تأسیس حوزه علمیه سامرا با ورود امام هادى و امام حسن عسکرى(ع) به این شهر آغاز مىشود که امام به صورت حضورى و مکاتبهاى به نشر معارف الهى مىپرداخت و تعیین وکلا و نمایندگان از طرف ایشان در شهرهاى مختلف ایران و عراق و حجاز در حکم گسیل دانشمندان به حوزههاى جدید شیعى بود. چنانکه دکتر جاسم حسین بنابر اخبار تاریخى مناطق اعزام نمایندگان امام(ع) را به چهار قسمت عمده تقسیم مىکند: ناحیه بغداد، مدائن، سواد و کوفه – ناحیه بصره و اهواز ناحیه قم و همدان ناحیه حجاز، یمن و مصر، به عنوان نمونه باید به برخى از رویات اشاره کرد که سوال «محمد بن على کاشانى» در موضوع توحید و پاسخ امام هادى(ع) رانقل کردهاند و این غیر از ارتباطاتى است که در مورد اخذ وجوهات شرعى انجام مىگرفته است.
در مکتب امام هادى(ع) به نکات زیر برمىخوریم: اصالت قرآن نشر کلام شیعى نشر فرهنگ دعا و زیارت برخورد قاطع با دشمن عقیدتى و سیاسى
امام(ع) در جواب نامهاى که از «جبر
و تفویض» سؤال شده است جایگاه قرآن و اصالت آن را این گونه بیان مىدارد: «بدانید خدایتان رحمت کند که ما در روایت و اخبار بسیارى که وارد شده نگریستیم و چنین یافتیم که آنچه همه فرق اسلام که خدا را مىشناسند نقل کردهاند از دو گونه خارج نیست یا حق است که باید پذیرفت یا باطل است که باید رد کرد.
و امت همه اتفاق دارند که «قرآن» نزد همه فرقههاى اسلام حق است. همگى به حقانیت آن اعتراف دارند و در این مساله به حقیقت رسیده و حق را یافتهاند چون پیغمبر(ص) فرموده: «امت من همه با هم گمراه نشوند» و خبر داده که «آنچه مورد اجماع امت باشد حق است به شرط اینکه هیچ اختلافى درمیان نباشد» و قرآن حق است و درباره نزول آن از جانب خدا و درستىاش اختلافى نیست. پس اگر حدیثى مورد تصدیق و تایید قرآن بود و جمعى از امت منکر شدند به ناچار باید دست از انکار بکشند و بدان اقرار کنند به حکم اینکه همه صحت قرآن را پذیرفتهاند. و اگر به جحد و انکار ادامه دهند محکوم به خروج از دیناند.
آنگاه نخسین خبرى را که مورد تصدیق قرآن کریم است آورده و قرآن را بر صحت آن گواهى گرفته است و آن حدیث جز حدیث «ثقلین» نیست که با آیه «انما ولیکم الله» راست مى آید»
امام على النقى(ع) با توجه به ماجراى مرموز صوفیه در عصر خویش که مردم را از حضور سیاسى و عبادت واقعى دور مىدارند با نشر فرهنگ دعا و زیارت و با عرفان ناب شیعى به ستم ستیزى و دشمن شناسى مىپردازد و لزوم دوستى اهل بیت عصمت را یاد آور مىشود.
امام على النقى(ع) پس از بیست سال تبعید در سامرا در سال ۲۵۴ هجرى با زهر به شهادت مىرسد و امام حسن عسکرى(ع) امامت امت را برعهده مىگیرد دوره امامت امام حسن عسکرى(ع) همه در سامرا سپرى شده است و از این رو به ایشان «عسکرى» مىگویند حضور امام در این شهر مىتوانست براى حوزه علمیه سامرا نقش آفرین باشد لیکن امام همواره تحت نظر بود و شیعیان کمتر مىتوانستند با
ایشان ملاقات کنند.
پس از شهادت امام حسن عسکرى(ع) حضرت مهدى(عج) به امامت رسید که دوران امامت ایشان به دو عصر غیبت صغرى و کبرى منجر گردید و در عصر غیبت صغرى نواب خاص ایشان عموما در بغداد سکنى گزیدند و حوزه سامرا از رونق افتاد.
www.sibtayn.com
