انسان و سختی ها/1

مقدمه

لازمه استقامت در صراط مستقیم فهم چرایی و چگونگی پیدایش مشکلات و سختی ها و نقش آنها در زندگی است. مشکلات و سختی ها در زندگی ناخوشایند هستند. و قوع هر سختی و مشکلی می تواند تعادل انسان را بر هم زند… و این ناخوشا یندی و قتی انسان را از خود بی خود و اورا از مسیر حق و صراط مستقیم خارج می کند که دلیل و قوع آنها را نداند اما اگر دلیل انها را فهمید می تواند تجزیه و تحلیل کند و در مقابل آثار مخرب و زیانبار این شداید و سختی ها استقامت کند و از مسیر حق و صحیح خارج نگردد.تجربه های فردی و جمعی بشر در طول تاریخ نشان داده است و قوع سختی ها و شداید سبب پیشرفت رشد و تکامل انسانها بوده است. تحقیقات نشان می دهد بسیاری از اختراعات و ابتکارات و قتی رخداده که انسان ها خود را دراوج شداید و سختی ها دیده اند یکی از امور ناخوشایند
جنگ است اما بیشترین و سایل آسایش بشر امروزی درزمان جنگ اختراع شده اند جنگ انسانها را در موقعیت ها سختی قرار داده است که استعدادها ی نهفته آشکار گردیده و امکانات جدید را خلق نموده اند. یکی از اهداف خلقت انسان رشد و تکامل اوست لازمه رشد و تکامل شکوفا شدن استعدادهای درونی انسان است هر مشکل و سختی که در زندگی فردی یا جمعی رخ می دهد مقدمه و زمینه رشد و تکامل انسان است و اگر انسان رشد نکند از زندگی لذت نخواهد برد.

خداوند درقرآن مجيد مى فرمايد: لقد خلقنا الانسان فی کبد ما انسان را در رنج و سختی آفریدیم

خلق الانسان ضعیفا(نسا 76) انسان ضعیف آفریده شده است. خلق الانسان من عجل (انبیا :37) انسان از شتاب آفریده شده
است.

(ان الانسان خلق هلوعاً اذا مسه الشرجزوعاً و اذا مسه الخير منوعاً الا المصلّين;(معارج ایه 20) انسان, مخلوقى سخت
حريص و ناشكيباست; چون با زيان و مشكلات روبه رو مى شود, ناآرام و بى قرار
مى گردد و چون با خير و خوبى مواجه مى شود, از ديگران دريغ مى دارد, مگر نمازگزاران

بسيارى از اختراعاتى كه روزى غيرممكن و يا قريب به محال رخ مى نمود, در اثر تحمل سختى ها و صبر و همت بلند به انجام رسيده است كه صد البته بسيار, شيرين و گوارا مى باشد.

سختی ها و مشکلات نقاط ضعف و قوت انسان را آشکار و زندگی را می سازد.

با غلبه برهر مشکل و سختی یک درجه بر رشد و تکامل انسان افزوده می شود لذتی که انسان در اثر غلبه بر مشکلات بدست می آورد قابل توصیف نیست هر مشکل و سختی می تواند در جهت مثبت یا منفی باشد این انسان است که با جهت مثبت دادن و غلبه کردن بر آنها شهد شیرین موفقیت را می چشد.

مشکلات و سختب ها تا زمانی و حشتناک و غیر قابل تحمل هستند که انسان از هدف خود تصویر و اضح و روشنی نداشته باشد به محض اینکه هدف روشن شد مشکلات را مشکل نخواهد دید.

 

ساختار دنیا

دنیا سرای درد و رنج است از آن رو که آن را با بلا در پیچیده اند دنیا گذر گاهی است که آن رادر مسیر آتشفشان و صخره های لرزان کشیده اند هیچ کس از مومن و مشرک بی بلا و دشواری از این گذرگاه نخواهد گذ
شت درد و شداید برای مشرک ادب است و برای مومن امتحان است شداید دنیا برای انبیا درجه و برای اولیا کرامت است. سختی ها و شداید را از دنیا نمی توان جدا کرد دنیا بدون بلا نمی تواند باشد اما نوع بهره برداری ازآن را می توان انتخاب کرد. از طرف دیگر دنیا زینتکده است و شیطان در ان مجاز به تزیین کردن است و می تواند زشت را زیبا و زیبا را زشت و اسان را سخت جلوه دهد این نگاه که دنیا جایگاه سختی و درد است انسان را برای پذیرش سختی ها و شداید آماده و قدرت رویارویی بامشکل رابرای او میسر می گرداند.

 

جایگاه سختی ها و شداید در زندگی

شدايد و مصايب طبيعى, نه زاده بى خردى انسان, بلكه به مثابه ضربات سختى است كه بر پيكر استعدادهاى نهفته فرود مى آيد و آن ها را آشكار مى كند و در نتيجه روح اختراع و اكتشاف
پديدار مى شود و به رشد و تكامل مى رسد.

الإمامُ الصّادقُ عليه السلام – فيما أوحى‏ اللَّهُ تعالى‏ إلى‏ موسى‏ عليه السلام – : ما خَلَقتُ خَلْقاً أحَبَّ إلَيَّ مِن عَبديَ المؤمنِ، فإنّي إنّما أبْتَلِيهِ لِمَا هُو خَيرٌ لَهُ، و اُعافِيهِ لِما هُو خيرٌ لَهُ، و أزْوِي عَنهُ لِما هُو خَيرٌ لَهُ، و أنا أعلَمُ بما يَصلُحُ علَيهِ عبدي، فلْيَصْبِرْ على‏ بلائي، و لْيَشكُرْ نَعْمائي، و لْيَرْضَ بقَضائي، أكتُبْهُ في الصِّدِّيقينَ عِندي. (میزان الحکمه محمد محمدی ری شهری ذیل عنوان ابتلا)

امام صادق عليه السلام – از و حى‏هاى خدا به موسى عليه السلام – : آفريده‏اى نيافريده‏ام كه نزد من محبوبتر از بنده مؤمنم باشد. او را مبتلا مى‏سازم چون برايش بهتر است ؛ به او عافيت مى‏بخشم چون برايش بهتر است، از او مى‏گيرم و محرومش مى‏سازم چون برايش بهتر است. من بهتر مى‏دانم كه چه چيز بنده مرا اصلاح مى‏كند ؛ پس بايد كه بر بلاى من صبور باشد و از نعمتهايم سپاسگزار و از حكم و قضاى من خشنود تا او را در شمار بندگان صدّيق خود نويسم

خداوند متعال براي تربيت و پرورش جان انسانها دو برنامه تشريحي و تکويني دارد و در هر دو برنامه، شدائد و سختي ها را گنجانده است. در برنامه تشريحي عبادات را فرض کرده و در برنامه تکويني مصائب را در سر راه بشر قرار داده است. از اين رو است که وقتي خدا نسبت به بنده اي از بندگانش لطف مخصوصي دارد، او را گرفتار سختي ها مي کند و اين همان سنت ابتلاست. “ان الله ليتعهد عبده بانواع البلاء کما يتعهد اهل البيت سيدهم بطرف الطعام” همانا خداي تعالي بنده
مومن خود را به انواع بلا يادآوري مي کند و مورد نوازش قرار مي دهد چنانچه بزرگ خانوار با غذاهاي تازه و متنوع اهل خانه را مورد نوازش قرار مي دهد. (بحارالانوار- ج 67- ص 241، 240)

بلا و گرفتاري مخصوص اوليا و دوستان الهي است، اگر خدا بنده اي را دوست بدارد او را در بلا و گرفتاري غوطه و ر مي سازد و عنوان مي کند که به راستي اجر بزرگ به دنبال بلاي بزرگ است. آنچه در مواجهه با اين گرفتاري ها و بلاها اهميت دارد صبر و استقامت و پايداري است.

قران کریم و احادیث ایمه معصوم(ع) که هر موضوعی را به بهترین و جهه تشریح می کنند در بیان نقش و جایگاه سختی ها و شداید تبیین زیبا و رسایی دارند در اینجا به پاره ای از این تبیین های زیبا می پردازیم.

 

سختی ها و شداید وسیله ای برای آزمایش انسانها

سختی ها و شدایدی که در زندگی انسانها و اقع می شوند از زوایای مختلفی قابل تامل و بررسی هستند ازجمله اینکه وسیله ای برای امتحان و آزمایش انسان برای رشد و شکوفایی استعدادهای پنهان و نهفته درونی او باشند

امتحان در فارسى معادل لفظ (فتنه) و در عربى معادل (ابتلا) است.
(اصل فتنه آن است كه طلا را در آتش بيفكنند و زير فشار حرارت قرار دهند تا باطن آن آشكار گردد و معلوم شود خالص است يا ناخالص.) ـ(تفسير نمونه, ج5, ص186; به نقل از: مفردات راغب)

علامه طباطبائى(ره) در توضيح لفظ ابتلا مى فرمايند: (ابتلا هنگامى به كار مى رود كه امرى را بر كسى عرضه كنى و او را در حادثه اى بيفكنى تا او را بدين وسيله آزمايش كنى و صفات نفسانيه او برايت ظاهر شود.) ( تفسير الميزان, ج1, ص271)

آزمايش الهى درحقيقت به منزله فراهم كردن زمينه هاى مختلف براى بروز و ظهور استعدادهايى است كه در نهاد انسانى قرار داده شده است تا در هر مورد انسانِ انتخاب اگر نيت و تمايل درونى خود را نشان داده و يكى از دو راه حق و باطل يا خير و شر را برگزيند و در نهايت, حا صل اين گزينش براى خود او نيز آشكار گردد و نتيجه آن چه را برگزيده آشكارا مشاهده كند

امام خمينى(ره) مى فرمايد: (بعثت رسل و نشر كتب آسمانى, همه براى امتياز بشر و جدا شدن اشقيا از سُعَدا و مطيعين از عاصين است. و معنى امتحان و اختيار حق, همين امتياز و اقعى خود بشر است از يك ديگر). (چهل حديث, امام خمينى(ره), ص238.)

حضرت على(ع) درباره امتحان الهى مى فرمايد: بدانيد كه خداوند احوال مردمان را آشكار نمود, نه آن كه بر اسرار پوشيده
آنان دانا نبود و بر آن چه بر سينه هاى خود نهفته اند, بينا نبود; بلكه خواست آنان را بيازمايد تا كدام يك اعمال نيكو انجام مى دهند تا پاداش, برابر كار نيك, و كي
فر, مكافات كار بد باشد.(نهج البلاغه, خطبه 144)

آن حضرت در عبارتى ديگر مى فرمايد: هرچند خداوند از خود آن ها به آن ها داناتر است, ليكن ابتلا و امتحان براى آن است كه كردارهايى كه شايسته پاداش و كيفر است (به خود ايشان) آشكار گردد.(نهج البلاغه حكمت93)

راه و رود به درگاه الهى, خالص شدن آدمى از ناخالصى ها است و انسان در بوته ابتلا و امتحان به خلوص مى رسد. در حديثى از امام صادق(ع) نقل شده است كه: (مردم چنان كه طلا آزمايش مى شود, امتحان مى شوند و چنان كه طلا خالص مى شود, خالص مى شوند)(اصول كافى, ج1, ص370.)

يكى از مهم ترين حكمت هاى ارسال رسل و نزول كتاب هاى آسمانى, آزمايش افراد بشر بوده است. فرستادن اديان و شرايع از جانب خداوند, علاوه بر اين كه در تمام شئون زندگى انسان مؤثر است و ثمرات و فوايد فردى و اجتماعى و مادى و معنوى فراو انى به همراه دارد, امتحان بشر نيز محسوب مى شود, زيرا كليه امور اعتقادى و اوامر و نواهى الهى سبب مى شود كه انسان يكى از دو طريق اطاعت و نافرمانى خدا را برگزيند; يعنى محتواى دين و شريعت باعث مى گردد كه بشر از
طريق انتخاب يكى از دو راه عبوديت و عصيان, امتحان شود تا مشخص گردد كه چه كسى در مقابل امور الهى خاضع و مطيع است و چه كسى حاضر به پذيرش آن ها نيست.

بنابراين هدف خداوند از تشريع احكام, در درجه اول آن است كه روح اطاعت از خدا در انسان زنده شود. به همين دليل حتى بر جزئيات احكام نيز تأكيد شده است تا هيچ كس به رأى و سليقه و تشخيص خود عمل نكند و در جميع موارد مطيع محض اوامر الهى باشد. حتى در احكام غير عباد ى مانند معاملات باز هم نبايد از حدودى كه خدا معين كرده است, فراتر رفت. انسان ها ملزمند كه در كليه احكام الهى مطيع فرامين او باشند و برخلاف آن احكام عملى انجام ندهند. بنابراين تمامى اوامر و نواهى الهى امتحان بشر محسوب مى شود تا
صف مطيعين از غير مطيعين جدا گردد. امام صادق(ع) مى فرمايد: (هيچ يك از اوامر و نواهى الهى نيست مگر اين كه خداوند در آن, دستور امتحان بشر را قرار داده است.)( توحيد صدوق, باب57, ص354, حديث3).


زمينه هاى آزمايش الهى
زمينه هاى آزمايش الهى برحسب موضوعات و موارد آن متفاوت است; گاهى آزمايش مربوط به نيت ها و خواسته هاى درونى او است و گاه مربوط به اعمال خارجى انسان مى باشد.

افكار و نيّت ها مى توانند وسيله امتحان انسان باشند; مثلاً قضاوت درباره اشخاص از موارد اين آزمايش است. همين كه فرد در فكر و انديشه خود سوءظنى بى جا به كسى داشته باشد, اين بدگمانى, آفتى براى ايمان او است. انسان وظيفه دارد تا آن جا كه مى تواند به رفتار براد ران و خواهران ايمانى خود خوش بين باشد و از بدگمانى پرهيز كند. دل مؤمن بايد مركز خواسته ها و نيت هاى خير و صواب باشد. چه بسا انسان در طول زندگى زمينه بسيارى از كارهاى خير براى او پيش نيايد, و لى مى تواند آرزوى انجام چنين كارهاى پسنديده اى را در دل داشته با شد. نور ايمان با وجود اين نيت ها و آرزوهاى خداپسندانه روز به روز پر فروغ تر مى شود.

امام صادق(ع) فرمودند: همانا بنده مؤمن فقيرى مى گويد: خدايا به من روزى عطا فرما تا كارهاى خير انجام دهم; چون خداوند صدق و پاكى نيت او را ملاحظه مى فرمايد, براى او اجرى منظور مى نمايد برابر با پاداشى كه اگر روزى مى داشت و آن اعمال صالح را انجام مى داد, به او تعلق مى گرفت.( احتجاج, ج2, ص85.)

علاوه بر اين كه نيت ها و آرزوهاى پسنديده موجب تعلق پاداش در عالم آخرت مى گردد. گاه راستى ايمان با همين نيت ها سنجيده مى شود. رسول اكرم(ص) مى فرمايند: مسلمانى كه جهاد نكرده باشد و در دلش آرزوى جهاد نداشته باشد, اگر ميرد, بر شعبه اى از نفاق مرده است.

ادامه دارد…

&lt ;P style=”TEXT-ALIGN: justify; LINE-HEIGHT: 200%; MARGIN: 0cm 0cm 0pt; unicode-bidi: embed; DIRECTION: rtl” dir=rtl class=MsoNormal align=justify>http://emamemobin.com