نام و شرح حال زنان رجعت کننده در دوران ظهور امام زمان(عج)

۴. نَسیبه
نسیبه به فتح نون و کسر سین، معروف به ام‌عُماره، دختر کعب بن عمرو و از انصار است. به او «انسیه» و «لسیبه» نیز می‌گفته‌اند. پدر شیبه، کعب بن عمرو، از طايفه بنی مازن بن النجار است و مادرش، رباب دختر عبدالله نام دارد. کنیه نسیبه، اُم‌عماره به ضم عین و تخفیف میم است.
نسیبه با زید بن عاصم بن عمرو بن عوف بن مبذول بن غنم، ازدواج کرد و دو فرزند به نام‌های عبدالله و حبیب به دنیا آورد که هر دو يار پیامبر بودند. سپس با غزیّة بن عمرو ازدواج کرد و تمیم و خوله، حاصل این ازدواج بودند. 

اُم‌عماره در مدینه زندگی می کرد و در سال سیزدهم بعثت، همراه زني با هفتاد مرد در عقبه ثانی با همسرش غزیّه پيش پيامبر رفت و با ایشان بیعت کرد. او در شمار راویان حدیث است. 

زرکلی درباره وی می گوید: او صحابی پیامبر و در شجاعت مشهور بود و از ابطال المعارک (شجاعان جنگ) شمرده می‌شد. در جنگ‌های احد و خیبر و حنین شرکت داشت و هم‌چنین در حدیبیه و عمرةالقضیه نیز حاضر بود. 

نسیبه همراه همسر خود، غزیة بن عمرو و دو فرزندش در جنگ احد شرکت کرد. آغازِ روز برای سیراب کردن مجروحان، مشک کهنه ای برداشت و به سوی احد حرکت کرد. آن روز جنگید و سیزده زخم نیزه و شمشیر برداشت. نسیبه ماجرا را برای ام‌سعد اين گونه تعريف می کند: آغازِ روز به احد رفتم و نگاه می‌کردم که مردم چه می کنند. همراهم مشک آبی بود. نزد پیامبر رسیدم در حالی که مسلمانان با قدرت می‌جنگیدند. وقتی مسلمانان شکست خوردند و فرار کردند، خود را به پیامبر رساندم و با شمشیر از پیامبر دفاع کردم و تیر مي‌انداختم تا اين كه زخم‌ها مرا زمین گیر کرد. 

ام‌سعد می گوید: زخم عمیقی بر گردن نسیبه دیدم که تو خالی بود. پرسیدم: چه کسی با تو چنين كرده؟ گفت: وقتی مردم فرار می کردند، ابن قمیئه پیشم آمد و فریادزنان دنبال پیامبر می گشت. مُصعَب بن عُمیر و گروهی در مقابل او ایستادند که من نیز در آن جمع بودم و ابن قمیئه مرا زخمي كرد. البته من چند ضربه به او زدم، ولي او دو زره روی هم پوشیده بود. 

ضمرة بن سعید از جد خود، درباره نسیبه نقل می کند:
روز احد از پیامبر شنيدم: به راس
تی امروز مقام نسیبه بالاتر از مقام فلانی و فلانی است.
پیامبر می دید که نسیبه سخت مبارزه می کند. لباس خویش به کمر زده بود تا این که سیزده زخم برداشت. من خود نسیبه را غسل دادم و سیزده زخم او را شمردم و بزرگ‌ترین زخم روي گردنش بود که یک سال آن را مداوا کرد. وقتی پیامبر فرمان حرکت به سوی حمراء‌الاسد را داد، نسیبه پارچه ای بر آن زخم بست و خواست حرکت کند، ولي از شدت خون‌ریزی توان حرکت نداشت. ما تا صبح از او پرستاري کردیم. پیامبر وقتی از حمراءالاسد برگشت، پيش از رفتن به خانه، از برادر نسیبه خواست كه او را از حال نسيبه باخبر كند. وقتي او برگشت و خبر سلامت نسیبه را داد، پیامبر خوش‌حال شد.
عُمارة بن غزیّه، از ام‌عُماره نقل می کند: مردم اطراف پیامبر را خالی کردند و کمتر از ده نفر در کنار پیامبر مانده بودند. من و همسر و دو فرزندم از پیامبر دفاع کردیم. من سپری نداشتم. پیامبر مردی را دید که داشت فرار مي‌كرد و سپری با خود داشت. فرمود: سپرت را برای کسانی که مبارزه می کنند، بگذار. من سپر را برداشتم و از پیامبر دفاع کردم. 

فرزندش عبدالله بن زید می گوید: بازوی چپ من زخمی شد و خونش بند نمی آمد. مادرم با بندهایی که قبلاً آماده کرده بود، زخمم را بست. پیامبر به ما نگاه می-کرد. مادرم گفت: برخیز و مبارزه کن. پیامبر بارها فرمود: کیست که طاقت ام‌عُماره را داشته باشد. کسی که مرا مجروح کرده بود، جلو آمد. پیامبر او را به مادرم نشان داد و مادرم با ضربه ای پای او را قطع کرد. پیامبر تبسم كرد و فرمود: قصاص کردی ای ام‌عُماره. پیامبر می فرمود: من متوجه راست و چپ نمی شدم، مگر اين كه نسیبه را می دیدم که مقابل من می جنگید. 

عبدالله بن زید می گوید: وقتی پیامبر مقاومت من و مادرم را دید، فرمود: بارک‌الله بر شما خانواده. مقام مادرت و مقام همسر مادرت و مقام تو بالاتر از فلانی و فلانی است. رحمت خدا بر شما خانواده. نسیبه عرض کرد: از خدا بخواه در بهشت همراه شما باشیم. پیامبر دعا فرمود: خدایا آنها را رفیقان من در بهشت قرار بده. نسیبه می گوید: دیگر برایم مهم نبود در دنیا چه بر سرم می آید. 

در جنگ احد یکی از فرزندانش می‌خواست برگردد و فرار کند. نسیبه به او حمله كرد و گفت:
«پسرم از خدا و پیامبرش به کجا فرار می کنی؟» او را که برگرداند، م
ردی به او حمله کرد و او را به شهادت رساند. نسیبه شمشیر فرزندش را برداشت و به آن مرد حمله كرد و او را کشت. نسیبه با سپر کردن سینه و دست‌هایش از پیامبر دفاع می کرد. 

نسیبه در جنگ حنین نیز شرکت داشت و وقتی مسلمانان فرار مي‌كردند، روی آنان خاک می پاشید و می گفت: «از خدا و رسولش به کجا می گریزید؟» عمر از کنارش گذشت و گفت: «وای بر تو، چرا چنین می کنی؟» نسیبه جواب داد: «این فرمان خداست.» 

واقدی گوید: وقتی نسیبه خبر شهادت فرزندش حبیب را شنید، با خدا عهد کرد که یا مسیلمه را بکشد یا آن‌جا بمیرد، از اين رو، با خالد بن ولید در جنگ یمامه شرکت کرد و فرزندش عبدالله نیز همراه او بود. 

ام سعد می گوید: از نسیبه پرسیدم: دستت چه شده است؟ گفت: در جنگ یمامه وقتی مردم می¬گریختند، من همراه انصار به حدیقةالموت رسیدیم و آن‌جا مدتی جنگیدیم تا ابودجانه بر در باغ کشته شد. من داخل باغ رفتم و دنبال دشمن خدا، مسیلمه می گشتم. مردی به من حمله کرد و دستم را جدا ساخت. به خدا سوگند چیزی جلودار من نبود تا به آن خبیث رسیدم. او کشته شده بود و پسرم عبدالله شمشیرش را از خون او پاک می کرد. همان جا سجده کردم. 

نسیبه غیر از دستش یازده زخم دیگر در یمامه متحمل شد و بنا به نقل قمی، یکي از فرزندانش در جنگ احد به شهادت رسید. فرزند دیگرش حبیب را پیامبر به سوی مسیلمه کذاب فرستاد که به دست مسیلمه قطعه قطعه شد و به شهادت رسید و عبدالله، فرزند ديگرش، مسیلمه را كشت. در سال ۶۳ هجري قمری، در ۷۳ سالگی، در جنگ با یزید بن معاویه شركت كرد که برای فتح مدینه آمده بودند و در این جنگ که به واقعه حره معر
وف شد، به شهادت رسید. 

گویند نسیبه روزی به محضر پیامبر رسید و عرض کرد: تمام آیات قرآن برای مردان است و آیه ای درباره زنان نیست. 

از اين رو خداوند آیه ۳۵ سوره احزاب را نازل فرمود.
نسیبه حدود سال سيزده هجری قمري از دنیا رفت.
او از راویان حدیث شیعه است و بزرگانی مانند ابوحمزه ثمالی و عبدالکریم بن عمرو خثعمی و از او روایت کرده اند. دختر او فاطمه نیز از راویان حدیث به شمار مي‌آيد و از امام حسن و حسین روایت كرده است. 

۵. حبابه والبیه
حبابه با حاء مفتوحه است و تشدید باء اول از غلط‌های مشهور به شمار مي‌آيد. قاموس صراحت به تخفیف باء دارد.
والبیه: با کسره لام، مؤنث والبی و کنیه‌اش ام‌نداء است.
حبابه دختر جعفر از قبیله اسد است. نام ایشان در چهار کتاب از هشت کتاب رجالی شیعه آمده، ولي شرح حالی از او نقل نشده است. 

تنها می توان از احادیث نقل شده بعضی از اطلاعات را به دست آورد، مانند این‌که ایشان در زمان امیرالمؤمنین می‌زیسته و زمان امام رضا را نیز درک کرده است. یک‌بار به اشاره امام سجاد و بار دیگر به عنایت امام رضا به دوره
جوانی بازگشته است و نه ماه بعد از ديدار با امام رضا در دویست سالگی درگذشت و امام رضا او را در پیراهن مبارک خودشان کفن كردند. 

حدیث اول
عبدالکریم از حبابه نقل می کند: امیرالمؤمنین را در جمع فرماندهان سپاه دیدم که با تازیانه گروهی را تعزیر می کرد. چيزي از امیرالمؤمنین پرسيدند و ایشان جواب دادند. بسیار زیبا سخن می گفتند و من دنبال ایشان رفتم تا وارد مسجد شدند و نشستند. عرض کردم نشان امامت چیست؟ به سنگی کوچک (حصاة) اشاره كردند و فرمودند: آن را بیاور. به محضرشان بردم. با انگشتر خود بر سنگ مهر زدند. 

سپس فرمودند: ای حبابه، هر وقت کسی ادعای امامت کرد و توانست چنان که دیدی روی سنگ مهر کند، بدان او امام است و اطاعت از او واجب. امام کسی است که هرچه می خواهد در دست رس او باشد. حبابه می‌گوید: پس از شهادت امیرالمؤمنین، خدمت امام حسن رسیدم که جای امیرالمؤمنین نشسته بود و مردم از ایشان سؤال می‌کردند. امام به من فرمود: حبابه آن‌چه نزد توست بیاور. سنگ را به ایشان دادم. مانند مهر امیرالمؤمنین، سنگ را مهر کردند. سپس نزد امام حسین رفتم که در مسجد رسول‌الله نشسته بود. مرا به نزد خویش خواند و جایی برایم باز کرد و فرمود: برای راه‌نمایی تو دلیلی نزد ما وجود دارد، آیا آن دلیل را می خواهی؟ عرض کردم: بله، سرورم. فرمود: آن‌چه را همراه داری بده. من سنگ را در اختیارشان نهادم و برایم مهر کرد. در زمان امام سجاد نزد ایشان رفتم. در حالی که پیر شده بودم و دست و پایم می لرزید. در آن زمان صد و سیزده سال داشتم. دیدم امام در حال عبادت است. از راه‌نمایی ایشان مأیوس شدم. با انگشت سبابه اشاره كرد و جوانی من برگشت. امام فرمود: آن‌چه همراه داری بیاور. من سنگ را به ایشان دادم و برایم مهر کرد. بعد در زمان امام باقر خدمت ایشان رسیدم و روي همان سنگ برایم مهر زد. سپس محضر امام صادق رسیدم. ايشان نيز چنين كردند و بعد امام کاظم و امام رضا هم بر آن سنگ مهر زدند. 

این جریان را سیدهاشم بحرانی با تفصیل بیشتری از رشید هجری نقل می کند: حبابه نزد امیرالمؤمنین آمد و سلام كرد و گریست و عرض کرد: واحسرتا از غنیمتی که بدون شما از دست می رود! اي امیرالمؤم
نین، از پيش شما نخواهم رفت، مگر اين كه بدانم بعد از شما چه کسی جانشين شماست. البته من بر استمرار امامت یقین دارم و حقیقت نزد من روشن است، ولي شما می دانید که خواسته ام چیست. حضرت دست خویش را دراز کرد و سنگ کوچک سفید رنگی را که می درخشید و بسیار صیقلی و صاف بود، از ایشان گرفت و انگشترش را درآورد و بر آن مهر زد و فرمود: خواست شما این بود؟ حبابه عرض کرد: بله. به خدا سوگند، اي امیرالمؤمنین همین را می خواستم! زیرا شنیده ام که بعد از شما در میان شیعیان اختلاف می افتد. از اين رو، این برهان را خواستم تا اگر بعد از شما زنده ماندم ـ و ای کاش زنده نمانم و من و خانواده ام فدای شما شویم ـ در صورتي كه شیعه به جانشین شما شك كرد، این شن را عرضه کنم و هر که توانست کار شما را انجام دهد، بدانم او جانشین شماست. البته امیدوارم اجل مهلت چنین کاری را به من ندهد. امیرالمؤمنین فرمودند: حبابه تو تا زمان امام رضا زنده‌اي و من بشارت می¬دهم که تو در شمار زناني هستي كه همراه مهدی خواهی بود. 

حدیث دوم
از امام صادق روایت شده که حبابه از کنار امیرالمؤمنین می گذشت. حضرت فرمودند: « چیست آن‌چه با خود می بری؟» عرض کرد: «برادرم بیمار شده و گفته اند مارماهی برایش مفید است.» امام فرمودند: «ای حبابه، خداوند شفا را در چیز حرام قرار نداده.» حبابه تا این سخن را شنید، آن را بر زمین انداخت و گفت: « به خاطر حمل آن از خدا طلب آمرزش مي‌كنم.» 

حدیث سوم
ابوبصیر از امام صادق نقل می کند:
وقتی مردم به دیدار معاویه می رفتند، حبابه به دیدار امام حسین می رفت. او زنی بسیار کوشا، و بر اثر عبادت پوست شکمش خشک شده بود. روزی با عموزاده خود به محضر امام سجاد رسید و عرض کرد، آیا ایشان را از شیعیان خود و نجات یافتگان می بینید. حضرت فرمودند: بله. ایشان نزد ما هستند و نجات یافته اند. 

حدیث چهارم
روزی
حبابه به محضر امام حسین رسید. امام فرمودند: «ای حبابه، چه باعث شده که دیر به دیدار ما بیایی؟» حبابه عرض کرد: «چیزی جز بیماری باعث تأخیر نشده است.» امام دست روي محل بیماری نهاد و مدام دعا خواند. دست مبارکشان را كه برداشتند، خداوند بیماری را از بین برده بود. امام حسین فرمودند:« در این امت کسی از ملت ابراهیم نیست، مگر ما و شیعیان ما و ديگر مردم از امت ابراهیم به دورند.» 

حدیث پنجم
ابوحمزه ثمالی نقل می کند: حبابه نزد امام باقر رفت و عرض کرد: اي پسر رسول الله شما در «أظله» چه بودید؟ امام فرمود: ما قبل از خلق مخلوقات نوری نزد خداوند بودیم، بعد خداوند مخلوقات را خلق کرد و ما تسبیح خداوند را گفتیم و آنها نیز تسبیح گفتند. ما لا إله إلّا الله گفتیم و آنها نیز گفتند. ما تکبیر گفتیم، آنها نیز تکبیر گفتند و این معنای آیه ای است که خداوند می فرماید: «وَأَنْ لوِ اسْتَقَامُوا عَلَى الطَّرِيقَةِ لَأَسْقَيْنَاهُم مَّاءً غَدَقًا»؛
اگر [مردم] در راه درست پايداري ورزند، قطعاً آب گوارايي بديشان نوشانيم.
راه حب حضرت علی، راه درست (مورد اشاره قرآن) بوده، آب گوارا (آب فرات)، ولایت آل‌محمد است. 

حدیث ششم
داوود رقی می گوید: محضر امام صادق بودم که حبابه وارد شد. او از امام درباره حلال و حرام پرسید. ما از زیبایی این پرسش شگفت زده شدیم. وقتی امام فرمودند: آیا پرسش‌هايي زیباتر از پرسش‌هاي حبابه شنيده اید؟ عرض کردیم: ایشان را در چشم و قلب ما بسیار عزیز و بزرگ كرديد. در این حال اشک از چشمان حبابه جاری شد. امام فرمود: چرا گریه می کنی؟ عرض کرد: من بیمارم و نزدیکانم می‌گویند اگر امام شما همان‌گونه که می گوید واجب الاطاعه است، دعا کند تا بیماری تو بهبود یابد. البته من خوش‌حالم و می دانم این بیماری برای امتحان و تصفیه من است و کفاره گناهانم به حساب مي‌آيد. امام دعایی فرمود و بعد گفت: به نزد زنان برو و لباس خود را کنار بزن. ببین چیزی مانده است یا خیر و به آنها بگو این نشانه کسی است که به وسیله او می¬توان به خدا نزد
یک شد. 

۶. قَنواء دختر رشید هجری
قنواء به فتح قاف و سکون نون و فتح واو. رشید به ضم راء و فتح شین مصغر است. هجری به فتح هاء و جیم و کسر راء منسوب به هَجَر، آبادی‌ای در یمن است. البته روستایی نزدیک مدینه منوره نیز ناميده مي‌شود و به تمام یمن نیز می‌گویند. 

قنواء با آن که از محدثان امامیه است و ابوحیان بجلی از او روایت می کند و نام او در کتاب های گوناگون آمده، ولي از خصوصیات زندگی وي چیزی نقل نشده و همین قدر معلوم است که او دختر رُشید هَجَری، یار و رازدار امیرالمؤمنین است؛ کسی که حضرت علي نحوه شهادتش را به او خبر داد.
در روایتی ابوحیان چنین نقل می کند: قنواء را ملاقات کرده و به او گفتم آن‌چه از پدرت شنیده ای، به من بگو. گفت: پدرم از امیرالمؤمنین شنيد چگونه صبور خواهی بود، وقتی نابه‌کارزاده بنی‌امیه، كسي را دنبال تو بفرستد و دست و پا و زبان تو را قطع کند؟ عرض کردم یا امیرالمؤمنین، آیا آخر آن بهشت خواهد بود؟ فرمود: ای رشید، تو در دنیا و آخرت، همراه من خواهی بود. قنواء ادامه داد: به خدا سوگند، مدتی نگذشت كه [عبیدالله بن] زیاد او را دعوت به بیزاری از امیرالمؤمنین کرد، اما پدرم نپذيرفت. او گفت: سرورت مرگ تو را چگونه خبر داده است؟ پدرم گفت: دوستم به من خبر داد که تو مرا به برائت از او می خوانی و من قبول نمی کنم و تو دست و پا و زبان مرا قطع می کنی. گفت: اینک خبر او را درباره تو، به دروغ مبدل مي‌كنم. او دستور داد دستان و پاهای پدرم را قطع کنند و زبان او را رها نمودند. در حالی که پدرم لب‌خند می زد، من دست و پای او را جمع کرده و بردا
شتم و گفتم: پدر درد می کشی؟ گفت: نه دخترم، فقط به اندازه‌اي كه بين جمعيت انبوه باشم، درد مي‌كشم. وقتی پدرم را برداشته، از قصر بيرون رفتيم، مردم اطرافمان جمع شدند. پدرم گفت: قلم و کاغذی بیاورید تا آن‌چه را تا قیامت اتفاق خواهد افتاد و مولایم امیرالمؤمنین خبر داده، برایتان بگویم. قلم آوردند و پدرم مدام می گفت و اخبار آینده را مي‌نوشتند. خبر به [ابن] زیاد رسید و او حجام را فرستاد تا زبان او را قطع کند و همان شب، پدرم به شهادت رسید. 

مرحوم علامه مامقانی می گوید: من جلالت مقام قنوا و قدرت دیانت و غرق محبت الهی بودن او را که مانع از انجام دادن گناه است، از کلام او به پدرش که پرسید: آیا احساس درد می کنی، استفاده می کنم؛ زیرا اگر او به درجه عالي ایمان و تقوا نرسیده بود، احتمال نمی داد که پدرش درد نکشد و این سؤال را از او بکند. پرسش او نشان می دهد، ایمانش مانند پدرش است و او میوه همان شجره طیبه به حساب مي‌آيد. 

ابوجارود مي‌گويد: قنواء می‌گفت پدرم از من خواسته بود، حدیث را کتمان کنم و قلبم را محل امانت قرار بدهم.
این روایت نشان می دهد، دختر رشید نیز اسرار را می دانسته، ولي پدرش اجازه بیان آنها را به او نداده است.
علامه مجلسی هم در باب فضل انتظار و مدح شیعه در زمان غیبت، چنین روايت مي‌كند:
قنواء می گوید: به پدرم عرض کردم، شما چقدر شدید تلاش می کنید؟ فرمود: دخترم قومی بعد از ما می آیند که در دینشان بصیرت دارند و تلاش و کوشش آنان برتر از گذشتگان خواهد بود. 

۷. زبیده
اسمش، أمة‌العزیز و لقبش زبیده است. او از بنی‌عباس و دختر جعفر بن ابی جعفر منصور و همسر پسرعموی خود، هارون‌الرشید و مادر محمد امین است. لقب زبیده را پدر بزرگش منصور، به دليل زیبایی‌اش به او داده است. در سال ۱۶۵ هجري قمري، با هارون ازدواج کرد و در سال ۲۱۶ از دنیا رفت. قبر او در کرخ بغداد، در قبرستان قریش است. 

درباره شخصیت زبیده دو دیدگاه وجود دارد: بر اساس برخي گزارش‌ها، او دنیاطلب و اسراف‌كار بوده و بعید است، منظور حدیث او باشد و سعادت رجعت یافتن به دنیا و یاری امام را داشته باشد. براي مثال، درباره ایشان گفته‌اند، در مورد کمربند و کفش جواهرنشان، اهل تفنن و تنوع بود و در خرید لباس و آرایش اسراف می کرد. لباسی تهیه کرده بود که پنجاه هزار دینار ارزش داشت و مخارج شصت روز ایام حج او، بيش از ۵۴ میلیون درهم شده بود. 

بر اساس ديگر گزارش‌ها، او اهل خیر و مدافع اهل‌بیت بوده است. در کتاب‌های اهل سنت، چنین مواردي حذف شده‌اند، ولي می توان اشاراتی را يافت. با توجه به این گزارش‌ها، می توان گفت یا گزارش‌هاي اولیه معتبر نيست و برای تخریب او ساخته شده یا بنابه مصالحی، گریزی از چنین كارهايي نبوده است. 

خطیب بغدادی می گوید: او معروف به خیر و تفضل کردن به اهل علم و صلاح بود و به فقيران کم
ک می كرد. آثار زیادی در شهر مکه و مدینه و راه مکه، اعم از چاه آب و برکه ایجاد کرده است. کسی او را در خواب دید و پرسید: حالت چطور است؟ گفت: خداوند به خاطر اولین اثری که در راه مکه ساختم، مرا بخشید.
ذهبی از او با لقب سیدة المحجبه ياد كرده و می گوید: «صد کنیزي كه در قصر داشت، همگی حافظ قرآن بودند.» 

زرکلی می گوید: چشمه زبیده که در مکه قرار دارد، منسوب به اوست و از دوردست ترین مناطق نعمان، در شرق مکه با حفر قنات‌های بسيار به مکه آورده شده است. او بزرگ‌ترین زن عصر خود در دین‌داری و اصالت و جمال و صیانت و خیر بود و آثاری در راه مکه ایجاد کرده که اگر آنها نبود، کسی این راه را طی نمی کرد.
ابن‌کثیر می گوید: « کسی او را در خواب دید که می گفت: چیزی برای من سود نداشت، مگر نمازهایی که در سحر می‌خواندم.»
هم‌چنين درباره خيرخواهي او می گوید: « او راغب ترین مردم به انجام دادن كار خیر و پیش‌تاز به سوي هر خیري بود.» 

حموی می گوید: «برکة ام‌جعفر یا زبیدیه در بین مغیثه و عذیب و نیز چاه حسنی و نهر میمون را زبیده ساخته است.»
او اهل عبادت بود و به قرآن توجه داشت. از نظر اجتماعی، نيكوكار بود و براي بزرگ‌داشت عالمان و صالحان تلاش مي‌كرد. او با هارون‌الرشيد درگير شده كه اين از شيعه بودن وي حكايت دارد.
علامه مامقانی می گوید: « شیخ صدوق در کتاب مجالس خود گفته: زبیده شیعه بود و هارون وقتی این را فهمید قسم خورد که او را طلاق دهد.» 

شیخ منتجب الدین چنين بيان كرده است: زبیده خاتون، شیعه فطریه فدائیه بود، چنان‌که شیخ اجل عبدالجلیل رازی در کتاب نقض آورده که چون هارون‌الرشيد غلو زبیده را در تشیع اهل‌بیت تحقیق كرد، سوگند خورد که او را طلاق دهد… . زبیده اظهار پشیماني نكرد. 

حاج شیخ‌عباس قمی می گوید: دلیل شیعه بودن زبیده آن است که در فتنه سال ۴۴۳ هجري قمري که در بغداد اتفاق افتاد، قبر زبیده و آل‌بویه همرا
ه ضريح امام کاظم به آتش کشیده شد.
در منابع شیعی، به روشنی دلیل اختلاف او با هارون‌الرشید بیان شده و اهل سنت كه از اين موضوع آگاه بودند، مزار وي را آتش زدند. 

ابن‌عساکر می گوید: بین هارون الرشید و دختر عمویش زبیده، بحث و نزاع درباره چیزی از چیزها واقع شد و هارون در میان کلماتش گفت، من تو را طلاق دادم، اگر از اهل بهشت نباشم.
ابن‌حجر می گوید: وقتی سلم بن سالم بلخی زاهد، وارد بغداد شد، در مورد هارون‌الرشید کلمات زشتی گفت. هارون وي را زندانی کرد. وقتی هارون مرد، زبیده دستور آزادی او را صادر کرد. 

ابن‌کثیر این جریان را کمی مفصل تر بیان می کند و می گوید: سالم بن سالم ابوبحر بلخی، از سران امر به معروف و نهی از منکر بود. او وقتي وارد بغداد شد و برضد هارون سخن گفت و کارهای او را زشت شمرد، هارون او را زندانی کرد و دوازده بند بر او بستند. 

این گزارش‌هاي کوتاه، نشان از شجاعت او دارد و به دليل نفوذ فراوان زبیده، هارون هم نمی توانست کاری از پیش ببرد. 

۸. ام‌خالد
چنان‌که پيش‌تر بيان شد، نام دو تن از زنان رجعت‌کننده، ام‌خالد احمسیه و ام‌خالد جهنیه بود، ولي در منابع، نامي از اين دو برده نشده است. در گفتار اول بيان داشتيم که احتمال دارد ام‌خالدی که از اصحاب امام صادق بوده، یکی از آن دو فرد باشد. بنابراین، آن‌چه را در مورد ام‌خالد آمده، يادآور مي‌شويم. البته نام و ديگر خصوصیات زندگی ایشان، معلوم نیست. یوسف بن عمر، والی عراق، زید را به شهادت رساند و دست ام‌خالد را قطع کرد. او زنی صالح و شیعه بود و به زید تمایل داشت. 

ابوبصیر می گوید: نزد امام صادق بودم که ام‌خالد وارد شد. همو که یوسف بن عمر دست او را قطع کرده بود… او شروع به سخن کرد. زنی بلیغ بود. در مورد خلیفه اول و دوم پرسيد. حضرت فرمود: ولایت آنها را بپذیر. عرض کرد: روزی که پروردگارم را ملاقات کنم، می گویم شما به قبول ولایت آن دو فرمان دادید. امام فرمود: باشد. ام‌خالد گفت: اگر کسی که کنار شماست، (ابوبصیر) مرا به برائت از آن دو امر کند و کثیرالنواء (نام فردی منحرف) به ولایت آن دو فرمان دهد، کدام یک خیر و خوب است و شما آن را دوست دارید؟ امام فرمودند: به خدا سوگند این فرد برای من محبوب تر از کثیرالنواء و یاران اوست! این فرد بحث می کند و می گوید: کسی که به حکم خدا حکم نکند، کافر، ظالم و فاسق است. 

هم‌چنين نقل می کند: نزد امام صادق بودم که ام‌خالد عبدیه وارد شد. حکم خوردن چیزی را پرسید. امام فرمود: چرا بدون پرسیدن نخوردی؟ عرض کرد: من در دینم مقلد شما هستم و زمانی که خداوند را ملاقات کنم، خواهم گفت جعفر بن محمد به من امر و نهی کرد. 

ام‌خالد زنی صالح و شیعی بود و براي عقیده اش، دستش را بريدند. امام صادق او را با امر به ولایت خلفا، امتحان کرد، اما ایشان با فراست، به گونه‌اي دیگر مي‌پرسد و پاسخش را می گیرد که بيان‌گر قدرت علمی و آگاهی ایشان است. روایت سوم، بصیرت دینی و امام‌شناسی ایشان را نشان می دهد که خود را فردی مقلد و پيرو امام معرفی می‌كند. 

مرجع : مجله مشرق موعود

وب سایت خبر آینده روشن www.bfnews.ir