نيست كه اين دو كلمه در اصل، يكى بوده و با افزودن «الف»، تعريف شده باشد. در اين نوشته ما همان معنايى را لحاظ مىكنيم كه خود مسيحيان در نظر گرفتهاند.
مسيحيان معتقدند كه مقصود از تسلىدهنده «روحالقدس» است كه پنجاه روز پس از عروج حضرت عيسىعليه السلام نزد حواريون آمد و آنان را تقويت روحى كرد، به شرحى كه در آغاز كتاب اعمال رسولان آمده است. (48) ولى مسلمانان اعتقاد دارند كه شواهد و قراين كافى وجود دارد كه تسلىدهنده مورد نظر نمىتواند روحالقدس مورد نظر مسيحيان باشد.
نقد درونى:
در عبارت مربوط به تسلىدهنده چند فراز مهم وجود دارد كه قابل تامل و بررسى است:
الف «تسلىدهنده ديگرى به شما عطا خواهد كرد تا هميشه با شما بماند.» (49)
ملتيهود هميشه شرايط دشوارى را تحمل كرده است. سراسر تاريخ يهود با جنگ و گريز، آوارگى، اسارت و انواع و اقسام بلاهاى ديگر آميخته بوده است. پس از بشارت انبياى بنىاسرائيلعليهم السلام به فردى نجاتبخش، آنان در انتظار پادشاه قدرتمندى بودند كه پيروزمندانه وارد اورشليم شود، التيامبخش شكستهدلان و تسلىبخش همه ماتميان باشد. (50) با ظهور حضرت عيسى مسيحعليه السلام انتظار يهود – به هر دليل – برآورده نشد. خود حضرت عيسىعليه السلام نيز مردم را به تسلىدهنده ديگرى بشارت مىدادند و مكررا تاكيد مىكردند كه هر كس مرا دوست دارد وصيت مرا حفظ كند:
«اگر مرا دوست داريد احكام مرا نگاه داريد.» (51) «هر كس احكام مرا حفظ كند مرا محبت نموده است و هر كس به من محبت نمايد خدا به او محبتخواهد نمود.» (52) سپس فرمودند: «من از پدر سؤال مىكنم و تسلىدهنده ديگر به شما عطا خواهد كرد تا هميشه با شما بماند.» (53) از قيد «ديگر» استفاده مىشود كه حضرت عيسىعليه السلام به پيامبر ديگرى همانند خود بشارت داده است.
ب «من به شما راست مىگويم كه رفتن من براى شما مفيد است; زيرا اگر نروم تسلىدهنده نزد شما نخواهد آمد، اما اگر بروم او را نزد شما مىفرستم.» (54) در اين عبارت، حضرت عيسى مسيحعليه السلام مىفرمايد، من بايد بروم تا او بيايد. ايشان آمدن تسلىدهنده را منوط به رفتن خود دانسته است. بنابراين، اگر تسلىدهنده روحالقدس باشد، همانگونه كه ارباب كليسا تفسير مىكنند، لازم نبود كه حضرت عيسىعليه السلام بروند تا او بيايد; زيرا روحالقدس همراه آن حضرت و آن حضرت در معيت روحالقدس بود. حضرت يحيىعليه السلام شهادت دادهاند كه حضرت عيسىعليه السلام همراه با روحالقدس بوده است: «پس يحيى شهادت داده، گفت: روح را ديدم كه مثل كبوترى از آسمان نازل شده، بر او قرار گ
رفت.» (55) بر مادر حضرت عيسى، حضرت مريمعليه السلام، نيز روحالقدس وارد شده بود. (56) علاوه بر آن، خود حضرت يحيى عليه السلام، كه با تفاوت شش ماه (57) همسن حضرت عيسىعليه السلام بود، «در شكم مادر پر از روح القدس بود.» (58) همچنين پدر بزرگوارش، حضرت زكرياعليه السلام، نيز «از روح القدس پر شده بود و نبوت مىكرد.» (59)
بنابراين، تسلىدهنده مورد نظر به طور قطع، بايد غير از روحالقدس مصطلح باشد; زيرا حضرت عيسىعليه السلام فرمودند: «تا من نروم تسلىدهنده نزد شما نخواهد آمد، اما اگر بروم او را نزد شما مىفرستم.» (60) بعضى همانند نويسنده قاموس كتاب مقدس پذيرفتهاند كه روحالقدس به دو معناست. بنابراين، واضح است كه در اينجا روح قدسى مطرح است، نه روحالقدس مصطلح و آن كاملا با پيامبر اكرمصلى الله عليه وآله قابل تطبيق است.
ج- «او از طرف خود سخن نخواهد گفت، بلكه آنچه شنيده استسخن خواهد گفت.» (61) حضرت عيسىعليه السلام نيز همانند انبياى سلفعليهم السلام مىفرمايند: آن روح راستى كه پس از من خواهد آمد از پيش خود سخن نمىگويد، بلكه از آنچه كه شنيده استسخن خواهد گفت. در سراسر قرآن كريم يك اظهار نظر و تفسير و حتى يك كلمه و اشاره از خود پيامبر اكرمصلى الله عليه وآله يا از ياران صديق و مؤمن او ديده نمىشود. قرآن كريم سراسر وحى و كلام خداست و پيامبر اكرمصلى الله عليه وآله كلام خداى تبارك و تعالى را آنچنان كه جبرئيل امين بر او فرومىخواند و او مىشنيد، بر زبان مىآورد و بر جهانيان آشكار مىساخت. كلمات، جملات و تعاليم خود آن حضرت، علىرغم ارزش قدسىاش، كلام خدا محسوب نمىشود و تحت مقوله جداگانهاى به نام احاديث گردآورى شدهاند.
د- «او بر من شهادت خواهد داد… او مرا جلال خواهد داد.» (62)
پيامبر اكرمصلى الله عليه وآله بر حضرت عيسىعليه السلام و حواريون او شهادت دادند و از مادر مكرمه ايشان به خوبى هرچه تمامتر ياد كردند. قرآن كريم از زنان، با لقب و كنايه ياد مىكند و اسم هيچ زنى در قرآن يافت نمىشود، اما نام مبارك حضرت مريمعليها السلام بيش سى مرتبه در قرآن كريم تكرار گرديده و سورهاى از قرآن به نام آن حضرت نامگذارى شده است. اين به دليل عظمت مقام اين بزرگوار و شايد به دليل جفايى است كه در حق ايشان رواداشتند.
ه- «بسيار چيزهاى ديگر نيز دارم كه به شما بگويم، لكن الآن طاقت
تحمل آن را نداريد، لكن چون او – يعنى روح راستى – آيد شما را به جميع راستى هدايتخواهد كرد.» (63)
شكى نيست كه همه انبياى الهىعليهم السلام در هدايت مردم مؤثر بودهاند و هر يك از آن بزرگواران كاروان بشريت را گامى به جلو هدايت كردهاند. دين خدا به تدريج، كاملتر شده و در نهايت، به صورت كامل به مردم عرضه گرديده است. حضرت عيسىعليه السلام چنان كه بيان شد، فرصت اجراى فرامين الهى را پيدا نكرد، مردم نيز استعداد و آمادگى لازم براى پذيرش نداشتند. آن حضرت خود به اين حقيقت اشاره كردهاند كه «بسيار چيزهاى ديگر نيز دارم كه به شما بگويم، لكن الآن طاقت تحمل آن را نداريد، لكن چون او روح راستى آيد شما را به جميع راستى هدايتخواهد كرد.» (64)
يكى خط است ز اول تا به آخر بر او خلق جهان گشته مسافر
در اين ره انبيا چون ساربانند دليل و رهنماى كاروانند
و از ايشان سيد ما گشته سالار هم او اول هم او آخر در اين كار (65)
و «او از آينده خبر خواهد داد.» (66)
پيامبر اكرمصلى الله عليه وآله از طريق وحى الهى از آينده خبر دادند. در سال 615 ميلادى، هنگامى كه ايران روم را شكست داد و موجب خوشحالى قريش شد، قرآن كريم با قاطعيت كامل فرمود در كمتر از ده سال ديگر روم ايران را شكستخواهد داد. بر اين قضيه بعضى مسلمانان و كفار با يكديگر شرط بندى كردند. سرانجام، همان شد كه قرآن كريم خبر داده بود. (67)
قرآن كريم همچنين با قاطعيت كامل خبر داد آن كسى كه پيامبرصلى الله عليه وآله را «ابتر» مىخواند، خودش «ابتر» است. (68) بعضى به پيامبر اكرمصلى الله عليه وآله به دليل آنكه فرزند مذكر نداشت، مقطوعالنسل مىگفتند. نسل چنين كسانى به طور كلى، منقرض شد، اما شجره طيبه ائمه اطهارعليهم السلام و فرزندان آنها از نسل پيامبر اكرمصلى الله عليه وآله روز به روز در حال فزونى است.
قرآن كريم به مناسبتهاى گوناگون پيشگويىه
اى فراوانى ذكر كرده است; در سوره قمر از شكست كفار در جنگ بدر خبر داده، (69) در سوره آل عمران از شكست كفار در برابر مسلمانان، (70) در سوره فتح، از فتح مكه و تحقق يافتن رؤياى پيامبر اكرمصلى الله عليه وآله (71) و در سوره بقره فرموده: هرگز كسى نخواهد توانست نظير سورهاى از قرآن بياورد و تا امروز نيز كسى نتوانسته است. (72) علاوه بر آن، پيامبر اكرمصلى الله عليه وآله با معجزه قرآن كريم، افق ديگرى در مورد آينده حتمى گشود كه در كتب انبياى گذشتهعليهم السلام از عهد عتيق و جديد اثرى از آنها نيست. ايشان درباره مرگ، برزخ، قيامت و حوادث روز قيامت آيات فراوانى آوردند. در قرآن كريم كمتر صفحهاى است كه در آن ذكرى از معاد، قيامت، منازل آخرت و آينده حتمى مؤمنان و غير مؤمنان خبر نداده باشد. حتى در قرآن كريم، سورههايى تحت عناوين قيامه، واقعه، حاقه، نبا، تكوير، انفطار، زلزال و قارعه وجود دارند كه در تمام آنها از آينده خبر داده شده است.
اتمام حجت: حضرت عيسىعليه السلام در نهايت، با حواريون و پيروان خود اتمام حجت كرد و فرمود: «اگر نيامده بودم و با ايشان تكلم نكرده بودم گناه نمىداشتند و اما الآن عذرى براى گناه خود ندارند.» (73)
حضرت موسىعليه السلام نيز با پيروان خود اتمام حجت كرد. در عهد عتيق پس از بشارت به پيامبرى نظير موسى چنين آمده است:
«و نبىاى را براى ايشان از ميان برادران ايشان مثل تو مبعوث خواهم كرد و كلام خود را در دهانش خواهم گذاشت و هر آنچه به او امر فرمايم به ايشان خواهد گفت و هر كسى كه سخنان مرا، كه او به اسم من مىگويد، نشنود من از او مطالبه خواهم كرد.»(74)
در قرآن كريم نيز پيوسته به كسانى كه دين اسلام را نپذيرند وعده عذاب داده شده است. بنابراين، بر تمام ك
سانى كه اين موارد را پس از قرنها در كتب مقدس خود مىيابند لازم است كه در آن تامل كنند. شايد به نتايج تازهاى نايل آيند!
نقد بيرونى:
الف- برداشت متاخران حضرت عيسى مسيحعليه السلام:
معاصران و حتى متاخران از حضرت عيسىعليه السلام تا قرنها بعد، از كلمه «فارقليط»، روحالقدس مصطلح را نمىفهميدند. در قرون اوليه ميلادى، مردم اعتقادات گوناگونى داشتند. ويل دورانت مىنويسد: «پيروان مسيح در سه قرن اول، جز در مبناى اساسى، صدگونه اعتقاد داشتند.» بعضىها حضرت عيسى مسيحعليه السلام را انسان و پيامبرى همانند انبياى ديگر مىدانستند، بعضى ديگر او را فقط فرشته مىدانستند كه به شكل و هئيت انسان بود، بعضى ديگر مىگفتند: او نه انسان است و نه فرشته، او فقط خداست ولى در شكل و هيئت انسان. (75) سرانجام، كليسا بر اثر تفوق سازمان خود، بر همه اين جنبشها
چيره گشت و نظريه چهارمى مطرح كرد كه حضرت عيسى مسيحعليه السلام به نحو تجزيهناپذيرى، هم انسان و هم خداست. اين نظريه در شوراى نيقيه در سال 325 ميلادى تثبيتشد و از آن زمان به بعد تثليثبه عنوان اعتقاد رسمى كليسا اعلام گرديد. خداى پدر به عنوان اقنوم اول، حضرت عيسى مسيحعليه السلام، پسر خدا، اقنوم دوم و روحالقدس، اقنوم سوم شناخته شد. بنابراين، در قرون اوليه ميلادى مردم فارقليط موعود را با روحالقدس يكى نمىدانستند. آنها در انتظار فارقليط موعود بودند. بر همين اساس بود كه افراد متعددى آمدند و ادعا كردند كه فارقليط موعودند.
در حدود سال 156 ميلادى شخصى به نام مونتانوس در آسياى صغير قيام كرد و خود را «فارقليط موعود» دانست. وى دنياپرستى روزافزون مسيحيان و خودكامى اسقفها را در كليسا تقبيح كرد و خواستار بازگشتبه سادهزيستى و زهد مسيحيان نخستين و همچنين استقرار مجدد حق غيبگويى يا گفتار الهامشده براى اعضاى محافل مذهبى شد. وى با حالتخلسه چنان شيوا غيبگويى مىكرد كه شاگردانش به او به عنوان «فارقليط موعود» حضرت مسيحعليه السلام درود مىفرستادند. (76)
از ديگر افرادى كه ادعا مىكرده «فارقليط موعود» عيسى مسيح است، جوانى پارسى به نام مانى از اهالى تيسفون است. وى در قرن سوم ميلادى، هنگام تاجگذارى شاهپور اول، در سال 242 ميلادى خود را مسيحعليه السلام خواند و گفت كه خداى حقيقى، او را براى اصلاح حيات مذهبى و اخلاقى بشر به زمين فرستاده است. (77)
ب- اسناد مكشوفه بحرالميت:
براساس اسناد مكشوفه در سواحل بحرالميت نيز مردم در انتظار پيامبر موعود (آن نبى) بودند و اين غير از «مسيح موعود» بود. اين پيامبر موعود را در زبان عبرى گبر به معناى «انسان» مىخواندند. (78) اگرچه پس از حضرت عيسى مسيحعليه السلام «آن نبى» در ميان مسيحيان با مسيحعليه السلام يكى دانسته شد، اما يكى دانستن اين دو با پيشفرضى كلامى همراه بود، ولى از حيث تاريخى و بر اساس اسناد و مدارك موجود، اين تطبيق بىمورد است.
پىنوشتها:
1) تثنيه، 18:18 و 19
2) اعمال رسولان، 3:22
3) متى، 1:18
4) لوقا، 1:28، 31، 34، 35، 37
5) او در جهان بود… جهان او را نشناخت. به نزد خاصان خود آمد و خاصانش او را نپذيرفتند.» يوحنا، 1:10 و 11
6) اعداد، 15:32، 36
7) يهود
اى اسخريوطى براى سى پاره نقره او را تسليم رؤساى كهنه كرد (متى، 26:15) و پطرس، حوارى ديگر، پس از دستگيرى آن حضرت، سه مرتبه او را انكار كرد. (متى، 26:34))(
8) ر. ك. به: انجيل متى باب 26 ; قابل توجه است كه قرآن مصلوب شدن حضرت عيسى(ع) را نپذيرفته است.
9) متى، 5:17
10) لوقا 16:17
11) پيدايش، باب 16
12) پيدايش، 17:15 – 1
13) پيدايش، 21:2 – 5
14) پيدايش، 16:12 و 25:18
15) تثنيه، 18:18 قابل توجه است كه در ترجمههاى جديد، كه به نام ترجمه تفسيرى از سوى كليساها انتشار يافته است، در اين عبارات، لفظ «از ميان برادران» ايشان را حذف كردهاند. ر. ك. به: كتاب مقدس، ترجمه تفسيرى، انجمن بينالمللى كتاب مقدس، 1995م، تثنيه، 18:18
16) اشعيا، 29:12
17) آيات 1 – 5 سوره علق
18) شيخ محمود شبسترى، گلشن راز
http://razva.net
