علی صالح آبادي*
چکیده :
بورس بازي فعالیتی است که بورس باز دارایی سهام را بدون قصد نگهداري و با پذیرش ریسک خریداري کرده و به دنبال کسب سود از مابه التفاوت قیمت در کوتاهترین زمان ممکن می باشد. در این مقاله ضمن بررسی ماهیت بورس بازي و شقوق مختلف آن، مسائل فقهی<SPAN dir=ltr&g t; و شرعی مربوط به بورس بازي تحلیل گردیده و جواز عملیات بورس بازي در صورتی که در چارچوب معاملات اسلامی صورت پذیرد تأیید گردیده است.
مقدمه:
بورس بازي [1] از نظر لغوي به معانی “تأمل، تصور، حدس وگمان، پیش بینی قمار و سفته بازي” آمده است[2]
بورس بازي از نظر اصطلاحی به خطر انداختن کالا یا سرمایه در مواجهه با یک عدم اطمینان است که <SPAN style="LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Tahoma','sans-serif'; COLOR: black; FONT-SIZE: 9pt" lang=AR-SA& gt;معمولاً تصمیم گیري در شرایط حدس و گمان</SPAN> ; صورت می گیرد.
در این اصطلاح بورس بازي نوعی فعالیت اقتصادي است که به هدف دستیابی به سود از طریق پیش بینی تغییرات قیمت سهام انجام می شود. انگیزه اصلی بورس بازان کسب سود به هر طریق ممکن< ;/SPAN> است.
پر واضح است که درجه اي از بورس بازي در تمامی تصمیمات انسانی وارد می شود. در این صورت هر تصمیم در شرایط ریسکی بورس بازي محض نبوده و شریعت اسلامی با آن مخالف نیست.
در این مقاله ضمن بررسی جنبه هاي & lt;SPAN style=”LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: ‘Tahoma’,’sans-serif’; COLOR: black; FONT-SIZE: 9pt” lang=AR-SA>مختلف بورس بازي، مسائل فقهی و شرعی آن مطرح شده و موارد مجاز و غیرمجاز بورس بازي در بازار سهام از دیدگاه اسلام مورد مطالعه قرار می گیرد.
بررسی ماهیت بورس بازي:
بورس باز دارایی را بدون قصد نگهداري با پذیرش ریسک خریداري کرده و به دنبال کسب سود از مابه التفاوت قیمت در کوتاهترین زمان ممکن می باشد. بر اساس پذیرش درجه و نوع ریسک و قصد خرید سهام و اعمالی که جهت کسب سود انجام می دهند می توان&l t;SPAN dir=ltr> میان بورس بازي اعتراض آمیز و غیر اعتراض آمیز تمییز قائل شد. در این مقاله منظور از بورس بازي اعتراض آمیز نوعی از بورس بازي است که با شریعت اسلامی سازگار نیست وبورس بازي غیر اعتراض آمیزآن نوع از بورس بازي است که با شریعت<SPAN style="LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Tahoma','sans-serif'; COLOR: black; FONT-SIZE: 9pt" dir=ltr lang=AR-SA&g t; اسلامی مطابقت دارد.
سرمایه گذاران در بازار سهام را می توان به< ;/SPAN> دو گروه بزرگ تقسیم نمود. (Samuelson, 1958,p428)
دسته اول سرمایه گذارانی هستند که بعد از بررسی دقیق توانایی مالی شرکتها بر اساس اطلاعات قابل اعتماد درخصوص فاکتورهاي اساسی شامل دارایی ها و عملکرد شرکت سرمایه گذاري می کنند. این نوع سرمایه گذاري را بورس که در مجموع براي رشد اقتصادي کشور</SPAN&g t; مفید است. بازي منطقی و عقلایی می نامند(Man, 1993, p. p18-20)
در ادبیات مالی این دسته از معامله گران را در بازار سهام سرمایه گذاران می گویند و ما نیز این نوع فعالیت
را سرمایه گذاري می نامیم. دسته دوم<SPAN dir=ltr&g t; کسانی هستند که درصدد کسب سود سریع و آسان و بدون زحمت هستند بواسطه این شیوه رفتار، بعضی مواقع سود می برند بعضی وقتها نیز متحمل زیان می شوند. (ساموئلسون نام این گروه را ناظرین روز به روز و ساعت به ساعت بازار سهام می نامد( ( 9ایندسته می فروشند و می خرند و یا بر عکس و در این فرآیند خرید و فروش که باعث حرکت بازار می شود هیچگونه مطالعه یا تحلیلی در خصوص سهام شرکتی که سهام آن را خرید و فروش می کنند انجام نمی دهند. حداکثر کاري که این افراد انجام می دهند بررسی و مطالعه روند تغییر قیمتها و تمایل بازار می باشد. بعضی مواقع نیز پایه و اساس تصمیم گیري آنها که این دسته در مقایسه<SPAN style="LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Tahoma','sans-serif'; COLOR: black; FONT-SIZE: 9pt" dir=ltr lang=AR-SA> ; با جهت خرید و فروش سهام شایعات فراگیر بازارمی باشد. سرمایه گذاري، بورس
بازي کورکورانه نامیده می شود.
واقعیت بازار سهام مدرن این است که میزان بورس بازي کورکورانه بیشتر از بورس بازي منطقی است و این نوع بورس بعضی وقتها در معاملات پیچیده تر قضاوت بورس بازانه (Khan, opcit, pp87– بازي در بازارمسلط است. ( 8از (Samuelson, 1958,p تحت تأثیر شانس که نوع خاص از قمار بازي می باشد قرار دارد. ( 429
البته<SPAN dir=ltr& gt; این امر به (Simpson) توصیف این نوع بورس بازي به قمار بازي تجاري منطقی می باشد (Cobbett) نظر موفقیت روي اعداد مطلق و تکرار معاملات بستگی دارد. بنابراین بورس بازان سهام خود را براي کوتاهترین زمان ممکن نگهداري می نمایند. هر چه تعداد معاملات بیشتر باشد فرصت بیشتري براي کسب سود فراهم می شود به شرط اینکه بورس بازي <SPAN style="LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Tahoma','sans-serif'; COLOR: black; FONT-SIZE: 9pt" lang=AR-SA& gt;بر اساس روند تغییر قیمت و به صورت دقیق انجام شود. اگر چه ممکن است نوسان قیمت خیلی کم باشد. اما تکرار فرآیند خرید و فروش عامل اصلی کسب منفعت براي بورس بازان است
5) خرید فوري و به موقع سهم در زمانیکه قیمتها پایین هستند و فروش سریع هنگامی که قیمتها< ;SPAN dir=ltr> در حال نزول هستند و تکرار این فرآیند براي همیشه رمز موفقیت بورس </SPAN&g t;بازان است. اگر قانونی براي راهنمایی در خصوص این نوع شیوه تجارت وجود داشته باشد قوانین آن بسیار کم و محدود است،که به شرایط زمانی، موقعیت مربوطه، خلق و خوي شخص، دقت بورس بازان، چگونگی برداشت ایشان از روند <SPAN style="LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Tahoma','sans-serif'; COLOR: black; FONT-SIZE: 9pt" lang=AR-SA&g t;بازار بستگی دارد اصل کلی بورس بازان< ;SPAN dir=ltr> می گوید: بیایید سود ببریم و حتی&l t;SPAN style=”LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: ‘Tahoma’,’sans-serif’; COLOR: black; FONT-SIZE: 9pt” dir=ltr lang=AR-SA> الامکان در فاصله زمانی کوتاه هم این سود را ببریم هر چند که سود حاصله سود زیادي نباشد اما در مجموع هدف ایشان که کسب سود کم ولی سریع(در فواصل زمانی کوتاه) می باشد بهتر از کسب یک بار<SPAN dir=ltr& gt; سود زیاد بعد از گذشت زمانی طولانی می باشد.
بنابراین بورس بازان می بایستی بصورت فعال و پیوسته مشغول خرید و فروش سهام باشند. بورس بازان هر آنچه که دارند را می فروشند، اما علاوه بر آن گواهی سهام دیگران را نیز قرض می گیرند تا به<SPAN dir=ltr> ; سود حاصل از پیش بینی تغییر </SPAN&g t;قیمت سهام جامه عمل بپوشانند. این کار نه تنها در هنگام بالا رفتن قیمت سهام بلکه در هنگام سقوط قیمتها در اصلاح بازار در هنگامی که بازار روند نزولی دارد نیز انجام می گیرد. شایان ذکر است از آنجا که سود بورس بازان از تفاوت قیمت زمان خرید و زمان فروش بدست می آید آنها به سود تقسیم شده شرکت(سود تجاري که توسط شرکت فروشنده سهام پرداخت می شود) توجهی نمی کنند تا وقتی که قیمت سهام تغییر کند و این قیمت براي بورس بازي<SPAN style="LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Tahoma','sans-serif'; COLOR: black; FONT-SIZE: 9pt" dir=ltr lang=AR-SA& gt; مورد داشته باشد آنها به سرعت اقدام به فروش سهام می کنند. هدف اصلی < ;/SPAN>این نوع بورس بازي بدست آوردن سود بدون هیچگونه قصد سرمایه گذاري می باشد سود حاصل از نوسانات قیمت این سود که از این طریق کسب می شود سود تجاري یا همان (Capital Gain) سرمایه نامیده
می شود که با سودي که</SPAN> ; مقصود سرمایه گذار واقعی بوده و متفاوت است. هدف از مشارکت بورس بازان در بازار سرمایه (Business Gain) سود تقسیم شده پویا کردن بیشتر بازار و افزایش قدرت نقد شوندگی سهام می باشد. بنابراین گفته می شود که بورس بازان تنها و تنها در پی کسب سود حاصل < ;/SPAN>از نوسان قیمتها، خرید و فروش چیزهایی که نه می توانند آنها را مصرف کنند و نه می توانند در تجارت خود از آن استفاده کنند و براي انجام آن هیچ کا
ري انجام نداده اند و هیچ ارزشی به آن نیفزوده اند می باشند. ( 208(Salamon, 2000, pp 103– بورس بازي و بحرانهاي مالی ( 126
نقش بورس بازي در تاریخ بحرانهاي مالی و رکود بازار مورد قبول همگان است و می توان سابقه آن را در اوایل قرن مطالعات وسیعی در خصوص تاریخ بحرانهاي مالی و<SPAN dir=ltr> ; ارتباط این (Kindleberger) هفدهم جستجو کرد. کیندلبرگر بحرانها با فعالیت بورس بازي انجام داده است. هر چند که عوامل عدیده اي باعث بروز این گونه بحرانها می شوند اما بدون شک بورس بازي جزء یکی از مهمترین آنها می باشد. در ادامه مقاله بمنظور روشن شدن بیشتر این مطلب بحرانهاي مالی بورس اوراق بهادار نیویورك
در سال 1929 و بحران مالی اخیر مالزي را مورد بررسی قرار می دهیم.
(NYSE) -1 بحران مالی بورس اوراق بهادارنیویورك
سقوط اقتصاد ایالات< ;SPAN dir=ltr> متحده دردهه 1930 بدنبال بحران مالی بورس اوراق بهادار نیویورك به وقوع پیوست. این بحران& lt;SPAN style=”LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: ‘Tahoma’,’sans-serif’; COLOR: black; FONT-SIZE: 9pt” dir=ltr lang=AR-SA> اقتصادي، جهان را تحت تأثیر خود قرار داد و بیشترین ضربه را برکشورهاي کوچکتر و کمتر توسعه یافته وارد نمود. کشورهایی که اقتصاد آنها مبتنی بر مواد اولیه بود با کاهش شدید قیمت محصولات خود مواجه شدند در<SPAN style="LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Tahoma','sans-serif'; COLOR: black; FONT-SIZE: 9pt" dir=ltr lang=AR-SA> ; حالیکه کشورهاي صنعتی با نرخ هاي بیکاري دست به گریبان گردیدند. علت اصلی بحران مالی بورس نیویورك غیر قابل کنترل بودن و متغیر بودن قیمت سهام این بازار بود که بواسطه فعالیت بورس بازي ایجاد شده بود. در یک زمان کوتاه قیمت سهام معامله شده به حداکثر میزان خود می رسید و سپس به گونه اي غیر قابل انتظار و در زمانی بسیار کوتاه 36 %سقوط کرد. دوباره بین ( قیمت شکسته می شد. شاخص بورس نیویورك در مرحله اول این رکود(سال 1929 سالهاي 1930 و 1932 بعد از اینکه سهام نیمی از ارزش از دست رفته خود در مرحله اول را بازیافتند 80 % دیگر نیز سقوط کرد. با اینحال بدترین دوره سال 1933 بود زمانیکه بیش از سه</SPAN& gt; سال درآمد ملی آمریکا به نصف&l t;/SPAN> کاهش یافت، نرخ سرمایه گذاري به گونه اي کاهش یافت که نرخ سرمایه گذاري خالص منفی شد، از هر سه کارگر یک نفر بیکار شد و تمام سیستم بانکی سقوط کرد. وضعیت بازار سهام قبل از سقوط بازار بورس& lt;SPAN dir=ltr> نیویورك بسیار مغشوش و نابسامان بود. سرمایه گذاران همچون بورس بازان هر آنچه که در بازار بود را می خریدند که همین امر باعث افزایش شدید قیمت سهام می شد. بعد از آن وقتی که قیمتها به اوج خود رسید هزاران سرمایه گذار خصوصاً سرمایه گذاران جزء و بورس بازان هنوز مشتاق خرید <SPAN style="LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Tahoma','sans-serif'; COLOR: black; FONT-SIZE: 9pt" lang=AR-SA> ;باقیمانده بازار بودند. در حالیکه بورس بازان قدر و حرفه اي قبلاً شروع به& lt;/SPAN> فروش سهام خود کرده بودند. آنها به قیمت&l t;SPAN style=”LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: ‘Tahoma’,’sans-serif’; COLOR: black; FONT-SIZE: 9pt” dir=ltr lang=AR-SA> از دست رفتن سرمایه بورس بازان کوچک و سرمایه گذاران، سود قابل توجهی را کسب کردند. سرمایه گذاران و بورس بازان خرد اولین قربانیان ویرانی حاصله بودند و بورس اوراق بهادار نیویورك دچار هرج و مرج و از هم
پاشیدگی شد میلیونها دلار در این& lt;/SPAN> حادثه اقتصادي غم انگیز اوایل قرن بیستم & lt;/SPAN>از دست رفت. شکست اقتصاد آمریکا در طول این دوره نه تنها بورس بازان و قماربازان را تحت تأثیر خود قرار داد بلکه میلیونها 1933 تحت تأثیر این حادثه قرار گرفتند. ساموئلسون می گوید: – نفر از سرمایه گذاران کوچک نیز در سال 1929هر ماه میلیاردها دلار از ارزش اوراق بهادار از
بین رفت که نه تنها سرمایه قمار بازان(حاصل از فعالیت بورس بازي) را از بین برد بلکه سرمایه زنان بیوه اي را که به امید کسب درآمدي ثابت پول خود را در این بازار سرمایه گذاري کرده بودند را نیز تلف کرد. سهام خوبی همچون سهام فولاد ایالات متحده از حداکثر 261 دلار در سال 1929 به حداقل 21 دلاردر سال 1932 رسید. این در حالی بود که سهامی که از قدرت بالایی برخوردار نبودند از تابلو بکلی حذف شدند.
همانطور که مورد توافق اقتصاددانان قرار گرفت مهمترین علت این بحران فعالیت بورس بازي بوده است که در آن زمان کنترل</SPAN&g t; بازار بورس نیویورك را در دست گرفته بود و باعث سقوط این بازار شد.
بورس بازي باعث نوسان غیر منطقی و آشفته قیمت سهام گردید. به گونه اي که طی چند روز قیمت سهام به اوج خود می & lt;/SPAN>رسید و سپس ناگهان به پایین ترین حد خود نزول میکرد. در پی این تجربه تلخ به فعالیت بورس بازان در بازار می گوید: از سال 1929 به بعد قوانین زیادي براي صادقانه تر< ;/SPAN> (Galbraith) سهام توجه بیشتري شد. گالبریت کردن بورس بازي در بازار سهام تصویب کرده ایم و امید می رود که این قوانین بتواند موثر واقع شوند.
-2 بورس بازي و بحران مالی مالزي:
در بسیاري از بحرانهاي اقتصادي گذشته نقش بورس بازان به عنوان یکی از عوامل بروز بحران ثابت شده است. در تمامی این بحرانها الگوي ثابتی وجود دارد اولاً، قیمت اقتصادي باعث ایجاد فعالیتهاي گسترده بورس بازي می شود.
سپس این فعالیت بورس بازي منجر به ایجاد وضعیت هرج و مرج و در پایان بدون اینکه چاره اي وجود داشته باشد باعث سقوط بازار می گردد. بعد از جنگ جها
نی اول وقتی که ایالات متحده به سطح بالایی از موفقیت اقتصادي رسید و بریتانیاي کبیر به عنوان ابرقدرت اقتصادي جدید را پشت سر گذاشت مردم تاریخچۀ وقایع غم انگیز اقتصادي را فراموش کردند. در همین هنگام هیچگونه کنترلی بر روي فعالیت بورس بازان خصوصاً بر روي معاملات اعتباري در بورس نیویورك نبود. & lt;/o:p>
دومین مرحلۀ آشفتگی بورس بازي بر&l t;SPAN dir=ltr> بازار چیره شد و باعث بدتر شدن وضعیت ضعیف قبلی گردید. این امر باعث شد که قیمتهاي ناپایدار به شدت سقوط کنند. همین الگو را می توان در رویدادهاي اخیر شرق آسیا و خصوصاً مالزي ملاحظه کرد.
همانگونه که یکی از بورس بازان تأیید می کند نخست وزیر مالزي شدیداً معتقد است که افرادي هستند که با مهارت سودهاي (KLSE) فراوان با دست به دست کردن رینگیت(واحد پول مالزي) و یا بازي کردن در بازار بورس کوالالامپور فراوانی کسب می کنند. کاملاً روشن است که با&l t;/SPAN> وجود رشد اقتصادي تقریبا 9 درصدي مالزي در مدت 9 سال پیاپی که انتظار می رود باعث افزایش ارزش پول مالزي شود اما بگونه اي تعجب آور و با وجود این رشد پایدار و قابل توجه اقتصادي ارزش رینگیت و سهام بازار بورس کوآلالامپور سقوط کرد. این<SPAN style="LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Tahoma','sans-serif'; COLOR: black; FONT-SIZE: 9pt" dir=ltr lang=AR-SA&g t; کاهش ارزش پول مالزي نمی تواند& lt;/SPAN> به خودي خود اتفاق بیفتد. بلکه بایستی عامل</SPAN> ; یا کسی باعث ایجاد آن شده باشد.
نقش بورس بازان خارجی و بین المللی در بحران مالی شرق آسیا به فراوانی تصدیق می شود.
(Asia Tiger) انگلستان معتقد است که به قدرت رساندن اقتصادي ببر
آسیا (Oxfam) کوین واتکینز از آکسفام Soros ) [بواسطه &l t;SPAN style=”LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: ‘Tahoma’,’sans-serif’; COLOR: black; FONT-SIZE: 9pt” lang=AR-SA>عملکرد بورس بازان بوده است مطرح کردن موضوع دخالت و نقش عمده صندوق کوانتوم سرس در بروز بحران مالی شرق آسیا مورد حمایت اقتصاددانان و سرمایه گذاران زیادي می باشد. (Quantum به صورت غیر مستقیم استنتاج می کند مشارکت سرس باعث بروز (William shawcross) ویلیام شاکراس بحران<SPAN dir=ltr& gt; مالی و اقتصادي آسیا شد. صندوق سرس &l t;/SPAN>بصورت ضمنی باعث بروز بحران مالی تایوان هم شده است. در اواسط اکتبر سال 1997 عملکرد بورس بازان که توسط صندوق سرس صورت گرفته بود باعث ایجاد نوعی وحشت در فروش سهام شد و همین امر به گونه اي غیر منتظره شاخص بازار سهام تایپه و ارزش<SPAN dir=ltr> ; پول تایوان را به شدت کاهش اولین (Advent International) موسس شرکت بین المللی ادونت (Peter Brooke) داد. پیتر بروك شرکت جهانی صنعت سرمایه گذاري به نقش مستقیم سرس در بحران مالی شرق آسیا اطمیان کامل دارد. او معتقد است سرس تبهکار اصلی بروز این< ;/SPAN> بحران است. ثبات ارزش پول هر کشور یکی از حیاتی ترین عوامل موفقیت اقتصادي آن بشمار می رود. بنابراین عدم ثبات ارزش پول نتیجه معکوس را در بردارد. عدم ثبات ارزش پول باعث تخریب اقتصاد کشور و از بین رفتن اعتماد سرمایه گذاران داخلی و خارجی می <SPAN style="LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Tahoma','sans-serif'; COLOR: black; FONT-SIZE: 9pt" lang=AR-SA& gt;شود. در طول مدت بحران مالی شرق آسیا تقریباً 20 میلیارد رینگیت سرمایه مالزي متعلق به<SPAN dir=ltr&g t; سپرده گذاران داخلی از بانکهاي داخلی&l t;SPAN style=”LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: ‘Tahoma’,’sans-serif’; COLOR: black; FONT-SIZE: 9pt” dir=ltr lang=AR-SA> به بانکها و موسسات مالی خارجی خصوصاً سنگاپور انتقال یافت.
معاملات اعتباري در بورس اوراق بهادار کوآلالامپور یکی از مشهورترین مبادلات بورس بازي می باشد که در بازارهاي مدرن سهام انجام می گیرد که براي بورس بازان این</SPAN& gt; امکان را فراهم می آورد تا با یک مقدار ثابت سرمایه خود و به منظور کسب سود بیشتر و با ریسک زیان بالاتر سهام بیشتري را خریداري نمایند. این نوع از مبادله معمولاً در هنگام یعنی هنگامیکه قیمت سهام روبه افزایش می باشد صورت می گیرد. هنگامیکه بورس (Bull market) رونق بازار را ترك می&l t;/SPAN> کنند، نشانگر این مطلب است که بورس بازان دیدي (Margin Accounts) بازان حسابهاي اعتباري منفی نسبت به آینده بازار دارند که این حالت در هنگام بروز بحرانهاي اقتصادي رخ می دهد.
مشهورترین مثالی که در این خصوص می توان به آن اشاره کرد بحران سال 1929 بورس نیویورك در بحران اخیر کشور مالزي است. بورس بازان در طول مدت پیشرفت و رونق اقتصادي اواخر دهۀ 1980 در انجام معاملات اعتباري زیاده روي کردند شاخص سهام بورس کوآلالامپور بصورت مداوم ب
الا رفت و تنها در اواخر سال 1993 وقفه کوتاهی داشت. وجود این بازار پر رونق</SPAN&g t; بورس بازان را بر انجام فعالانه معاملات خصوصاً معاملات اعتباري ترغیب کرد. با این حال بروز یک آشفتگی ناگهانی باعث تبدیل این بازار پر رونق به بحران ژوئیه 1997 گردید و عملکرد قابل تقدیر گذشته شاخص بورس کوآلالامپور شروع به تنزل کرد.
بورس بازان غافلگیر شده<SPAN dir=ltr&g t; بودند. وقتی که بحران ادامه یافت آنها& lt;SPAN style=”LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: ‘Tahoma’,’sans-serif’; COLOR: black; FONT-SIZE: 9pt” dir=ltr lang=AR-SA> چاره اي نداشتند جز اینکه براي نجات حسابهاي اعتباري خود و به این امید که این بحران وقفه موقتی دیگري در بازار خواهد بود پول بیشتري را به بازار تزریق کنند. </SPAN& gt;
ولی بزودي متوجه شدند که این بحران یک وقفه موقتی و زودگذر نیست. بلکه این واقعه بحرانی است که نه تنها به بورس اوراق بهادار کوآلالامپور بلکه به دیگر بخشهاي اقتصادي مالزي نیز ضربه می زند. وقتی که بورس بازان بروز بحران را تایید کردند بازار به میزان زیادي ارزش خود را از دست داده بود وآنها دیگر
قادر به انجام خرید اعتباري نبودند. این وضعیت توسط نخست وزیر مالزي نیز تایید گردید.
شقوق مختلف بورس بازي
با توجه به بیان ماهیت بورس بازي و تجربه بحرانهاي مالی بازارهاي&l t;/SPAN> سهام ، بورس بازي در برگیرندة شقوق عمده زیر است:
-1 تصمیم گیري در انجام معاملات پر ریسک است.
-2 سرمایه گذاري براي مدت بسیار کوتاه است. آنان به دنبال کسب سود آنی و سریع هستند.
-3 اتخاذ تصمیم بر اساس شایعات صورت می گیرد(البته به این معنی نیست که اینان تحلیل نمی کنند بلکه در بعضی مواقع تحلیلهاي چارتیستی دقیقی انجام می دهند ولی یکی از شقوق بورس بازي تصمیم گیري بر اساس شایعات است)
-4 بورس بازان قصد نگهداري دارایی راندارندبلکه به قصد کسب سود از مابه التفاوت قیمت خرید و فروش هستند.
-5 تصمیم گیري در شرایط جهل است</SPAN&g t; و نسبت به اوراق خریداري شده جهل وجود دارد.
-6 سرمایه گذاري مبتنی بر بخت و شانس صورت می گیرد.
-7 تحلیل بورس بازان روي روان سرمایه گذاران است و پیش بینی آنان مبتنی بر تکرار روند گذشته قیمتهاي سهام می باشد. تصمیمات بورس بازي پشتوانه و بنیاد محکمی ندارد.
هدف اصلی بورس بازان کسب سود آنی و سریع در مدت زمانی کوتاه است. بنابراین برخی از بورس بازان جهت دستیابی به اهداف، اعمال ناپسندي را انجام می دهند که داراي شقوق زیر است:
-1 بورس بازان با دستکاري قیمتها از طریق مکانیسم عرضه و</SPAN& gt; تقاضا، قیمت سهام را به سمت< ;/SPAN> قیمت غیر حقیقی و معروف است. (manipulation) غیر واقعی سوق می دهند که به دستکاري قیمتها در بازار -2 تبانی و اشاعۀ اخبار و اطلاعات کذب جهت</SPAN&g t; افزایش ویا کاهش مصنوعی قیمت سهام دربازارانجام می دهند.
-3 معاملات صوري در بازار جهت رسیدن به منافع خود انجام می دهند. آنان قیمتها را در بازار بی ثبات و نامطمئن می سازند.
-4 معاملات مبتنی بر اطلاعات داخلی که در اختیار همگان قرار نگرفته است صورت می گیرد. در صورتیکه آن اطلاعات داخلی در اختیار همگان قرار گیرد مطمئناً و با یقین قیمت سهام<SPAN dir=ltr&g t; تغییر قابل ملاحظه اي می یابد. در این صورت در یک رقابت ناعادلانه فردي درآمد کسب می کند.
بورس بازي ممکن است همۀ شقوق فوق را در بر گیرد و ممکن است برخی از موارد را شامل نشود.
بررسی بورس بازي از < ;/B>دیدگاه اندیشمندان اسلامی بورس بازي از دیدگاه شهید مطهري
وي دو عامل را توأماً منشأ ارزش می دانند (مطهري، مرتضی، صص 109)
– ارزش هر شیء ناشی از اثري است < ;/SPAN>که بر آن شیء مترتب است.
– ندرت و تحت انحصار بودن شیء.
ایشان تساوي ارزش را با کار مردود دانسته اند به نظر استاد کار علت و ایجاد کنندة ارزش است نه این که مساوي با ارزش است. ارزش هر شیء ناشی از اثري است که در آینده بر آن شیء مترتب می شود نه علتی که آن را ایجاد کرده است خواه آن علت کار باشد و خواه چیز دیگر. البته اثر داشتن به تنهایی علت ارزش نمی باشد ندرت و تحت انحصار بودن نیز در ارزش موثر &l t;/SPAN>است در این میان کار هم یکی از علل ایجاد ارزش است نه علّت منحصره بنابراین اصل ارزش ناشی از مفید بودن است که مبدأ ومنشأ تقاضا است بعلاوه ندرت وجود و کمیابی.
استاد مطهري با انتساب
نوسانات ارزش و یا قیمت به عرضه و تقاضا می گویدارزش و قیمت و مالیت و بها یا هر چه دیگر اسم بگذاریم، نوساناتی پیدا می کنند و مسلماً این نوسانات مربوط به مفید بودن نیست. درجه مفید بودن نوسان پیدا نمی کند عرضه و تقاضا در مفید بودن تأثیري ندارد ولی در ارزش و قیمت اثر داردبنابراین بر اساس نظریه استاد مطهري قیمت نمایندة ارزش است و آن هم بر اساس عرضه و تقاضا تعیین می شود. در بازارهاي مالی عرضه و تقاضا هر لحظه تغییر کرده و بر اساس<SPAN dir=ltr> ; آن قیمت در بازار نوسان می </SPAN> ;کند بنابراین با نظر به دیدگاه استاد انجام معاملات سهام در بازارهاي بورس و سود بردن از نوسانات قیمت با توجه به اینکه عرضه و تقاضا تعیین کنندة ارزش است مانعی ندارد و چنین سودي مشروع است. بنابراین اگر فردي
سهامی را خریداري نموده و سپس افزایش قیمت سهام صورت گیرد و سپس</SPAN&g t; وي اقدام به فروش نماید سودي کسب کرده است هر چند زمان نگهداري سهام کوتاه باشد سود حاصل از این معامله صحیح است زیرا افزایش قیمت سهام تحت مالکیت وي تحقق یافته است و مالک اصلی مال<SPAN dir=ltr& gt; و افزایش آن است بر این اساس خرید و فروش سهام به منظور کسب درآمد از تغییرات قیمت سهام و استفاده از فرصتهاي موجود در بازار مالی اسلامی جایز است گرچه ملزم تولید خدمت نیز نباشد.
ادامه دارد…
منبع: سایت http://boorsi.com
