سرفصلهای داوری مسابقات قرآن: آشنائی با فنون چهارگانه علم قرائت
رضا نباتی
سه نکته مهم:
الف) بدون شک آشنایی شرکت کنندگان در مسابقات قرآن با چگونگی داوری و تقویت موارد مثبت و حذف موارد، منفی از ارکان موفقیت آنان خواهد بود.
ب) این مقاله براساس جدیدترین فرمهای داوری مسابقات بین المللی طراحی شده است.
ج) سعی شده موارد به ساده ترین زبان و قابل درک دانش آموزان و دانشجویان و طلاب و همچنین با توجه به ظرفیت نشریه مدون شود.
***
ـ اولین علمی که در علوم اسلامی از صدر اسلام به آن پرداخته شد، علم قرائت قرآن کریم بود.
ـ فنون چهارگانه علم قرائت قرآن از آسان به مشکل عبارتند از:
الف) تجوید ب) صوت ج) ترتیل ـ وقف و وصل و ابتداء د) لحن
حال به اختصار به توضیح هریک می پردازیم:
الف) علم تجوید:
1 ـ آسان ترین ولی مهمترین بخش در علم قرائت قرآن می باشد،
& lt;P style=”TEXT-ALIGN: justify; LINE-HEIGHT: 200%; MARGIN: 0cm 0cm 10pt; unicode-bidi: embed; DIRECTION: rtl; mso-margin-top-alt: auto; mso-margin-bottom-alt: auto” dir=rtl class=MsoNormal align=justify>2 ـ تجوید در لغت به معنی «نیکو گردانیدن» و در اصطلاح به سلسله قواعدی که باعث «زیبایی تلفظ» در تلاوت آیات قرآن می گردد، اطلاق می شود،
3 ـ قواعد تجویدی شامل: الف) مخارج حروف ب)صفات حروف ج) احکام حروف
4 ـ حساسترین وسرنوشت سازترین بخش در مسابقات، امتیاز تجوید می باشد و در بیش از 90٪ مسابقات، امتیاز تجوید هرشرکت کننده ای که بهتر باشد، رتبه بالاتری را به دست می آورد.
5 ـ هرگاه امتیاز دو یا چند شرکت کننده در مسابقه با هم مساوی باشد. داور امتیاز تجوید را ملاحظه کرده و
بالاترین امتیاز به عنوان رتبه برتر انتخاب می شود.
6 ـ امتیاز تجوید: در رشته قرائت 20 امتیاز، در رشته حفظ 15 امتیاز از مجموع 100 امتیاز می باشد.
7 ـ برای یادگیری و همچنین تسلط بیشتر در این زمینه توصیه می شود:
الف) شرکت در دوره های آموزشی.
ب) استماع دقیق و مستمر نوار اساتید معتبر جهان.
ج) حضور و تلاوت در محضر اساتید مجرب و رفع اشکال.
8 ـ نوارهای تحقیق و ترتیل استاد محمود خلیل الحصری (شیخ القرا کشور مصر) به عنوان استاد برتر تجوید جهان می تواند به عنوان بهترین وسیله آموزش قرار گیرد.
9 ـ کسر امتیاز تجوید در رشته «قرائت»: به ازای هرغلط تجوید کامل 1 نمره کسر می شود.
10 ـ کسر امتیاز تجوید در رشته «حفظ»: به ازای هرغلط تجوید کامل 5٪ نمره کسر می شود.
11 ـ تذکر مهم: تسلط برتلاوت قرآن به شیوه تحقیق (قرائت) مقدمه و لازمه تلاوت ترتیل (حفظ) می باشد و به همین دلیل قرآن آموزانی که به حفظ قرآن مبادرت می ورزند، باید بدانند که اگر تلاوت قرآن را به شیوه ترتیل شروع کرده اند. دچار اشکالات تجویدی زیادی می شوند، از جمله: عدم توازن قواعد تجویدی و حتی صحت قرائت.
در همین راستا توصیه مؤکد می شود که حافظان محترم ضمن تلاوت، به شیوه قرائت در طول روز حد اقل 15 دقیقه به تلاوت به شیوه تحقیق بپردازند و در یک جمله:
حافظ محترم قرآن بایستی قاری قرآن نیز باشد.
12 ـ در رشته قرائت به تجوید 40 نمره تعلق می گیرد:
الف) غلطهای مربوط به موارد ذیل موجب کسر دو نمره و در اصطلاح بدون قطع نفس و یا تکرار برای هرمورد به طور جداگانه موجب کسر یک نمره می شود
ضوابط و امتیازات:
تجوید
آنچه از یک قاری در حین تلاوت انتظار می رود عبارت است از:
1 ـ ادای حروف (مخارج حروف) و اعطای حق و مستحق هر حرف، (رعایت کامل احکام حروف)
2 ـ تلاوت با لهجه فصیح عربی،
3 ـ رعایت یک طریق از یک راوی مشخص و عدم خلط طرق گوناگون، (مشهور به روایت حفص از عاصم)
4 ـ این فصل شامل 3 قسمت می باشد: 1) صحت قرائت 2)احکام 3) فصاحت
1: صحت قرائت:
در هریک از موارد زیر دو امتیاز کسر می شود:
1 ـ تبدیل کامل مخارج حروف و صفات. مانند تبدیل «ع» به «همزه»، «سین» به «صاد» و…،
2 ـ تبدیل حرکات. مانند تبدیل فتحه به کسره یا تبدیل صدای کوتاه به کشیده و بالعکس اشباع و عدم اشباع های ضمیر.
3 ـ حذف حروف و یا اضافه کردن آن. مانند نیاوردن تشدید، تنوین و یا اضافه نمودن آن.
4 ـ اضافه نمودن یا حذف کلمه و یا جمله و یا جا انداختن یک سطر.
5 ـ حذف حرکت و یا اضافه کردن آن. مانند: ساکن کردن حروف متحرک و بالعکس و امثال آن مانند: وقف به حرکت و وصل به سکون و….
تبصره1: در صورت اصلاح فوری موارد فوق «بدون قطع نفس» یک امتیاز کسر می گردد.
تبصره: چنانچه در تلاوت قاری موارد مذکور در بندهای 2 تا 5 دوبار پیش آید و در همان نفس تصحیح نشود، شرکت کننده از دور مسابقات حذف خواهد شد.< /SPAN>
2: احکام:
موارد کسر امتیاز:
1 ـ عدم رعایت کامل احکام تجویدی. از قبیل: ادغام، اخفا، اظهار، اقلاب، قلقله، تسهیل، تفخیم، ترقیق، تغلیظ، مدها، غنّه و موارد استثنا و… یک امتیاز کسر می شود.
تبصره: در صورت «نقصان» موارد مذکور 5٪ امتیاز کسر خواهد شد.
2 ـ ازدیاد یا نقصان میزان کشش غنّه، (نّ ومّ) 5٪ امتیاز کسر می شود،
3 ـ ازدیاد یا نقصان مقدار مدها و عدم «توازن» آن، 5٪ امتیاز کسر می گردد،
4 ـ عدم رعایت صحیح حروف به علت «داشتن لکنت زبان»، مثل: «سین» به «ثا»…،
برای هر حرف در مدت تلاوت دو امتیاز کسر می شود،
5 ـ عدم رعایت هریک از مخارج، صفات و احکام حروف که به صورت مکرر در تلاوت قاری رخ دهد در هرمورد حد اکثر چهار امتیاز کسر می گردد،
تبصره: جمع امتیازات بخش های صحت قرائت و احکام 36 می باشد.
3: فصاحت:
ادای حروف و تلفّظ روان و حرکت آنها براساس «لهجه فصیح عربی» و متقن، ممتاز و نداشتن تکلّف موجب کسب چهار امتیاز به شرح زیر می گردد.
1 ـ ادای حروف ممتاز: (ث ـ ح ـ ص ـ ظ ـ ط ـ ع ـ غ ـ ق ـ ک ـ و ـ ج) حد اکثر دو امتیاز کسر می شود،
2 ـ ادای طبیعی حرکات حد اکثر یک امتیاز کسر می گردد،
3 ـ لهجه فصیح عربی حد اکثر یک امتیاز کسر می شود.
تبصره: اغلاط اعرابی، حرفی، کلمی و عبارتی فقط توسط داوران حفظ محاسبه و منظور می شود.
www.hawzah.net& lt;SPAN style=”LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: ‘Tahoma’,’sans-serif’; FONT-SIZE: 9pt; mso-bidi-language: FA” lang=FA>
کانال جامع دو نور در ایتا:
https://eitaa.com/twonoor
کانال جامع دو نور در تلگرام:
https://t.me/twonoor
صفحه اصلی – موسسه قرآن و نهج البلاغه -آموزش مجازی قران ونهج البلاغه
