جلوگیری از جذب مواد مسموم کننده

مسمومیت جزو بحث های مهم در پزشکی است و در بسیاری از موارد اقدام به موقع و کافی از بروز مسمومیت حتی پس از خوردن مواد مسموم کننده جلوگیری می کند. در این مواقع بعد از گرفتن شرح حال بیمار، معاینه دقیق و ثبت آنها، اولین اقدام در درمان مسمومیت ها جلوگیری از جذب دارو یا سم است. از آنجاییکه اکثر موارد مسمومیت از طریق خوردن صورت می گیرد، لذا اول باید از طریق ایجاد استفراغ یا شستشوی معده مواد خورده شده را تخلیه کرد و سپس با استفاده از برخی مواد نظیر زغال فعال شده از جذب سموم از سطح دستگاه گوارش جلوگیری کرده و در نهایت با تجویز داروی مسهل دفع آنها را از دستگاه گوارش سرعت بخشید.

تخلیه معده در 2-1 ساعت اول (خصوصاً در دقایق اول) بعد از مسمومیت از اهمیت زیادی برخوردار است. اما به دلیل اینکه بسیاری از داروها و سموم باعث تأخیر تخلیه محتویات معده به روده می شوند، (مثل سالیسیلات ها، مپروبامات، باربیتوارت ها، ضد
افسردگی های حلقوی، آنتی هیستامین ها، آنتی کولینرژیک ها، بسیاری از داروهای اعصاب و مواد مخدر و …) و نیز برخی دارای چرخه معدی هستند (مثل ضد افسردگی ها، مخدرها، سالیسیلات ها و آنتی کولینرژیک ها)، لذا توصیه می شود که عمل تخلیه معده حتی با گذشت 12 ساعت از مسمومیت نیز در تمامی بیماران صورت گیرد. (مگر منع خاصی داشته باشد)

تخلیه معده در موارد زیر ممنوع است:

1- مسمومیت با نفت و ترکیبات اصلی و اول آن (به شرط اینکه علائم و نشانه های مسمومیت همه جانبه با آن ماده و مسمومیت جدی دیگری همراه با آن وجود نداشته باشد)

2- تشنج، کاهش هوشیاری و یا کما

3- مسمومیت با مواد سوزاننده قلیایی یا اسیدی

4- اختلالات آناتومیک (ساختاری) یا اعمال جراحی بزرگ شکم

5- اختلالات انعقادی خون

ایجاد استفراغ:

از این روش زمانی استفاده می شود که شستشوی معده به فوریت امکان پذیر نباشد و یا مقدار ماده خورده شد، سمی و توکسیک نباشد. بهترین روش برای این عمل استفاده از شربت ایپکا است.&lt ;/SPAN>

شربت ایپکا (IPecac):

متأسفانه این دارو جدیداً از لیست داروهای ایران حذف شده است و ساخته نمی شود. شربت ایپکا بر روی مرکز استفراغ در بصل النخاع و با اثر بر معده بعد از 15 تا 30 دقیقه موجب استفراغ می گردد. طول اثر آن 2 ساعت و شایعترین عارضه جانبی آن خواب آلودگی و اسهال است. مقدار آن برای اطفال تا 6 ماه 5 تا 10 سی سی، کودکان 12-1 سال، 15 سی سی و 12 سال به بالا حدود 30 سی سی است. از آنجائیکه در معده خالی استفراغ بوجود نمی آید، باید جهت تجویز ایپکا مقدار داروی مورد نظر را داخل 200 تا 300 میلی لیتر محول مورد نظر ریخته و آنگاه به بیمار داده شود.

موارد منع استفاده از شربت ایپکا:

1- استفراغ خونی.

2- اختلال انعقادی.

3- اطفال کمتر از 6 ماه.

4- کاهش رفلکس عق زدن.

5- زمانی که تسریع در تخلیه معده لازم باشد.

6- مسمومیت با مواد سوزاننده قلیائی، اسیدی، نفت و ترکیبات اصلی آن.

7- کاهش سطح هوشیاری یا احتمال قریب الوقوع بودن آن.

8- مسمومیت با داروهائی که قدرت زیادی در تضعیف سیستم اعصاب مرکزی دارند.

9- تشنج و مسمومیت با هر داروئی که بالقوه تشنج زا است.

توجـه:

– مصرف ایپکا در مسمومیت با اتانول بی ارزش است چون الکل سریع از تمام مخاط ها جذب می شود.

– در صورتی که ماده خورده شده خاصیت ضد استفراغ داشته باشد (مثل کلرپرومازین) تجویز ایپکا چندان مؤثر نخواهد بود.

– اگر پس از خوردن ایپکا استفراغ ایجاد نشد، باید اقدام بر شستشوی معده و خارج نمودن آن نمود. چون خود ایپکا هم اثر منفی روی قل
ب دارد. (افت فشار خون، تپش قلب،‌ درد قفسه سینه و تنگی نفس)

www.irib2.ir/health

http://science1.persianblog.ir