میراث گرانبها
حکمت ۴
میراث گرانبها: وَ قال(ع): نِعْمَ الْقَرِینُ الرِّضَى وَ الْعِلْمُ وِرَاثَهٌ کَرِیمَهٌ وَ الْآدَابُ حُلَلٌ مُجَدَّدَهٌ وَ الْفِکْرُ مِرْآهٌ صَافِیَهٌ
واژگان مهم
قَرِین: همنشین حُلَل: زیورها
مُجَدَّدَهٌ: تازه و نو مِرْآهٌ: آینه
ترجمه: خشنودی [از قضا و قدر الهی] نیکو همنشینی است و علم و دانش میراثی شریف و گرامی است، رفتارهای پسندیده زیورهایی نو و تازهاند، و اندیشه، آینه‌ای شفاف و گویاست.
چکیده مفاهیم
امام(ع) در این حکمت با توصیفاتی زیبا به ارزش چهار چیز اشاره میفرمایند: ۱. رضا به قضاء الهی: بهترین همنشین؛ ۲. علم: ارثی گرانبها؛ ۳. آداب: زیورهای نو؛ ۴. تفکر: آینه‌ای شفاف و گویا. در بخش نکات به تبیین بیشتر این صفات خواهیم پرداخت.
نکته‌ها
۱- منافع علمی که به ارث میرسد، از مال بیشتر است؛ چرا که علم هم برای وارث مفید است و هم برای دیگران؛ از این رو باقیات صالحات برای میت میباشد؛ اما مال ممکن است چنین نباشد.
۲- ادب، رعایت منظم سنتهای شرعی در برابر خداوند و مردم یا سنتهای نیکوی عرفی است که خدا از آن نهی نکرده باشد، مانند آداب تلاوت قرآن، آداب غذا خوردن، آداب میهمان نوازی.
۳- امام(ع) از اصول اخلاقی و آداب به حُلَل و زیورها یاد کرده است و این تعبیر، گویای جایگاه ادب در زیبا‌سازی زندگی و سالم سازی روابط انسانی است.
۴- آینه‌ای که صاف و شفاف باشد، نه صورت را بزرگتر مینمایاند، نه کوچکتر، نه به صورت انسان چیزی میافزاید، و نه از نشان دادن و زشتی چهره فروگذار می‌کند. فکر نیز چون از درون انسان سرچشمه
می‌گیرد، نه دشمن او است که فقط عیب‌جویی کند و نه دوست چاپلوسی است که عیبها را بازگو نکند؛ بلکه همچون آینه‌ای صاف، صادقانه و بیغل و غش، حقیقت سیرت انسان را بیان می‌کند.
پیام‌ها
۱- شادمانی و انبساط خاطر به قضای خداوند، گویای مقام رضا،برای بنده است . از این رو صاحب چنین مقامی، هرگز لب به شکوه باز نمی‌کند.
۲- زینت درختان، شکوفه ها و برگ‌های تازه است؛ زینت زندگی دنیا، مال و فرزندان است؛ مردان با خضاب خود را زینت میدهند و زنان با طلا و جواهر؛اما زینت واقعی انسان ادب اوست.
انسان با رعایت منظم و مرتب آداب بندگی و با انجام دادن اعمال واجب و مستحب، ترک محرمات و مکروهات و حسن معاشرت با مردم،خود را با صفات عالی زینت میبخشد
و هر لحظه در وجود خود طراوت و تازگی را تجدید می‌کند. پس آنچه درواقع فرد را آراسته می‌کند، ادب اوست و انسان باید با نگریستن در آینه اندیشه، زشتی‌های خود را اصلاح کند.
۳- برای بقاء و دوام دوستی، مخفی نمودن عیب های دوست ضروری است.
لطائف
هنگامی که حضرت ابراهیم؟ع؟ را به جرم توحید و بت‌شکنی به آتش میافکندند، جبرئیل نزد او آمد و گفت اگر حاجتی داری بگو! ابراهیم(ع) از روی ادب، عرض حاجت به غیر خدا نکرد و در جواب گفت: «با تو، نه!» جبرئیل گفت: «پس نجات خود را از خداوند طلب کن.» فرمود: «حَسِبی مِن سُؤالی عِلمُه بِحالی؛ همین که خدا میداند در چه حالی هستم کافی است، دیگر نیازی به درخواست من نیست.»
***
از خدا خواهیم توفیق ادب بیادب محروم مانداز لطف رب
بیادب تنها نه خود را داشت بد بلکه آتش در همه آفاق زد
***
رضا خوش قرین است از کف مده چو دانش بری ارث، ارجش بنه
ادب، جامه فاخری است نو به نو ز اندیشه پاک آینه کن درو
خودآزمایی
۱. دلیل تشبیه نمودن تفکر به آیینه ای صاف چیست؟
۲. زینت و زیور حقیقی انسان چه می باشد؟
برچسب ها: میراث گرانبها ، دوام دوستی ، زشتی‌های خود ،گفتارها و کردارها،ادب بیادب
ادامه مطالب: شرح و تفسیر حکمتهای نهج البلاغه به کتاب مراجعه شود.
