فاطمه ـ سلام الله علیها ـ دختر پیامبر گرامی اسلام، مظهر کامل جلوه های فضیلت و ارزش های اسلامی است پیامبر ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ در مورد شخصیت دختر گرامی اش می فرماید: دخترم فاطمه، سرور زنان عالم است.[1] لازم به ذکر است که زهد به معنی ترک دنیا و رهبانیت و بیگانگی از اجتماع نیست، بلکه حقیقت زهد همان آزادگی و عدم اسارت در چنگال دنیا است. و چنین زهدی در سراسر زندگی حضرت زهرا ـ سلام الله علیها ـ وجود داشت.
زندگی دختر پیامبر ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ در نهایت سادگی و بدون پیرایه بود . حتی در زمانی که عده ای از مهاجرین در صفحه[2] مسجد، زندگی فقیرنه ای داشتند، باز ساده زیستی حضرت زهرا ـ سلام الله علیها ـ در خوراک و پوشاک و … زبانزد همه بود. روشن است محبتی که پیامبر ـ صلی الله علیه و اله و سلم ـ داشت تنها بدان جهت نبود که دختر اوست چرا که پیامبر ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ فرزندان دیگری هم داشت. آن چه که زهرا ـ سلام الله علیها ـ را از سایر زنان عالم ممتاز مي کند همان خصوصیات اخلاقی، رفتاری، اجتماعی، … در زندگی زاهدانه ایشان است. اکنون به چگونگی زهد آن حضرت اشاره می گردد:
زهد حضرت زهرا در نگاه علی ـ علیهماالسلام ـ
علی ـ علیه السلام ـ به مردی از بنی سعد می فرماید: می خواهی داستانی از خود و فاطمه را برای تو بگویم؟ فاطمه محبوب ترین کس در دیده پدر خود بود او در خانه من چندان با مشک آب کشید که بند مشک در سینه وی جا گذاشت و چندان دستاس کرد که کف دست او پینه بست و چندان خانه را روفت که لباسش رنگ خاک گرفت.[3]
ابن سعد به سند خود از علی ـ علیه السلام ـ درباره زندگی زاهدانه ایشان و زهرا ـ سلام الله علیها ـ روایت می کند. روزی که زهرا را به همسری گرفتم فرش ما پوست گوسفندی بود که شب بر آن می خوابیدیم و روز شترمان را بر آن علف می خوراندیم و جز این شتر، خدمتگزاری نداشتیم. [4]
نمود دیگر زهد آن حضرت در لباس ایشان مشهود است. روزی سلمان به خانه دختر پیامبر ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ رفت. فاطمه ـ سلام الله علیها ـ چادری بر سر داشت که از چند جا پینه خورده بود. سلمان به تعجب در آن چادر می نگرد و اندوهگین می شود. چرا باید چ
نین باشد؟ مگر او دختر پیشوای عرب و زن پسر عموی رهبر مسلمانان نیست؟ البته سلمان حق داشت نزد خود چنین بیندیشد، زیرا او زندگانی اشراف زاده های ایران و شکوه و جلال چشمگیر آنان را دیده بود. چون فاطمه ـ سلام الله علیها ـ به دیدن پدر گرامی اش می رود می گوید: پدر جان، سلمان از چادر وصله خورده من تعجب کرد، به خدا پنج سال است من در خانه علی ـ علیه السلام ـ به سر می برم، تنها پوست گوسفندی داریم که روزها شترمان را بر آن علف می خورانیم و شب روی آن می خوابیم.[5]
آن حضرت در غذا به حداقل اکتفا می کرد و حتی گاهی اتفاق می افتاد که چند روز غذایی برای خوردن در منزل آن حضرت پیدا نمی شد. از جابر بن عبد الله انصاری روایت شده است که رسول اکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ نزد دخترش فاطمه ـ سلام الله علیها ـ آمد و فرمود: آیا چیزی نزدت هست که بخورم؟ آن حضرت عرض کرد: نه! وقتی پیامبر ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ از خانه فاطمه خارج شد دختری از همسایه دو قرص نان به عنوان هدیه برای فاطمه ـ سلام الله علیها ـ آورد. زهرا ـ سلام الله علیها ـ آن را گرفت و سپس فرزندانش را به دنبال پیامبر ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ فرستاد. پیامبر ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ آمد، فاطمه ـ عليها السلام ـ عرض کرد؛ هدیه برای ما آورده اند که من آن را برای شما ذخیره کرده ام. زهرا ـ سلام الله علیها ـ ظرف غذا را خدمت پیامبر آورد و پیامبر سر ظرف را برداشت و آن ظرف پر از نان و گوشت بود وقتی که فاطمه آن را دید تعجب کرد و دانست که از جانب خداوند است پیامبر فرمود: این از کجاست؟ فاطمه ـ سلام الله علیها ـ پاسخ داد: هو من عند الله انّ الله یرزق من یشاء بغیر حساب.[6] این از جانب خداوند است همانا که خدا بدون حساب به هر کس که بخواهد روزی می دهد.[7]
بنابر این هر کس که خود را برای خدا خالص کند و نسبت به دنیا و متعلقات آن بی رغبت باشد خداوند نیز الطاف بیکران خود را شامل حال او می گرداند. و همین نزول غذای بهشتی، عطیه ي الهی از الطاف خداوند متعال به حضرت زهرا ـ سلام الله علیها ـ می باشد. همان گونه که چنین غذای بهشتی برای حضرت مریم ـ علیها السلام ـ، نیز نازل می شده است.[8]
بی اعتنایی به زینت های زندگی
داستان جهیزیه فاطمه ـ سلام الله علیها ـ و مراسم شب زفاف آن حضرت که در نهایت سادگی برگزار شد دلیل روشن دی
گری بر زهد و وارستگی کامل اوست. با این همه خویشتن داری و زهد زهرا ـ سلام الله علیها ـ روزی پیامبر به خانه او می رود گردنبندی را که علی از سهم خود ـ فئ ـ خریده بود در گردن او می بیند، پیامبر ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ می فرماید: دخترم فریفته شدی که مردم می گویند دختر محمد ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ هستی! و لباس جباران بپوشی! فاطمه ـ سلام الله علیها ـ گردن بند را فروخت و با پول آن بنده ای را آزاد کرد.[9]
نمونه های دیگر از زهد زهرا ـ سلام الله علیها ـ
آن حضرت نه تنها در پوشاک و خوراک به حداقل قناعت می کرد و بر خود سخت می گرفت، کارهای خانه را نیز به عهده دیگری نمی گذاشت. از کشیدن آب تا روفتن خانه، دستاس کردن گندم و جو، نگهداری کودک همه را خود به عهده می گرفت: گاه با یک دست دستاس می کرد و با دست دیگرش طفلش را می خواباند. روایت شده که پیامبر ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ فاطمه را دید که لباس خشن بر تن دارد و بدست خویش آسیاب می گرداند و در همان حال فرزند خود را شیر می دهد، اشک در چشمان پیامبر جاری شد و فرمود: دخترم تلخی دنیا را برای رسیدن به آخرت تحمل کن و فاطمه ـ سلام الله علیها ـ نیز در پاسخ گفت: خدا را بر نعمت هایش، ستایشگر و سپاسگزارم.[10]
پی نوشت:
[1]. علامه مجلسی، بحار الانوار، بیروت، موسسه الوفا، 1403 هـ.ق، ج43، ص 22.
[2]. صفه مکانی بود نزدیک مسجد برای مهاجران فقیری که جا و مکانی نداشتند و در آن جا سکنی می گزیدند.
[3]. احمد بن حنبل، مسند، شاکر، احمد محمد، دارالمعارف، ج2، ص 329.
[4]. ابن سعد، طبقات، لیدن، 1332 هـ.ق، ج8، ص 14.
[5]. بحرانی، علامه، تفسیر برها
ن، قم، دار الکتب العلمیه، 1393 هـ.ق، ج2، ص 346.
[6]. آل عمران / 37.
[7]. علامه مجلسی، بحارالانوار، پیشین، ج47، ص 27.
[8]. آل عمران / 33.
[9]. علامه مجلسی، پیشین، ج43، ص 27.
[10]. طبرسی، مجمع البیان، لبنان، صیدا، 1333 هـ.ق، ج5، ص 505 و ابن شهر آشوب، مناقب، بیروت، دار الاضوا، الطبعه الثانیه، 1412 هـ.ق، ج3، ص 390.
www.andisheqom.com
