دوست خوب یکى از سرمایههاى بزرگ زندگى و از عوامل خوشبختى آدمىاست و انسان در انس با دوست احساس مسرت مىکند و شادمانى و نشاط را در گرو همنشین با رفیق مىداند.
«رفیق شایسته»، براى جوان جایگاه خاص خویش را دارد و اهمیتآن به گونهاى است که در شکل دهى شخصیت او نقش بزرگى ایفا کرده، اولین احساسات واقعى نوع دوستى را در وى ایجاد مىکند.
جوان از یک سو به کشش طبیعى و خواهش دل، عاشق دوستى و رفاقت و در پی ایجاد عمیقترین روابط دوستانه با یک یا چند نفر ازهمسالان خود است و از طرف دیگر بر اثر احساسات ناسنجیده و عدم نگرش عقلانى ممکن است در دام رفاقت با دوستان نادان و تبهکارافتد (۱) ; از این رو خطر وجود دوستان بد و ناپاک، این نگرانىرا در جوان ایجاد مىکند که «چگونه یک دوستخوب و یکدل راانتخاب کنم؟»
امام صادق(ع) رفقا را سه نوع مىداند:
۱– کسى که مانند غذا به آن نیاز هست و آن «رفیق عاقل» است.
۲< ;SPAN dir=ltr style=”FONT-SIZE: 9pt; COLOR: black; LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: ‘Tahoma’,’sans-serif’; mso-fareast-font-family: ‘Times New Roman'”>– کسى که وجود او براى انسان به منزله بیمارى مزاحم و رنجآور است و آن «رفیق احمق» است.
۳– کسى که وجودش به منزله داروى شفا بخش است و آن «رفیق روشنبین و اهل خرد» است. (۲)
شیوه انتخاب دوست در نگاه پیشواى ششم، این گونه است:
«رفاقت، حدودى دارد، کسى که تمام آن حدود را دارانیست، کاملنیست، و آن کس که داراى هیچ یک از آن حدود نیست، اساسا دوستنیست:
۱– ظاهر و باطن رفیق، نسبت به تو یکسان باشد.
۲– زیبایى و آبروى تو را جمال خود بیند و نازیبایى تو را نازیبایى خود بداند.
۳– دستیافتن به مال یا رسیدن به مقام، روش دوستانه او را نسبت به تو تغییر ندهد.
۴– در زمینه رفاقت، از آنچه در اختیار دارد، نسبتبه تومضایقه ننماید.
۵– تو را در مواقع گرفتارى و مصیبت ترک نگوید.» (۳)
«دوست آینه تمام نماى دوست» است و دو دوست مثل دو دستاند کهآلایش یکدیگر را مىشویند و به فرموده امام صادق(ع): «کسى که بیند دوستش روش ناپسندى دارد و او را بازنگرداند، با آنکه توانآن را دارد، به او خیانت کرده است.» (۴)
امام صادق(ع) ضمن تاکید فراوان بهانتخاب دوست خوب و پایدارى در این دوستى، جوانان را از رفاقت با نادان و احمق پرهیزمىدهد:
«کسى که از رفاقتبا احمق پرهیز نکند، تحت تاثیر کارهاىاحمقانه وى قرار مىگیرد و اخلاقش همانند اخلاق ناپسند اومىشود.» (۵)
در فرهنگ نورانى حدیثى ما، جوانان را از رفاقت با «بدنامان» برحذر داشته، (۶) آنان را به دورى از دوستان خائن و متجاوز وسخن چین ترغیب مىسازند، امام صادق(ع) مىفرماید:
«از سه طائفه مردم کنارهگیرى کن و هرگز طرح دوستى و رفاقت باآن مریز; خائن، ستمکار و سخن چین. زیرا کسى که براى تو به دیگرى خیانت کند، روزى نیز به تو خیانت خواهد کرد و کسى که براى تو به دیگران ظلم و تجاوز کند، به تو نیز ظلم خواهد کرد و کسى که از دیگران نزد تو سخن چینى کند، علیه تو نیز نزد دیگران نمامى خواهد نمود.» (۷)
راه و «رسم رفاقت» در ثبات و پایدارى دوستى مؤثر است، گوشهاىاز شیوه آن را در کلام امام صادق(ع) مىنگریم:
«کمترین حق آن است که:
دوست بدارى براى او چیزى که براى خود دوست مىدارى. کراهت داشته باشى در حق او، از آنچه براى خود کراهت دارى. از خشم اوبپرهیزى، به دنبال رضا وخشنودى او باشى. با جان و مال و زبان ودست و پایت او را کمک کنى. مراقب و راهنماى او و آیینه اوباشى. سوگندش را قبول کنى، دعوتش را اجابت نمایى، هرگاه بیمارشد، به عیادتش بروى و هرگاه فهمیدى حاجتى دارد، قبل از این کهبگوید، آن را انجام دهى، و وى را ناگزیر نکنى که انجام کار رااز تو درخواست کند…» (۸)
پی نوشت ها:
۱– رابطه دوستى و محبت، احمد مطهرى، ص ۵۸٫
۲– تحف العقول، ص۲۲۳٫
۳– الامالى، شیخ صدوق، ص۳۹۷٫
۴– سفینهالبحار، ج ۲، ص۵۹٫
۵– مستدرک الوسایل، نورى، ج ۲، ص ۶۴٫
۶– وسایل الشیعه، ج۳، ص۲۰۶٫
۷– تحف العقول، ص۳۲۶٫
۸– اصول کافى، ج ۲، ص۱۶۹٫
منبع : معاونت دانشجوی و فرهنگی
http://ale-mohammad.com
