سرطان يکي از قديمي‌ترين بيماري‌هاي شناخته شده انسان است و به گفته‌اي اولين شرح آن به 3000 سال پيش از ميلاد مسيح برمي‌گردد. آنچه در طول تاريخ پزشکي در مورد سرطان مي‌خوانيم با جمله “درماني ندارد” تمام مي‌شود…
ولي خوشبختانه در دهه‌هاي اخير، پزشکي امروز راه‌هاي موثري براي مهار اين گروه از بيماري‌ها و درمان آنها يافته است. امروز يکي از مهمترين پيام‌هاي سلامت که بايد به جامعه انتقال داد اين است که ديگر ابتلا به سرطان معادل حکم مرگ نيست و مي‌توان با آن مقابله کرد.
در اين ميان موثرترين راه‌هاي کنترل سرطان، کاهش مهمترين عوامل خطر آن شامل استعمال دخانيات، رژيم غذايي ناسالم، کمبود فعاليت بدني و چاقي بوده است. از سوي ديگر شناسايي و تشخيص بيماري در مراحل اوليه راهبرد ديگري بوده که پزشکي امروز براي مقابله با اين معضل سلامت برگزيده است.
سرطان‌هايي که بيشترين شيوع را در زنان دارند عبارتند از سرطان پستان، کولورکتال، اندومتر، ريه، گردن رحم، پوست و تخمدان‌ها. از اين ميان سرطان‌هاي اندومتر، گردن رحم و تخمدان‌ها ويژه زنان هستند و با توجه به اين که دستگاه تناسلي را درگير مي‌کنند ممکن است با بي‌توجهي به علايم آن يا عدم مراجعه براي غربالگري روبرو گردند و آموزش عمومي براي جلب توجه زنان به آن حايز اهميت است.
شايد آموزش نکات ساده زير توسط پزشکان خانواده و عمومي به زنان بتواند به ايفاي نقش پزشکان در آموزش عمومي کمک کند.
سرطان اندومتر اغلب در زنان 50 ساله و مسن‌تر رخ مي‌دهد، تجويز استروژن بدون پروژسترون يا تجويز تاموکسيفن براي کاهش خطر سرطان پستان احتمال بروز اين سرطان را افزايش مي‌دهد. شروع زود هنگام دوره قاعدگي، يائسگي دير هنگام، عدم بارداري و سابقه ناباروري نيز اين خطر را افزايش مي‌دهد. احتمال بروز اين سرطان در مبتلايان به بيماري پلي‌کيستيک تخمدان، و زنان چاق نيز بالاتر است.
لکه‌بيني يا خونريزي‌هاي نامرتبط با قاعدگي از علايم اين بيماري است که لازم است توسط پزشک پيگيري گردد، روش غربالگري خاصي فعلا در دسترس نيست.
سرطان گردن رحم در زنان فعال از نظر جنسي ديده مي‌شود و ارتباط آن با ابتلا به ويروس پابيلومامي انساني (HPV ) کاملا اثبات شده است. اين ويروس در هنگام آميزش انتقال مي‌يابد. اين سرطان در زنان سيگاري، مبتلا به HIV و فاقد تغذيه مناسب شيوع بيشتري دارد.
خوشبختانه آزمون پاپ يا پاپ‌اسمير مي‌تواند در غربالگري اين بيماري بسيار مفيد واقع شود و تغييرات پيش سرطاني را در مراحلي که درمان آن به پيشگيري از بروز سرطان مي‌انجامد مشخص نمايد.
شواهد اخير نشان داده‌اند که تزريق واکسن HPV (سه دوز) به دختران 18-9 ساله که بهتر است تزريق آن از 12 سالگي آغاز شود مي‌تواند در پيشگيري از بروز سرطان گردن رحم مو
ثر باشد (که يکي از جالبترين يافته‌ها در تاريخ سرطان شناسي است که با واکسن بتوان از بروز سرطان جلوگيري کرد). بايد به خاطر داشت که علي‌رغم واکسيناسيون بازهم بايد غربالگري براساس دستور پيش گفته انجام گيرد.
خطر بروز سرطان تخمدان با افزايش سن بيشتر مي‌گردد، زناني که بچه نداشته‌اند، ناباروي بدون تشخيص مشخص داشته‌اند، اولين فرزند خود را پس از 30 سالگي به دنيا آورده‌اند، استروژن به تنهايي مصرف کرده‌اند يا تحت درمان جايگزيني هورمون قرار گرفته‌اند در معرض احتمال بالاتر بروز سرطان هستند.
آزمون غربالگري خاصي براي سرطان تخمدان وجود ندارد ولي علايمي نظر درد لگني، درد کمر، در منتشر به پا و درد شکم بايد توسط پزشک بررسي کامل شده و علت آن تشخيص داده شود.
به طور کلي بايد همگان تشويق گردند که استعمال دخانيات را ترک کنند، وزن سالم داشته باشند، فعاليت بدني روزانه کافي د
اشته باشند، در رژيم غذايي از سبزيجات و ميوجات تازه به مقدار کافي استفاده نمايند و در صورت بروز علايم و مشکلات سلامت به موقع به پزشک مراجعه نمايند.
دکتر محمد حسين‌زاده، عضو شوراي سردبيري
www.salamatiran.com
