خارش چشم بسیار خسته کننده است و باعث عصبانیت می شود. به ویژه در بهار و فصل گرما که بیشتر بروز می کند. اما علت این خارش‌ها چیست؟ این خارش‌ها اگر به خاطر عفونت چشم نباشد علت آلرژی دارد که بیشتر نیز منشأ آلرژی است. اما آلرژی‌های چشمی انواع مختلفی دارند که ابتدا باید مشخص کرد که خارش چشم مربوط به کدام نوع آلرژی است.
آلرژی یعنی این که بدن نسبت به برخی از عوامل خارجی واکنش بیش از حد نشان دهد. در حالت معمولی وقتی بدن در شرایط خاصی قرار می گیرد ممکن است پوست، بافت‌های مخاطی، بینی و چشم به عوامل محرک آن محیط واکنش نشان دهند که این امری طبیعی است اما گاهی اوقات این واکنش بدن به آن عوامل خارجی از حد طبیعی بیشتر است که به آن افزایش حساسیت گفته
می شود لذا در واقع آلرژی واکنش افزایش حساسیتی نسبت به عوامل محرک خارجی است. آلرژی دارای طیف وسیعی است و از خفیف شروع می شود و تا شکل شدید آن که به شکل آسم است ادامه پیدا می کند. آلرژی می تواند به شکل تحریکات و حساسیت‌های پوستی مانند قرمزی، خارش، سوزش، تغییر رنگ پوست و حتی کهیر تظاهر کند.
در آلرژی چشمی، چشم دچار قرمزی، خارش، سوزش و ریزش اشک می شود که باید آنها را جدی گرفت. در چشم ملتحمه چشم در تماس مستقیم با مواد حساسیت زای موجود در هوا قرار می گیرد. در ملتحمه تعداد زیادی رگ، سلول‌های ایمنی و مواد دفاعی وجود دارد که باعث حفاظت لایه‌های داخلی‌تر کره چشم در برابر عفونت‌ها و عوامل خارجی می‌شود. هرگاه کنترل طبیعی این واکنش‌های دفاعی به هم بخورد واکنش‌های حساسیتی ایجاد می شود لذا چشم‌ها به شدت می خارد، پلک‌ها متورم و سنگین می شوند و ممکن است به نور هم حساسیت ایجاد شود. هنگامی که ذرات معلق در هوا پخش می شوند، در حالت معمولی چشم همه افراد قرمز می شود اما اگر چشم قدری بیشتر از حالت طبیعی واکنش نشان دهد این حالت آلرژی چشمی است. حال ممکن است در مرحله‌ای فرد هیچ گونه واکنش آلرژی نداشته باشد یا ممکن است در ابتدای طیف آلرژی باشد. لذا این افراد علاوه بر خارش و سوزش در بافت‌های مخاطی آبریزش بینی دارند و به دفعات زیاد عطسه می کنند، حتی ممکن است این افزایش حساسیت، پوست را هم درگیر کند و اختلالات تنفسی مانند آسم را ایجاد کند.
مالیدن چشمی که می خارد یک واکنش طبیعی است اما مالیدن چشم‌ها باعث آزاد شدن مقادیر بیشتر هیستامین و سایر واسطه‌های آلرژی شده و در نتیجه موجب بدتر شدن علائم حساسیت می شود. پس سعی کنید تا جایی که امکان دارد چشم‌ها را نمالید.
استفاده از عینک آفتابی تا حدودی از ورود عوامل محرک به چشم جلوگیری می‌کند. در صورت شدت بیماری نیز می توان با مراجعه به پزشک متخصص چشم و طبق نظر ایشان داروهایی را استفاده کرد که پاسخ بدن به عوامل محرک را کاهش داد. در صورتی که آلرژی چشمی درمان نشود فرد دچار مشکل و ناراحتی می شود و کیفیت زندگی وی پایین می آید ضمن این که در صورت خاراندن چشم، ممکن است عوامل عفونی و آلودگی نیز وارد چشم شود و مشکلات بیشتری را برای بیمار ایجاد کند. اگرچه آلرژی معمولا روی دید افراد تاثیر ندارد اما در حال حاضر در مقالات جدید عنوان شده است افرادی که در سن اوج ابتلا به آلرژی
چشمی هستند ممکن است در اثر خاراندن چشم دچار قوز قرنیه چشم نیز شوند.
ورم ملتحمه
ورم ملتحمه (کنژنکتیویت) شایع ترین شکل حساسیت چشمی است. این بیماری اغلب در اثر حساسیت به گرده گل‌ها و گیاهان ایجاد می شود، به همین علت در فصل بهار شایع‌تر است. اما در افرادی که به گرد و خاک خانگی، کپک‌ها، مو و پر حیوانات یا مواد شیمیایی یا داروهای خاص حساسیت دارند ممکن است علائم حساسیت در هر فصلی از سال ایجاد شود. ورم ملتحمه آلرژیک فصلی اغلب با آب ریزش از بینی همراه است.
علائم مهم ورم ملتحمه آلرژیک عبارت هستند از: خارش، سوزش و قرمزی چشم‌ها، اشک ریزش، ترشحات آبکی و تورم پلک و ملتحمه. از آنجا که بیشتر علائم حاد بیماری ناشی از آزاد شدن هیستامین در بافت ملتحمه است، درمان انتخابی این علائم استفاده از قطره‌های چشمی آنتی هیستامین است.
برای پیشگیری از بروز این علائم می توان از قطره‌های پایدار کننده «ماست سل»ها(mast cells) استفاده کرد. همچنین در موارد حساسیت خیلی شدید می توان با نظر چشم پزشک از قطره‌های استروئیدی برای مدت کوتاهی استفاده کرد. شربت‌ها و قرص‌های آنتی هیستامین معمولاً روی علائم چشمی بیمار چندان مؤثر نیستند اما برای کنترل آب ریزش بینی و علائم پوستی حساسیت به کار می‌روند.
در ضمن باید یادآور شد که آلرژی چشمی منجر به آسم نمی شود اما ممکن است فردی که در ابتدای طیف واکنش‌های آلرژی زاست دچار آلرژی چشمی شود هیچ وقت آلرژی تنفسی پیدا نکند. به عبارت دیگر اگر چه آلرژی چشمی در ابتدای واکنش آلرژیک است اما ممکن است این عوامل محرک یا همان آلرژن‌ها برای هر فردی متفاوت باشد و هر فرد نسبت به یک ماده خاص حساسیت داشته باشد و عوامل محرک برای همه افراد یکسان نباشد.
درماتیت آتوپیک
درماتیت آتوپیک نوعی حساسیت شدید پوستی است که با خارش شدید همراه است و اغلب در بچه‌ها و نوجوانان ظ
اهر می شود. علائم چشمی این بیماری معمولاً نوجوانان و جوانان بخصوص پسرها را درگیر می کند. علامت چشمی اصلی این بیماری، خارش شدید و قرمزی پلک‌ها است. چشم‌ها ترشحات فراوان دارند و پلک‌ها حالت پوسته پوسته و دلمه بسته پیدا می کنند. پلک‌ها ضخیم و سفت می شوند و گاهی حساسیت به نور ایجاد می شود. این بیماری در صورت درمان نامناسب، به علت خارش مزمن و خراش مکرر سطح قرنیه توسط سطح ناهموار پلک‌ها باعث ایجاد لک قرنیه و تاری دید می شود.
گاهی اوقات مصرف برخی مواد غذایی حساسیت زا مثل تخم مرغ، آجیل، توت فرنگی، گوجه فرنگی، بادنجان، ادویه‌ها، شیر و ماهی ممکن است باعث بدتر شدن علائم پوستی و چشمی درماتیت آتوپیک شود. در این حالت حذف این مواد از رژیم غذایی به کنترل بیماری کمک می کند. به علاوه مواد حساسیت زای موجود در هوا مثل گرد و خاک خانگی، کپک‌ها، مو و پرز حیوانات نیز می تواند باعث شدیدتر شدن علائم در افراد مبتلا شود.
پایه اصلی درمان این بیماری استفاده ازآنتی‌هیستامین‌های خوراکی قوی برای کنترل خارش است. استفاده از قطره‌های آنتی هیستامین، قطره‌های پایدارکننده ماست سل‌ها و در موارد شدید دوره‌های کوتاه مدت قطره‌های استروئیدی می تواند به کنترل علائم چشمی کمک کند. گاهی اوقات یک عفونت میکروبی در پلک‌ها هم زمان با درماتیت آتوپیک ایجاد می‌شود که باعث بدتر شدن خارش و سایر علائم چشمی می شود. در این حالت درمان عفونت با استفاده از قطره‌ها و پمادهای آنتی بیوتیک و شستشوی مکرر پلک‌ها می تواند به رفع عفونت و بهتر شدن علائم کمک کند.
علائم چشمی درماتیت آتوپیک ممکن است فرد را سال‌ها درگیر کند. به علاوه در افراد مبتلا به این بیماری احتمال ایجاد آب مروارید (کاتاراکت) و لک قرنیه، بیشتر از افراد عادی است. به همین دلایل این افراد باید مرتباً تحت نظر چشم پزشک باشند.
کراتوکنژنکتیویت بهاره
کراتوکنژنکتیویت (التهاب ملتحمه و قرنیه) بهاره بیماری شایعی نیست. این بیماری اغلب در مناطق روستایی گرمسیر و در نوجوانان، به خصوص پسرها اتفاق می افتد و قبل از 20 سالگی به تدریج بهبود می‌یابد. بیماری معمولاً از اواسط بهار که هوا رو به گرمی می رود شروع می شود و پس از 2 تا 3 ماه کم کم برطرف می شود و در سال بعد دوباره عود می کند. در این بیماری چشم‌ها خارش شدید پیدا می کند و پلک‌ها متورم و سنگین می شوند. گا
هی به همین علت فرد ظاهر خواب آلوده پیدا می کند. ممکن است حساسیت به نور ایجاد شود. معمولاً ترشحات شیری رنگ چسبناک در گوشه چشم‌ها جمع می شود. در پشت پلک بالایی ظاهر سنگ فرشی ایجاد می شود. این منظره در معاینه، با میکروسکوپ چشم پزشکی به راحتی با برگرداندن پلک قابل مشاهده است. همچنین به علت تجمع سلول‌های التهابی در ملتحمه ممکن است لکه‌های سفیدرنگی در ملتحمه و دور قرنیه دیده شود. گاهی اوقات در این بیماران بافت ملتحمه در اطراف قرنیه حالت برجسته پیدا می کند. کراتوکنژنکتیویت بهاره می تواند به علت خارش‌های مکرر باعث ایجاد خراش و لک قرنیه شود. مؤثرترین درمان این بیماری، استفاده از قطره‌های استروئید چشمی برای مدت کوتاه و زیر نظر چشم پزشک است. می توان برای کمک به کنترل بیماری و جلوگیری از عود آن از قطره‌های پایدار کننده ماست سل‌ها و قطره‌های آنتی هیستامین موضعی نیز استفاده کرد. استفاده از عینک‌های آفتابی با شیشه بزرگ و دسته‌های ضخیم که از ورود گرد و خاک به چشم جلوگیری می کند، می تواند به کنترل بیماری کمک کند. همچنین استفاده از کمپرس آب سرد و خنک کردن محل زندگی می تواند تا حدی علائم را تسکین بخشد.
حساسیت ناشی از لنز تماسی
هر جسم خارجی که به صورت مزمن با ملتحمه و سطح داخلی پلک در تماس باشد، می تواند باعث بروز حساسیت شود. در مورد لنز تماسی خود لنز، رسوبات پروتئینی ایجاد شده روی لنز و محلول‌های تمیزکننده لنز به خصوص مواد نگهدارنده موجود در محلول می تواند موجب ایجاد حساسیت شود. خوابیدن با لنز تماسی احتمال ایجاد حساسیت را شدیداً افزایش می دهد. حساسیت به لنز تماسی معمولاً به صورت قرمزی و خارش چشم و ایجاد ترشحات فراوان و غلیظ بروز می کند. به علاوه معمولاً در سطح خلفی پشت پلک فوقانی حالت پشته پشته ایجاد می شود. این پشته‌ها در حقیقت برجستگی‌های طبیعی ملتحمه هستند که «پاپیلا» نام دارند و در اثر حساسیت بصورت غیرطبیعی بزرگ و برجسته می شوند.
مؤثرترین درمان این نوع حساسیت، توقف استفاده از لنز تماسی است. معمولاً قرمزی و خارش چشم چند روز تا چند هفته پس از توقف استفاده از لنز بهبود می یابد اما برطرف شدن برجستگی‌های پشت پلک (پاپیلاها) ممکن است چندین ماه طول بکشد. در صورتی که نتوان از عینک یا روش‌های دیگر برای اصلاح دید استفاده کرد و فرد ناچار به استفاده از لنز باشد تغییر نوع لنز، تمیز
کردن مکرر لنز و شستشوی کامل رسوبات پروتئینی سپس آبکشی دقیق با آب مقطر یا استفاده از لنزهایی که به صورت روزانه تعویض می شوند ممکن است به بهبود این عارضه کمک کند. به علاوه، ممکن است لازم باشد قطره‌های چشمی پایدارکننده ماست سل‌ها تا چند ماه در این افراد مصرف شود. در موقع استفاده از قطره باید لنز تماسی را از چشم خارج کرد.
حساسیت‌های پلک
حساسیت‌های پلک اغلب نوعی واکنش حساسیتی ویروس است که در اثر برخورد مستقیم با یک ماده آلرژی‌زای خاص ایجاد می شود. این عارضه معمولاً در اثر تماس با مواد شوینده یا مواد آرایشی اتفاق می‌افتد و به همین دلیل در خانم‌ها شایع‌تر است. لاک ناخن در صورت مالیدن دست‌ها به چشم می تواند این عارضه را ایجاد کند.
علائم این نوع حساسیت معمولاً 24 تا 48 ساعت پس از برخورد با ماده آلرژی زا اتفاق می افتد. معمولا پلک‌ها دچار خارش شدید و قرمزی می شود، ممکن است جوش‌های ریز آبکی روی پلک‌ها ایجاد شود.
گاهی ملتحمه نیز قرمز می شود. در صورتی که فرد به طور مکرر با ماده آلرژی زا در تماس باشد پوست پلک‌ها ضخیم شده حالت چرمی پیدا می کند و پلک کلفت می شود. بهترین درمان این عارضه، شناسایی ماده مولد حساسیت و پرهیز از آن است. در موارد حاد، استفاده از یک پماد چشمی استروئیدی ملایم برای مدت چند روز می تواند به کنترل علائم کمک کند. در صورتی که عفونت میکروبی به ضایعه حساسیتی پلک اضافه شود، لازم است عفونت با داروهای آنتی بیوتیکی درمان شود.
منبع: روزنامه اطلاعات
http://bashgah.net
