غلامرضا کرد افشاری، متخصص طب سنتی
افرادی با مزاج‌های گرم و خشک، گرم و تر، سرد و خشک و سرد و تر در این ماه باید رژیم غذایی مناسب خود را داشته تا دچار مشکل نشوند.
مزاج‌ها به چهار گروه گرم و خشک،گرم و تر،سرد و خشک و سرد و تر تقسیم می شوند که هر یک دارای ویژگی
های منحصر به فرد بوده و به همین دلیل به روزه‌داران توصیه می شود که در مصرف غذا،میوه و تنقلات با توجه به مزاج خود رفتار کنند.
خصوصیات افراد با مزاج گرم و خشک(لاغراندام‌ها)
افراد دارای مزاج‌های گرم و خشک اغلب لاغر اندام با استخوان‌بندی کشیده و محکم هستند، به مزاج‌های تند و عصبی مشهورند و بسیار عجول و شتابزده عمل می‌کنند. خوابشان اندک و وزنشان چندان افزایش پیدا نمی‌کند. نبضشان تند و گرمای بدنشان بالا و دارای پوست‌های خشک و رگ‌های برآمده‌اند.
خوراکی‌هایی که نباید در ماه رمضان خورد
روزه‌دارانی که صاحب مزاج گرم و خشک هستند، از مصرف مواد خشک به صورت افراطی دوری کنند. مواد غذایی خشک مانند گردو، فندق، بادام، سنجد، ته دیگ برنج، سرخ‌کردنی‌ها، فست‌فودها، چیپس، پفک، انواع بیسکویت‌ها و شکلات و شرینی قنادی، کباب و مانند آن است.
اگر در ماه رمضان از این مواد مصرف کردند باید با مصرف مصلحات مناسب تا حد ممکن جلوی ضررهای آن‌ها را بگیرند. خوردن شیر غیر پاستوریزه یک مصلح مناسب برای رفع ضرر مواد خشک برای لاغر اندام‌های خشک مزاج است.
مصرف گردو با پنیر از خشکی‌اش می کاهد و مصرف میوه‌های مرطوب و آبدار توصیه می‌شود و مواد غذایی لعاب‌دار و ژله‌ای مانند آبگوشت بیشتر باید مصرف شود و از مواد نفاخ نیز باید اجتناب کنند مثلاً عدس را با پودر آویشن و باقلا را با گلپر و سایر حبوبات را با جوشانده زیره یا عرق نعناع با نبات یا زنجبیل به صورت جوشانده یا شربت یا پودر زنج
بیل یا پودر و جوشانده دارچین مصرف کنند.
این افراد میوه‌های مرطوب و آبدار بخورند و میوه‌های سرد و گرم را با هم میل کنند. میوه‌ها و سبزی‌ها آب را تا حدود زیادی در خود ذخیره می‌کنند و هنگامی که وارد بدن شوند حتی پس از گذشتن از مراتب هضم، رطوبت را برای بافت‌های بدن روزه‌دار حفظ می‌کنند.
میوه‌ها و سبزی‌هایی که به هنگام سحر بهتر است مصرف شوند
اگر روزه‌دار در طول روز با عطش مواجه می‌شود باید هنگام سحر و افطار میوه‌های با طبع سرد و آبدار را مصرف کند. این کار بهتر از نوشیدن فراوان آب است چرا که آب به سرعت تشنگی را برطرف و به سرعت هم دفع می‌شود و نمی‌تواند مانع عطش روزه‌دار در طول روز شود اما میوه‌ها و سبزی‌های با طبع خنک و آبد
ار رطوبت را در بدن حفظ می‌کنند.
انواع آلوها، انگور، خربزه، هندوانه، گرمک، طالبی، زردآلو، هلو، هلو انجیری، شلیل، ازگیل، گیلاس، توت سیاه و شاه‌توت و انواع مرکبات از میوه‌های آبدار توصیه شده است.
سبزی‌هایی مانند گشنیز، خرفه، تره، کاسنی، برگ لطیف انگور و ریواس به این افراد توصیه می‌شود و غذاهایی مانند سوپ سبزیجات فصل، سوپ کلم، خورشت کرفس، خورشت ریواس، خورشت کدو و کدوی حلوایی آب‌پز و امثال آن مفید است. مصرف آبدوغ خیار همراه با کمی کشمش توصیه می‌شود و از تخم مرغ نیم رو و آب پز سفت اجتناب کنند چون عطش‌‌آور است اما تخم مرغ آب‌پز نیم برشت که زرده آن شل باشد اشکالی ندارد.
خصوصیات افراد با مزاج گرم و تر(چاق‌ها)</o:p >
اکثر صاحبان این مزاج گرایش به چاقی دارند، گوشت بدنشان زیادتر از صاحبان مزاج‌های دیگر است. استعداد چاقی آن‌ها بیشتر بر تولید گوشت تکیه دارد اما اگر بیش از حد سردی بخورند ذخیره چربی در اطراف شکم و ران‌ها و سایر اندام‌ها نیز خواهند داشت.
کردافشاری افزود: این افراد آوندها و عروق بدنشان گشادتر و غلبه خون در آنان بسیار اتفاق می‌افتد. بافت‌های بدنشان نرم و مرطوب و خونسازی در آنان زیاد است. خواب خوبی دارند خوابی که عمیق می‌شود و زود بخواب می‌روند. خروپف در این مزاج بیشتر از مزاج‌های دیگر است. نرم‌خو و مهربان‌تر از سایر مزاج‌ها هستند. نبض آن‌ها محکم، پر و بسیط می‌زند و بدنشان گرم است.
افراد با مزاج گرم و تر بیشترین بهره را از ماه مبارک رمضان خواهند برد. به روزه‌دارانی که دارای مزاج گرم و تر هستند توصیه می‌شود از خواب زیاد بپرهیزند، اگر زیاد بخوابند کم ذهن و کم حافظه می‌شوند و سعی کنند نیمه‌های شب برای انجام یک کار عبادتی یا یکساعت مط
العه قرآنی یا علمی دیگر از خواب برخیزند.
بعد از سحری سعی کنند نخوابند و اگر خوابیدند بین سحری و خواب حداقل ۱ تا ۱٫۵ ساعت فاصله دهند چون خواب طولانی بعد از سحری برایشان مفید نیست. خواب روز برایشان بد است مگر خواب قیلوله هنگام ظهر یا قبل از آن به مدت حداکثر نیم ساعت یا یک ساعت.
غذاهای مفید برای افراد با مزاج گرم و تر
این افراد حجم غذا را کاهش دهند و کمترین مصرف غذایی را داشته باشند. از غذاهای خشک و کم حجم بیشتر استفاده کنند. غذاهایی مانند خروس جوان خانگی، جوجه مرغ خانگی، کباب بره گوسفند نزاییده با پودر سماق، ماهی سفید، کپور و سایر ماهی‌های دیگر که در پودر زنجبیل یا دارچین و زیره و انیسون شیرین و آب لیموترش قبل از پختن خوابانده شده باشد و امثال آن بصورت کباب یا بخارپز با قلیه ماهی صرف شود. وی گفت: کباب یا خورشت گوش کبک، بوقلمون، شترمرغ و امثال آن مفید است. مصرف غذاهایی مانند برنج و نان را به حداقل ممکن رسانده و از مصرف گوشت گاو پرهیز کنند.
جایگاه میوه و سبزی
از میوه‌ها و سبزی‌های دارای طبیعت سرد و به خصوص سرد و خشک مانند لوبیا سبز، کاهو، گشنیز، خرفه، ترب و برگ ترب سیاه، سفید و قرمز، برگ لطیف انگور، ریواس و کاسنی بیشتر استفاده کنند.
میوه‌هایی مانند خربزه، ازگیل، زالزالک، آلبالو، گیلاس، غوره، انار، کنار، انگور میخوش، لیموترش، پرتقال، گریب فوروت، سیب، به، سایر میوه‌های سرد و مرطوب به مقدار کمتر استفاده کنند و چنانچه زیاد استفاده کردند برای دفع تری آن بهتر است با مصلحات مربوطه ضررهای آن را کاستی بخشند.
مصرف مصلحاتی مانند هسته زردآلو، شربت رب انار یا آب انار تازه، چاغاله بادام،گوجه سبز درختی، آبغوره خانگی برای این گروه توصیه می شود. برای این افراد مصرف میوه و سبزیجات نسبت به غذاهای پختنی و گوشتی ترجیح دارد.
خصوصیات افرادی با مزاج‌های سرد و خشک(احساساتی‌ها)
صاحبان این مزاج را که گاه بسیار چاق و گاه بسیار لاغر می شوند سودآوری مزاج می گویند. اشتهای نامرتب و ریزه‌خواری دائم و به اصطلاح نوک زدن به غذا دارند.
این افراد بسیار رویایی و زودرنج و عاشق‌پیشه هستند و گاه نفرت جای عشق را به سرعت می‌گیرد. پوستشان خشک و حساس است و انسداد عروقی در آن‌ها بیشتر از دیگر مزاج‌ها است.
به روزه‌دارانی که دارای مزاج سرد و خشک هستند توصیه می‌شود از مصرف مواد خشک به صورت افراطی اجتناب کنند؛ مانند روزه‌داران صاحب مزاج گرم و خشک از خشکبارها کمتر استفاده کنند و مصلحات مربوطه را بکار برند با
این تفاوت که مصلحات باید دارای مزاج گرم و تر باشد. مثلاً شربت‌های لعاب‌دار با مزاج گرم مانند شربت سکنجبین عسلی، شربت اسطوخودوس و نعناع و شربت بالنگو و کمپوت بالنگ و سیب و گلابی بخورند.
غذاهایی که توصیه می شود
غذاهایی مانند خورشت اردک و غاز و گوشت گوساله بسیار جوان با دارچین و خواباندن آن در زنجبیل و زیره و پیاز و کمی نمک، پرندگان شکاری چاق، گوشت گوسفند، خوراک میگو، غذاهای سنتی مانند شیر برنج عسلی، حریره بادام، شله زرد زعفرانی یا دارچینی و امثال مصرف کنند.
میوه و سبزی های مفید
میوه‌های گرم مانند خربزه، انگور،آناناس، انجیر سفید و قرمز، توت سفید و سبزیجات گرم مانند مرزه، تلخون، تره، ریحان سبز و بنفش، پیازچه، شوید، شاهی و برگ و ساقه لطیف کرفس و کنگر به صورت خام و پخته مصرف شود.
خصوصیات افرادی با مزاج‌های سرد و تر(پرخواب‌ها)
اکثر صاحبان این مزاج که گرایش به چاقی بسیار دارند بلغمی مزاج نام دارند که نوع چاقی هایشان با افزایش چربی‌های اضافی در بدن است؛ اطراف شکم و پهلوها و باسن و ران‌ها چربی زیاد جمع می شود. تنبل و پر خواب و کم تحرک هستند. گوشت تنشان شل و لخت است. سرعت انتقال مفاهیم در مغزشان کم است و فراموشی دارند و حرکاتشان آرام است. از گرما خوششان
می‌آید و از سرما گریزانند.
صاحبان مزاج سرد و تر نیز از ماه مبارک رمضان بهره‌های فراوانی خواهند برد بخصوص اگر به توصیه‌های آن عمل کنند. از خواب زیاد بپرهیزند و اگر زیاد بخوابند دچار کندی ذهن و نسیان می‌شوند. مانند مزاج‌های گرم و تر، ساعتی از نیمه شب را برای عبادت یا مطالعه از رختخواب برخیزند. خواب روز برایشان مفید نیست مگر خواب ظهر که آنهم بیشتر از نیم ساعت تا یک ساعت نشود. (خواب قیلوله)
این افراد بعد از سحری سعی کنند نخوابند و اگر خوابیدند بین سحری و خواب حداقل یک تا ۱٫۵ ساعت فاصله دهند. خواب طولانی بعد از سحری برایشان خوب نیست. حجم غذاها را کاه
ش دهند و کمترین مصرف غذایی ممکن را داشته باشند از غذاهای خشک و کم حجم بیشتر استفاده کنند؛ مصرف انواع خشکبارها مانند پسته، بادام، فندق، بادام هندی و امثال آن مفید است.
میوه و غذاهای مفید
این افراد از میوه‌ها و سبزی های دارای طبیعت گرم بخصوص گرم و خشک بیشتر استفاده کنند آن هم میوه‌هایی که به گرمی گرایش دارند مانند خرما، گردوی تازه یا خشک، انجیر، سیب، زالزالک، انگور و خربزه بیشتر بخورند.
کردافشاری افزود: غذاهایی مانند کباب کبک و بلدرچین و گنجشک و کبوتر، کباب گوشت شتر و خورشت‌های این گوشت‌ها با افزودن کمک غذاهایی مانند غوره، ریواس، رب انار،گداخته (شامل: گردو، بادام، فندق، پسته و امثال آن کمی بو داده شده و نیم‌کوب یا پودر
شده و با عسل شیرین شده آماده خوردن بر سر سفره افطاری است)، مثلا فسنجان به دلیل گردو و رب انار با یکی از گوشت‌های فوق مناسب است.
گفتگو با فارس
منبع: میگنا دات آی آر
http://www.zanrooz.com
کانال جامع دو نور در ایتا:
https://eitaa.com/twonoor
کانال جامع دو نور در تلگرام:
https://t.me/twonoor
صفحه اصلی – موسسه قرآن و نهج البلاغه
