آسم چیست و چگونه افراد مبتلا به آسم می شوند؟
آسم چیست؟
هر فردی که ریه هایش به یک محرک خارجی حساسیت بیش از حد نشان بدهد، به طوری که با دور شدن از آن محرک خارجی با درمان یا بدون درمان به حال عادی برگردد، آسم دارد.
منظور از محرک خارجی چیست؟
ابتدا باید به این نکته توجه داشته باشیدکه اصل بیماری آسم در خود فرد نهفته است، چرا که این فرد به یک محرک خارجی که بقیه افراد در برابر آن هیچ حساسیتی ندارند، حساسیت نشان می دهد. بنابراین عوامل خارجی علت بیماری نیستند، آنها تشدید کننده بیماری هستند، یکی از این مواد خارجی که همه انسان ها در برابرش حساسیت دارند، هیره یا مایت است. هیره‌ها بندپایان بسیار ریزی هستند که در جاهای مرطوب مثل زیر زمین یا در لابه‌لای پرزها و بدن حیوانات رشد می کنند، ولی سایر عوامل برای هر فردی فرق می کند. مثلا یک نفر در برابر هوای سرد دچار سرفه می شود، یک نفر در برابر گرده گل ها و ….
این حساسیت به محرک خارجی، ارثی است؟
با این حساب در همان اوایل کودکی باید علا‌ئم آسم ظاهر شود.
بله، بیماری آسم مخصوص کودکان است، اما یک نوع آن به نام آسم بالغین هم وجود دارد که در بزرگسالی بروز می کند. در واقع در یک طبقه بندی، آسم را دو دسته تقسیم می کنند: یکی نوع حساسیتی (آلرژیک) که در سنین کودکی شروع می شود و دیگری نوع بالغین که در فرد بالغ بروز می کند بدون اینکه در کودکی، فرد مشکل داشته باشد.
بیماری آسم با چه علا‌ئمی مشخص می شود؟
اگر یک طیف بلند برای این بیماری در نظر بگیریم که از (1نوع خفیف) تا ( 100نوع شدید) درجه بندی شده باشد، فردی که بیماریش در حد عدد صد قرار دارد، در زمان حمله آسم دچار سرفه های شدید، تنگی نفس و خس خس سینه می شود. در چنین زمانی همه می توانند حدس بزنند که این فرد مبتلا به آسم است. علایم بیماری گاه تشدید پیدا می کنند و گاه خوب می شوند. اما در اوایل شروع بیماری آسم، فرد مبتلا فقط در برابر محرک هایی مثل هوای سرد یا فصل خاص یا غیره، چند سرفه خفیف می کند.
آیا آسم بیماری شایعی است؟
در کشور ما کسانی که تشخیص قطعی آسم برایشان داده می شود و مطمئنا آسم دارند، پنج درصد جمعیت هستند. اما جالب است بدانید 20 درصد از افراد جامعه در زندگیشان به نوعی، سرفه حساسیتی در برابر محرک خارجی را تجربه می کنند و اگر این تعریف را مبنای سنجش شیوع قرار بدهیم، 20 درصد افراد جامعه به نوعی آسم را تجربه می کنند.
آیا عوامل خاصی هم وجود دارند که کودک را برای ابتلا به آسم مستعد کنند؟
عوامل خطرزای زیادی شناخته شده‌اند که احتمال ابتلا به آسم را بالا می برند، ولی این فقط یک نوع افزایش شانس فرد برای ابتلا به آسم و نوعی همراهی عوامل خطرزا با آسم است که از داده های آماری به دست آمده ؛ نمی توان در مورد آنها به طور قطع تصمیم‌گیری کرد و فرد را مجبور کرد از این عوامل دوری کند. این عوامل عبارتند از: آلودگی هوا، ورود مواد شیمیایی به غذاهای بشر، تماس انسان با مواد شیمیایی یا صنایع،
و مواجه شدن مادر در دوره بارداری با آلودگی های شیمیایی.
اما در این میان یک عامل هست که ارتباط آن با آسم قویا تایید شده و آن هم شغل فردی است که مبتلا به آسم شغلی شده، مثلا فردی که در یک آزمایشگاه شیمیایی کار می کند، اگر به دلیل شغلش مبتلا به آسم شود، باید حتما شغلش را اصلاح یا ترک کند. در این صورت آسم او هم از بین خواهد رفت.
علا‌متی وجود دارد که از همان دوران کودکی بتوان حدس زد که یک کودک دچار آسم است؟
هر کودکی که پس از یک سرماخوردگی سرفه‌اش بر طرف نمی شود و طول می کشد، احتمالا آسم دارد. همین برای پدر و مادر کافی است که سرفه طولانی مدت کودک را جدی بگیرند و حتما به پزشک مراجعه کنند.
برای این کودکان توصیه خاصی وجود دارد؟
محرک ها و بوهای شدید، هوای سرد، ورزش، عصبی شدن و بعضی غذاهای صنعتی، آسم کودکان را تشدید می کند. در مورد غذاهای صنعتی باید گفت به منظور حفظ طولانی مدت این غذاها ماده‌ای به نام نگهدارنده به آنها اضافه می شود که این ماده برای کودکان مبتلا به آسم مضر است. این ماده در غذاهایی مثل شکلات، پفک، سوسیس، کالباس و …. وجود دارد. در مورد حمایت خانواده‌ها هم باید بگویم بیشترین کمکی که خانواده می تواند به کودک بکند، این است که کودک را برای قطعی شدن تشخیص آسم به پزشک نشان دهد و آسم را درمان کند. بعد از اینکه کودک درمان شد، باید مراقبت کنند تا بیماری عود نکند. به این ترتیب که غذاهای صنعتی را به آنها ندهند و بیشتر از غذاهای طبیعی استفاده کنند. البته بعضی از غذاهای طبیعی مثل گوجه فرنگی و بادمجان و غذاهایی که رنگدانه داشته باشند، می توانند آسم را تشدید کنند. ولی یک نکته را خوب است فراموش نکنید و آن هم اینکه ما نمی خواهیم در درمان آسم دید محدود کننده داشته باشیم. این امر باعث خردشدن اعصاب فرد،به ویژه کودکان می شود.
یعنی کودک مبتلا به آسم هیچ محدودیتی ندارد؟
در صورتی که درمان شود، خیر. اما در صورت درمان نشدن همه چیز برای کودک محدود می شود: کودک نمی تواند خوب غذا بخورد، خوب بدود یا فعالیت کند. به محض درمان شدن همه این کارها برای او طبیعی می شود.
این درمان به چه صورت است؟
اولین درمان این بیماری، درمان غیر دارویی است، یعنی پیشگ
یری از تشدید شدن آن. به این صورت که عوامل محرک را از منزل خارج کرد، مثلاً بالش های پر، حیوانات خانگی یا مجسمه هایی که از بقایای حیوانات مرده مثل پرنده ساخته می شوند، گل و گیاه خانگی و هیره. با حذف این عوامل محیطی، شدت علایم کم می شود. پس از آن باید کاری کرد که وضع موجود نیز درمان شود.
درمان دارویی آسم شامل سه دسته دارو است: اول استفاده از کورتیکواستروئیدهای استنشاقی که همه آنها ریشه مشترکی به نام کورتون استنشاقی دارند که پایه درمان آسم محسوب می شود. دسته دوم داروهای متسع کننده برونش (گشادکننده راه های هوایی) هستند که نوعی مسکن به شمار می آیند و به طور آنی شخص را درمان می کنند، یعنی فرد به محض احساس اشکال در تنفس از آنها استفاده کرده و مشکلش برطرف می شود. مثال این گروه داروها سالبوتامول است. دسته آخر هم داروهای پیشگیری‌کننده مانند کرومولین سدیم هستند که پزشک برای اینکه فرد دچار بیماری مجدد نشود یا در فصل خاصی دچار بیماری نشود، آنها را تجویز می کند.
درمان آسم بر این سه پایه استوار است. اما پایه چهارم پیشگیری است که رکن اساسی را در درمان می سازد.
استفاده از اسپری آسم روش خاصی دارد؟
بله. داروهای استنشاقی آسم باید به شیوه صحیح و دقیقی استفاده شوند که متاسفانه از راه خواندن بروشور یا نوشته قابل توضیح نیست. این آموزش بسیار ضروری است چرا که بیش از 80 درصد مبتلایان به آسم از دارو به طور صحیح استفاده نمی کنند، چرا که بروشور دارو را نمی خوانند. پزشکان باید به صورت گفتگوی چهره به چهره و نشان دادن عملی، طرز استفاده را به بیمار یاد بدهند، یا فیلم آموزشی به بیماران داده شود که با چند بار دیدن آن، روش درست مصرف را یاد بگیرند. یک پیشنهاد عملی برای بیماران آسمی این است که تمام اسپری ها را با <آسم یار> استفاده کنند. آسم یار دستگاهی است که اسپری را در آن می زنند و سپس به طور عادی در آن نفس می‌کشند. استفاده از آسم یار راحت تر از این است که بخواهند بدون آن دارو را با روش مخصوص استنشاق کنند.
دارویی هم وجود دارد که بیماری را به طور کامل درمان کند؟
هم اکنون در بازار داروهای جدید بسیاری وجود دارد که هم جنبه تحقیقی و تجاری دارند. داروهای بسیار گران قیمتی هم موجودند که هیچ یک بیماری را علاج قطعی نمی کنند. در این باره بهتر است بدانید که اگر شخصی به شما پیشنهاد کرد که با استفاده از فلان دارو آسم شما کاملا خوب می شود، این پیشنهاد را باور نکنید، چرا که آسم خوب شدنی نیست، اما کنترل شدنی است. برای خانواده‌ای با درآ
مد مشخص، استفاده از داروهای رایج و ارزان تر، مقرون به صرفه تر از استفاده از داروهای گران قیمتی است که همان کار را انجام می دهند ولو در مدت زمان کوتاه تری.
پس بیماری آسم درمان همیشگی ندارد؟
خیر. باید وضعیت طبیعی را حفظ کرد و مراقب بود تا بیماری عود نکند. اگر عود کرد، باید بلافاصله درمان شود. آسم بیماری نجیبی است و می توان با آن زندگی کرد. فردی که آسم دارد باید بپذیرد که با آسم زندگی کند نه برای آسم! یعنی نباید هر روز دنبال پزشک جدید و داروی جدید باشد با این امید که برای همیشه آسمش از بین برود. باید به دنبال این هدف باشد که آسم را کنترل کند. آسم قطعاً کنترل می شود و بعد از آن حتی اگر فرد فوتبالیست هم باشد. می تواند فوتبالش را ادامه دهد و زندگی عادی خودش را داشته باشد. اگر کسی نتوانسته بیماری خود را کنترل کند و همیشه مشکل دارد، نشانه این است که یا پزشک وی موفق نبوده یا بیمار دارو را به طور صحیح استفاده نمی کند.
منبع: ایران سلامت
www.tebyan.net
