ابزارهاى امتحان الهى
يكى از ابزارهاى امتحان الهى, خوف است. و قتى مسئله خوف و ترس پيش مى آيد, گروهى خود را مى بازند و به دليل اين ك
ه كوچك ترين ضررى به آن ها نرسد, شانه از زير بار مسئوليت خالى مى كنند, از جنگ فرار مى كنند, براى حفظ آبروى خويش راه ساز شكارى پيش مى گيرند و با عذرتراشى هايى هم چون: (نَخشى اَن تُصيبنا دائرة; ما مى ترسيم ضربه اى به ما متوجه شود), از تكاليف الهى سرباز مى زنند. اما در مقابل اين گروه, گروهى ديگر هستند كه در برابر عوامل ترس, با ايمان و توكل بيشترى خود را براى هرگونه فداكارى مهيا مى كنند. چنان كه در قر آن درباره اين گروه آمده است: (الذين
قالَ لهُمُ الناس انّ الناس قد جَمَعوا لكم فاخشوهم فزادهم ايماناً و قالوا حسبنا الله و نعم الوكيل;
وقتى كه به مردم با ايمان گفتند: دشمنان شما مجهزند, شما عقب نشينى كنيد, بر ايمان و توكل آن ها افزوده شد و گفتند:
خدا ما را كافى است و بهترين حامى است.(آل عمران(3) آيه 173.)
دومين ابزار امتحان الهى, گرسنگى است. تحمل گرسنگى كار دشوارى است. گاهى عواملى هم چون قحطى و گرانى سبب مى شود كه عده اى با كمبود مواجه شوند و به ناچار بايد گرسنگى را تحمل كنند و براى رفع گرسنگى هر خلافى را مرتكب نشوند و با نيروى ايمان, صبر پيشه كنند تا از اين امتحان الهى سربلند بيرون بيايند.
سومين ابزار امتحان الهى, زيان هاى مالى است. انسان براى ادامه حيات خويش نيازمند امكانات مالى است
و ماديات و سيله اى است اجتناب ناپذير, اما اگر هدف و اقع شود و تمام همت انسان به طرف آن سوق داده شود, حيات معنوى انسان را به مخاطره مى اندازد و او را تا سرحد حيو انيت و يا حتى پست تر از آن سوق مى دهد و به سقوط و انحطاط مى كشاند.
خداوند تبارك و تعالى در سوره كهف آيه 46 مال و فرزندان را زينت حيات دنيا معرفى مى كند و مى فرمايد: (المال و البَنون زينة الحيوة الدنيا) و يا در سوره انفال آيه 28 مى فرمايد: (واعلموا انّما اموالكم و اولادكم فتنة; بدانيد و آگاه باشيد اموال و
فرزندان شما و سيله آزمايش هستند.) در اين باره شاعر چه زيبا سروده است:
انسان عاقل, مملوك مال دنيا نيست, بلكه مالك آن است و در مقابل زيان ها و سودهاى آن خود را نمى بازد.
چهارمين ابزار امتحان الهى, آزمايش جانى است. اولين نعمتى كه خداوند به انسان ارزانى داشته, نعمت حيات است و انسان فطرتاً جان را دوست دارد و حبّ نفس جزء ذات انسان است و انسان مسئوليت حفاظت از جان خويش را بر عهده دارد و حفظ جان از واجبات الهى است. اما گاهى خداوند بندگان خاص خويش را با اين مهم ترين نعمت مورد آزمايش قرار مى دهد و مخير مى شود بين حفظ جان خويش و جانفشانى براى پاسدارى از حريم حق, كه نمونه بارز آن در صحراى تفتيده كربلا براى امام حسين(ع) و يارانش پيش آمد, كه فرمودند: مرا مخير كرده اند بين عزت شهادت و ذلت سازش. سپس فرمودند: دور باد از ما ذلت و پذيرش ننگ سازش با باطل. اين يك امتحان الهى است كه سرفرازى در آن از هر كسى
ساخته نيست, ايمانى قوى و دلى عاشق مى خواهد كه عاشقانه از جان بگذرد و به وصال يار برسد و اين از كسانى چون حسين(ع) برمى آيد كه عاشقانه سر ببازند تا به جانان وصل شوند.
مصايب, سنتى از سنت هاى الهى
مجراى تحقق اراده الهى در جهان, قانون هاى ثابت جهان مى باشد كه در تمام هستى برقرار است. اين قانون ها در واقع روابط بين علت ها و معلول ها است. از اين قوانين در عرف دينى به سنت الهى تعبير مى شود. مصايب و بلاها به عنوان سنتى از سنت هاى الهى نردبان كمال را بر اى انسان مهيا مى كنند. و در اینجا ست که انسان در مواجه با سنت های الهی دو وظیفه دارد. وقتی خداوند برای امتحان اورا دچار بلا و مصیبتی کرد صبر و استقامت کند و و قتی نعمتی به او داد شکر کند بنابر این هرآنچه خداوند می دهد اعم از بلا و درد و یا نعمت و آسایش هردو برای امتحان است و انسان مومن نه بابت از دست
دادن چیزی اندوهگین می شود و نه و قتی امکانات و نعمت به او می رسد فرحناک می گردد.”لکیلا تاسواعلی ما فاتکم و لاتفرحوا بما اتاکم “(قران کریم- حدید 23)
تلازم بين سختى و آسايش
قرآن كريم مى فرمايد: (يولج الليل فى النهار و يولج النهار فى الليل; خدا شب را در شكم روز فرو مى برد و روز را در شكم
شب.)
در شكم گرفتارى ها و مصيبت ها, نيك بختى ها و سعادت ها نهفته است; هم چنان كه گاهى هم در درون سعادت ها, بدبختى ها تكوين مى يابند و اين فرمول جهان است.
ضرب المثل معروف: (پايان شب سيه, سپيد است), تلازم قطعى بين تحمل رنج و نيل به سعادت را بيان مى كند. گويى سپيدى ها از سياهى ها زاييده مى شوند; هم چنان كه سفيدى نيز در شرايط انحرافى, سياهى توليد مى كند. قرآن براى بيان تلازم سختى ها و آسايش ها مى فرمايد: (فان مع العسر يسراً* ان مع العسر يسراً پس حتماً با سختى آسانى است, حتماً با
سختى آسانى است.)(انشراح(94) آيه 5و6.)
قرآن نمى فرمايد كه بعد از سختى, آسانى است; تعبير قرآن اين است كه با سختى آسانى است; يعنى آسانى در شكم سختى و همراه آن است.
زندگى در مُـردن و در محنـت است آب حيوان در درون ظلمت است.
روزى پيامبر اكرم(ص) به خانه يكى از مسلمانان دعوت شدند, و قتى وارد منزل شدند مرغى را ديدند كه در بالاى ديوار تخم كرد و تخم مرغ افتاد و نشكست. رسول اكرم(ص) در شگفت شدند.
صاحب خانه گفت: آيا تعجب فرموديد؟ قسم به خدايى كه تو را به پيامبرى برانگيخته است, به من هرگز آسيبى نرسيده است. رسول اكرم برخاستند و از خانه آن مرد رفتند, گفتند: كسى كه هرگز مصيبتى نبيند, مورد لطف خدا نيست. ( بحارالانوار, ج15, ص56.)
فلسفه بعضى دشوارى ها در اين جهان همين است كه خفتگان را تكان بدهد و بيدار كند و اين فقط در اين جهان بينى درست مى آيد كه معتقد باشيم كه در اين جهان خوابى هست و بيدارى و نظارتى, و خداوند گاه آدميان را با تكان هاى سخت از خواب بيدار مى كند, هم چنان كه بر بعضى عذاب خواب و مرده گى فرو مى فرستد. مولان
ا هم از داغ كشيدن و به باغ كشيدن, چنين دركى داشت; يعنى باز شدن چشم را نتيجه مى گرفت:
ييك لحظه داغم مى كشى, يك دم به باغم مى كشى
پيش چراغم مى كشى تا واشود چشمان من
چون منزل ما خاك نيست, گر تن بريزد باك نيست
انديشه ام افلاك نيست, اى و صل تو كيوان من
اندر طبيعت اسـت كه بايد شود ذليل هر ملتى كه به راحتى و عيش خوکند
نیچه می گوید : (تو را به قدرى دوست مى دارم كه رنج و آشفتگى و سرشكستگى برايت آرزو مى كنم, به تو رحم نمى كنم, چون تو را دوست دارم. مى دانى چرا؟ آرزو دارم كه نيروهاى خفته تو بيدار گردد تا در شدايد روزگار با روحى مسلح پايدار باشى.)( جعفر سبحانى, رمز پيروزى مردان بزرگ, ص159.)
حضرت على(ع) در نهج البلاغه, قصار93 مى فرمايد: نگوييد خدايا به تو از فتنه ها و گرفتارى ها پناه مى برم, زيرا هيچ كس نيست كه با گرفتارى ها مواجه نباشد. بگوييد: خدايا از فتنه هاى گمراه كننده و از آن جنبه گمراه كننده فتنه ها به تو پناه مى برم.
تقسیم بندی مردم در برابر شداید و حوادث
دربرخورد با سختی ها و شداید مردم چهار دسته اند:
1. گروهى همين كه با حوادث تلخ روبرو شدند, داد و فرياد راه مى اندازند و به لطف و حكمت خداوند و به نظام آفرينش بد مى گويند: (اذا مسهُ الشرُّ جزوعاً).(معارج(70) آيه 20.)
2. دسته دوم كسانى هستند كه سختى ها را با روح استقامت و پشتكار تحمل مى كنند و با زبان دل مى گويند: ما همه از خداييم و به سوى او باز مى گرديم: (انا لله و انا اليه راجعون).(بقره(2) آيه 155.)
3. دسته اى ديگر كسانى هستند كه حتى از گروه دوم بيشتر رشد كرده اند و در برابر سختى ها شكر هم مى كنند. در زيارت نامه عاشورا مى خوانيم: (اللهم لك الحمد حمد الشاكرين لك على مصابهم).(از جملاتى است كه در سجده پس از زيارت عاشورا خوانده مى شود.)
4. دسته چهارم آنانند كه هنگام برخورد با ناگوارى ها نه تنها به عدل خدا بدبين نمى شوند و نه تنها شكر مى كنند, بلكه عاشقانه به سراغ ناگوارى ها مى روند: (واجعلنى فى ميادين السابقين. قسمتى از دعاى كميل )
پیامبر اعظم (ص)و حضرت على(ع) و سایر ائمه اطهار و اولیاء الهی در اين طيف قرار دارند.
سختی ها و شداید وسیله ای برای تکامل
دانشمندان و عالمان دین, سختى ها و مشكلات طبيعى را سبب تكامل و پويايى انسان مى دانند و بر اين باورند كه شدايد و
گرفتارى ها, انسان را همانند تعليمات آسمانى به سوى كمال رهنمون مى كند.
خداوند منان مصايب و مشكلات را وسيله تكامل انسان قرار داده است, زيرا انسان گرفتار, هماره به فكر چاره جويى است و سعى مى كند از استعدادهاى نهان وجود خود يارى بجويد و آن را در جهت رهايى از سختى ها و گرفتارى ها به كار بندد. ناپلئون مى گويد: (شدايد و آلام, هوش انسان را تيزتر و محصول خيزتر مى سازد.).(به نقل از بيست گفتار, شهيد مطهرى)
انسان طبيعتاً راحت طلب و آسايش دوست است. به همين دليل غالباً غافل و مغرور مى شود و حتى به بيراهه كشيده مى شود. از اين رو خداوند متعال او را به سختى و مشكلات گرفتار مى كند تا از خواب غفلت بيدار شود و به و اقع به او هشدار مى دهد كه در معرض امتحان الهى قرار دارد و نبايد خدا را فراموش كند.
شدايد و بلاها به مثابه كوره اى است كه جسم و روح انسان را آب ديده مى كند و اين به معناى بى عدالتى و ظلم و خشم خداوندى نيست, بلكه لطف و نعمت الهى است كه خداوند به علاقه مندانش عطا مى كند. امام مى فرمايد: (ان الله اذا احب عبداَ غته بالبلاء غتاً ) ( بحارالانوار, ج64, ص208);
به راستى خداوند هنگامى كه شخصى را دوست داشته باشد, او را در سختى ها فرو مى برد.) چون بيرون آمدن از شدايد راه
شكيبايى و استقامت در برابر حوادث و مصايب را براى او آسان مى سازد
هرچند مشكلات و شدايد همانند امواجى سهمگين به حسب ظاهر, جلو پيش رفت, تكامل و پويايى انسان را مى گيرد, و لى تحمل مشقت و صبر و شكيبايى پيشه كردن در نهايت به نتايجى والا و مطلوب منتهى مى شود, و اين, يك اصل عمومى, مقبول و عقلايى است.
خداوند به پيامبر اسلام(ص) مى فرمايد: (فانَّ مع العسر يُسراً اِنَّ مع العسر يٍسرا فاذا فرغتَ فانصب و الى ربّك فارغب; ( انشراح (94) آيه 8 ـ 5.)
رسیدن به كمال, كار آسانى نيست و هيچ كس به راحتى به هدف عالى و كمال انسانى دست نمى يابد, مگر اين كه با صبر و شيكيابى, موانع پيش رفت خود را يكى پس از ديگرى برچيند و با استقامت در برابر شدايد به كمال برسد. امام على(ع) مى فرمايد: (بالتّعب الشديد تُدرك الدرجات الرفيعه و الراحَة الدائمه.(غررالحكم و دررالكلم, ص338.)
با تحمل دشوارى ها و رنج هاى سخت, انسان به آسايش هميشگى و پايدار و پايه هاى بلند زندگى نايل مى گردد.
نابرده رنج گنج ميسر نمى شود مزد آن گرفت جان برادر كه كار كرد (سعدی)
در سختى ها و گرفتارى ها روحيه خداپرستى و تقرب به خدا در وجود انسان تقويت مى شود و به فضل او اميدوارتر مى گردد و از غير خدا دست مى كشد و فقط دست به سوى منبع فيض دراز مى كند.
خداوند متعال نيز درهاى اميد و رحمت را به رويش مى گشايد.
امام على(ع) فرمود: (عند تناهى الشدائد يكون توقع الفرج(غررالحكم و دررالكلم ص 94)هرچه عرصه شدايد و گرفتارى ها بر انسان تنگ تر شود, دريچه اميد و آسايش به روى انسان بازتر مى شود.
انسان طبيعتاً راحت طلب و آسايش دوست است. به همين دليل غالباً غافل و مغرور مى شود و حتى به بيراهه كشيده مى شود. از اين رو خداوند متعال او را به سختى و مشكلات گرفتار مى كند تا از خواب غفلت بيدار شود و به و اقع به او هشدار مى دهد كه در معرض امتحان الهى قرار دارد و نبايد خدا را فراموش كند.
شدايد و بلاها به مثابه كوره اى است كه جسم و روح انسان را آب ديده مى كند و اين به معناى بى عدالتى و ظلم و خشم خداوندى نيست, بلكه لطف و نعمت الهى است كه خداوند به علاقه مندانش عطا مى كند. امام مى فرمايد: (ان الله اذا احب عبداَ غته بالبلاء غتاً (بحارالانوار, ج64, ص208); به راستى خداوند هنگامى كه شخصى را دوست داشته باشد, او را در سختى ها فرو مى برد.) چون بيرون آمدن از شدايد راه شكيبايى و استقامت در برابر حوادث و مصايب را براى او آسان مى سازد
خداوند متعال قدرت مواجه شدن با مصايب و مشكلات را در وجود هر انسانى به و ديعت گذاشته و اين انسان است كه بايستى از موهبت و نعمت الهى بهره بگيرد و هرچه به كار ببندد, قدرت مندتر مى شود. از اين رو نبايد هنگام بروز بلاها و گرفتارى ها از حركت باز ايست
د و از آن گريزان مى شود, بلكه بايد عاقلانه و مدبرانه با اين مسائل مبارزه كند. متأسفانه افراد زيادى هستند كه در مقابل مشكلات شانه خالى مى كنند, آشفته مى شوند و ناسزا مى گويند و حتى بعضى در مصيبت هاى بزرگ مانند از دست دادن عزيزان خود, پا را فراتر نهاده و خداوند را بى عدالت و بى رحم مى دانند, كه اين خود گناهى بزرگ است. البته تحمل ناپذيرى اين دسته از افراد داراى عواملى است; عدم اعتماد به نفس, نازپروردگى, سست ايمانى و ندانستن فلسفه سختى ها و … از جمله عواملى هستند كه موجب مى شوند افراد توان تحمل مشكلات و شدايد را نداشته باشند و به همين دليل روحيه صبر, استقامت و شكيبايى در آنان وجود ندارد. شهيد مطهرى مى نويسد: (به هر نسبت كه مواجهه با شدايد, مربى و مكمل و صيقل ده و جلابخش و كيميا اثر است, پرهيز كردن, اثر مخالف دارد, لهذا دانشمندان گفته اند: بزرگ ترين دشمنى هايى که درباره اطفال و كودكان مى شود, همان ها است كه پدران و مادرانِ نادان به عنوان محبت و از روى كمال علاقه انجام مى دهند; يعنى نوازش هاى بى حساب, مانع شدن از برخورد با سختى, نازپرورده كردن آن ها; اين ها است كه طفل را بيچاره و ناتوان بار مى آورد و او را از صح نه زندگى خلع سلاح مى كند, كارى مى كند كه كوچك ترين ناملايمى, آن ها را از پا درآورد و كم ترين تغيير وضعى, سبب نابودى آن ها گردد (اخلاق در قرآن, آيةاللّه مكارم شيرازى.ص 211)
نتیجه گیری
همیشه روش های شگفت انگیزی برای یافتن امید در موقعیت های دشوار زندگی وجود دارد.
وقتی زندگی بر و فق مرادتان است امید داشتن کار سختی نیست. اما و قتی این روزگار مشکلاتی را بر سر راهتان قرار می دهد هم می توانید امیدوار باشید.
خوشبختانه، امیدی که خداوند به ما ارزانی می کند بیش از یک احساس ساده است: امید واقعیت وجود خداوند در کنار شماست. این امید را می توانید در هر موقعیتی احساس کنید حتی و قتی سلامتیتان به خطر می افتد، کارتان را از دست می دهید، همسرتان ترکتان می کند یا هر مشکل دیگری برایتان اتفاق می افتد. می خواهیم به شما نشان دهیم چطور می توانید همیشه امیدوار باشید.
octormortezaee.blogfa.comd
http://emamemobin.com
