نقش پدر و مادر در تربیت کودک از منظر پیامبر(ص)
یک بعد از معاشرت و سلوک خوب با فرزندان به اعمال و رفتار خاص والدین و برخورد متقابل آنها مربوط است. نیروی تقلید و قوه جاذبه کودک بسیار قدرتمند است لذا هر آنچه را که در پیرامونش اتفاق می افتد سریع دریافت می کند. و چه بسا بعضی از آن رفتارهارا به میدان عمل بیاورد.
بدین جهت والدین باید به این موارد دقت کنند و با بی توجهی و بی مهری از کنار آن نگذرند و اینکه او بچه است و چه می فهمد و… این نوع طرز تفکر از عدم درایت و سادگی والدین سرچشمه می گیرد و نمی دانند که همین بی توجهی و بی اعتنائی ها به کودک در آینده چه انعکاسی خواهد داشت و چه تاثیری در بافت و ساختار فرهنگی و اخلاقی او به وجود می آورد.
آنچه که خیلی قابل توجه و با اهمیت است بزرگ دانستن و مهم پنداشتن همین توهمات است که به نظر خیلی ساده و کوچک جلوه می کند. و تنها اشخاصی که می توانند کودکان را با الگوگیری از رفتار و گفتار پیامبر اکرم در مسیر صحیح قرار دهند والدین می باشند.
هدف ما بر این است که در این بخش نقش والدین را در تربیت کودک از منظر پیامبر(ص) مورد توجه قرار دهیم.
1- احترام پدر و مادر به کودکان و اثرات آن
انسان گل سر سبد موجودات است و اسلام همواره حریم او را محترم شمرده است. این حرمت، صرف نظر از ویژگیهای هر دسته و گروه برای تمامی انسانها وجود دارد و جنسیت، قومیت، نژاد، سن و حتی ایمان و بی ایمانی در آن دخالت ندارد و این حرمت و کرامتی است که خداوند
از بدو خلقت انسان به او بخشیده است و در برابر آن نیز از او مسئولیت خواسته است. قرآن کریم در این باره می فرمایند: به راستی ما فرزندان آدم را گرامی داشتیم و آنها را در خشکی و دریا بر [مرکبها] بر نشاندیم و از چیزهای پاکیزه به ایشان روزی دادیم و بر بسیاری از آفریده های خود برتری آشکارا دادیم.[26]
لیکن در نزد خداوند برخی از انسانها از کرامت بیشتری برخوردارند. «انَّ اکرمکم عندالله اتقیکم» ارجمندترین شما نزد خداوند پرهیزکارترین شماست.[27] اما کودکان که هنوز در مقام کسب تقوا قرار نگرفته اند دست کم در کرامت اولیه با بزرگسالان مساویند. و از سوئی دیگر، کودکان بر فطرت الهی آفریده شده اند واین فطرت گرچه هنوز به فضائل مزین نشده، به خباثت نیز آلوده نشده.
بدین جهت کودکان نیز برخوردار از کرامت اند و شاید کرامتی بیش از برخی بزرگسالان دارند پس احترامی بیشتر رامی طلبد. و از آنجای که کودک از روحیه ای لطیف برخوردار است هر چه قدر از سوی والدین و مربیان مورد احترام قرار گیرد حرف شنوی او بیشتر خواهد بود و تربیت او آسانتر خواهد بود.از سویی دیگر اگر کودک از جانب والدین و مربیان خودمورد بی احترامی قرار گیرد نتنها که سخن ها و تعلیمات آنان در او اثر تربیتی نخواهند داشت بلکه اثر معکوسی و ضد تربیتی نیز خواهد داشت.
اکنون به برخی از راه های تکریم و احترام کودکان اشاره خواهیم کرد:
به لحاظ اینکه یکی از راه های ارتباط با دیگران ارتباط کلامی است و این ارتباط زمانی مورد توجه قرار خواهد گرفت که همراه با لحن نیکو و عاری از طعنه وتمسخر باشد. پیامبر گرامی می فرمایند:
هر گاه از فرزند خود نام می برید گفتار خویش را با اکرام و احترام در آمیزید و در نشستها و مجالس جائی برای آنها فراخ سازید و با چهره درهم کشیده با آنان برخورد نکنید. [28]
<SPAN style="LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Tahoma','sans-serif'; FONT-SIZE: 9pt; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'" lang=AR-SA& gt; 2- ابراز محبت به کودکان
از نکات مهم محبت و احترام به کودکان این است که تنها به محبت درونی بسنده نشود؛ زیرا محبت وقتی موثر و مفید خواهد بود که ابراز گردد و کودک از دوستی آنان آگاه شود و گرنه اصل دوستی تنها برای محبت کننده می تواند مفید باشد نه برای آنکه نسبت به او دوستی می ورزند. از اینرو پیامبر همواره اصحاب خود را به آشکار ساختن محبت سفارش کرده اند. همچنان که امام کاظم(ع) از پیامبر(ص) روایت می کنند:
(هرگاه یکی از شما برادر ایمانی اش را دوست دارد، این دوستی را به اطلاع او برساند که این کار برای دوستی و رابطه بین شما بهتر است) [29]
ابراز محبت به شیوه ها و روشهای گوناگونی در مورد کودکان انجام پذیر است چون: در آغوش گرفتن، نوازش کردن، سخن گفتن به نرمی، بازی با فرزند و بوسیدن او و… است.
از اینرو دل پاک کودک آئینه ای است درخشان و اظهار محبت پدر و مادر به فرزند و به خصوص بوسیدن او آئینه روح کودک را جلا می دهد و ضامن سلامت روحی و تعادل عاطفی کودک است و شاید فلسفه سفارشهای پیامبر به بوسیدن فرزند در همین نکته نهفته باشد که می فرماید:
(بوسیدن فرزند کار نیک است و پاداش هر نیکی ده برابر است.)[30]
البته نکته ای را نباید از خاطر دور داشت و آن رعایت اعتدال در محبت و ابراز آن است هر چند افراط و تفریط در هر کاری ناپسند است لیکن در مسائل تربیتی باعث بروز آثار منفی و پرتوقعی کودک خواهد شد.
گفتار پیامبر(ص)
همچنین فرمودند: هر درختی میوه ای دارد و میوه دل فرزند است.بوی فرزند از بوهای بهشت است. فرزندانتان را زیاد ببوسید.[31]
رفتار پیامبر(ص)
پیامبر گرامی اسلامی علاوه براینکه سفارش به محبت و بوسیدن فرزند می کردند خود نیز در این امر پیش قدم بودند:
ابوهریره گوید: روزی پیامبر اکرم با امام حسن و حسین علیهما السلام به سوی ما می آمدند و در حالی که هر یک از آن دو بر یکی از شانه های پیامبر نشسته بودند و رسول خدا باری این را می بوسید و باری دیگر آن را تا اینکه به نزد ما رسید. یکی از یاران به آن حضرت عرض کرد: یا رسول الله این دو را بسیار دوست می داری؟ فرمود: هر کس این دو را دوست بدارد بی تردید به من مهر ورزیده است.[32]
وجود نازنین حضرتش علاوه بر توصیه به ابراز محبت به واسطه بوسیدن خود نیز به این کار مبادرت می ورزید و کسی که این عمل «بوسیدن فرزند» را ترک کند از اهل جهنم می شمارند.
حسن بن علی ابن یوسف ازدی از مردی از امام صادق (ع)نقل می کند که فردی به حضور پیامبر اسلام رسید و عرض کرد: من تاکنون فرزندم را نبوسیده ام. پیامبر که از شدت بی رحمی و قساوت او متعجب شده بود فرمود: این مرد نزد من از اهل جهنم است.[33]
و در روایتی دیگر نیز آمده است که روزی اقرع ابن حابس پیامبر را مشاهده کرد که امام حسین را می بوسید، اقرع گفت: من ده فرزند دارم و تاکنون یکی از آنها را نبوسیده ام. پیامبر فرمود: هر کسی مهر و محبت نداشته باشد مشمول رحمت الهی قرار نمی گیرند</SPAN& gt;[34]
2- همبازی شدن والدین با کودکان
بازی یک نیاز طبیعی برای کودک است و بدون آن کودک رشد سالم نخواهد داشت. کودکی که به بازی علاقه ای نداشته باشد به طور تقریبی بیمار محسوب می شود. همه انسانها اعم از بزرگ و کوچک، حتی انبیاء و ا
ولیاء در دوران کودکی تمایل به بازی داشته اند و کم و بیش به بازی می پرداخته اند و این حاکی از آن است که بازی، از نیازهای طبیعی انسان است.
البته ممکن است این امر بر همگان روشن باشد. اما مهم آن است که والدین با وجود علم و آگاهی به این نیاز کودکان، شاید توجه کافی به رفع نیاز و آثار تربیتی فراوانی که در توجه به آن دارد، نشان ندهند، و از آثار زیانباری که در بی توجهی به هم بازی شدن به کودک به بار خواهد آمد غافل باشند.لیکن از جمله راههایی که می توان حس احترام و محبت را در وجود کودک به وجود آورد همبازی شدن با اوست.اگرچه همبازی شدن با کودک مقداری از وقت آنان را می گیرد اما آثار بسیار نیکوئی در پی خواهد داشت.
علاوه بر اینکه مشارکت والدین در بازی کودکان برای آنان نشاط انگیز است موجب رشد استعدادها و تلطیف عواطف او نیز خواهدشد. لذا بازی با کودک اگر با قاعده و سالم باشد. می تواند تفکر کودک را رشد دهد.به همین جهت گفته اند بازی تفکر کودک است.از پیامبر بزرگوار اسلام خطاب به والدین راجع به همبازی شدن با کودکان نقل شده است که فرمود:
هر کس کودکی داشته باشد باید با وی کودکانه رفتار نماید. [35]
تاکید گفتاری و کرداری پیامبر اسلام در موارد متعدد حاکی از توجه ژرف حضرت به رفتار کودکانه با کودکان است.اینک نمونه هایی از سیره رفتاری پیامبر را بیان می کنیم:
پیامبر گرامی بر کودکانی گذشت که با خاک بازی می کردند، یکی از یاران پیامبر آنها را از این کار منع کرد. پیامبر(ص) فرمود: آنها را رها کن زیرا خاک بوستان کودکان است. [36]
2- سواری دادن پیامبر به حسنین (علیهما السلام)
ابن ابی نجیح گوید امام حسن(ع) و امام حسین بر پشت پیامبر سوار می شدند می گفتند حل حل و پیامبر می فرمود: نیکوشتری است شتر شما[37]
3- همبازی شدن پیامبر با امام مجتبی(ع)
عبدالله ابن زبیر می گوید: گاه می دیدم پیامبر میان دو پای خود را فراخ می نمود تا حسن(ع) از سوئی برود و از سوی دیگر بیرون بیاید.[38]
4- همبازی شدن پیامبر با امام حسین(ع) در کوچه
مردی به نام یعلی عامری از محضر رسول گرامی خارج شد تا به ضیافتی که دعوت بود بود برود. ناگاه حسین(ع) رادید که مشغول بازی است. طولی نکشید که رسول اکرم به اتفاق اصحاب از منزل خارج شدند. وقتی پیامبر حسین را دید از اصحاب جداشد در حالی که به سوی فرزندش قدم بر می داشت. دستانش را گشود تا او را در آغوش بگیرد. کودک خنده کنان این سو و آن سو می گریخت و رسول نیز خنده کنان از پی او می دوید. سرانجام کودک را گرفت. دستی زیر چانه او و دستی دیگر بر پشت گردن او نهاد و لب بر لبش گذاشت و او را بوسید.[39]
در این جریان در واقع نوعی احترام به کودک است که پیامبر اصحاب را رها می کندو با اندکی از صرف کردن وقت خود همبازی امام حسین می شود.
5 – همبازی شدن با کودکان در تنگی وقت نماز
<SPAN style="LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: 'Tahoma','sans-serif'; FONT-SIZE: 9pt; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-bidi-language: FA" lang=FA> ;توجه پیامبر و بازی با کودکان فقط به امام حسن و امام حسین اختصاص نداشت بلکه او با کودکان دیگر نیز اینگونه بود گویند روزی پیامبر برای اقامه نماز عازم مسجد بود. در راه همین که کودکان پیامبر را دیدند به سوی او دویدند و برگرد او حلقه زدند و هر یک صدا می زد یا رسول الله «کن جملی» شتر ما باش «تا بر دوش تو سوار شویم» کودکان که گویا رفتار پیامبر با حسنین را دیده بودند انتظار داشتند که پیامبر درخواست آنان پاسخ مثبت بدهد. حضرت هم انتظار آنان را برآورده نمود و با آنان همبازی شد.
مردم که در مسجد جمع شده بودند انتظار پیامبر را می کشیدند تا نماز بپادارند بلال را به سراغ پیامبر فرستادند. بلال به پیامبر رسید و عرض کرد: یا رسول الله مردم منتظرند فرمود ای بلال برای من تنگ شدن وقت نماز بهتر از تنگ شدن دل کودکان است. سپس فرمود: به منزل برو و اگر چیزی هست برای کودکان بیاور. بلال روانه منزل شد و به جستجو پرداخت. تعدادی گردو یافت و آنها را نزد پیامبر برد. پیامبر نیز گردوها را در دست گرفت و خطاب به کودکان فرمود: «اتبیعون جملکم بهده الجوزات» آیا شتر خود را در عوض این گردوها می فروشید؟ کودکان به این معامله رضایت دادند و با خوشحالی پیامبر را رها کردند و پیامبر راهی مسجد شد و فرمود: خدا رحمت کند برادرم یوسف را که او را به چند درهم فروختند و مرا به چند جوز[40]
پیامبر بیشترین شوخی را با بچه ها می کرد[41]
از آنجایی که همبازی شدن با کودکان و شوخی با آنان باعث شادی کودکان می شود لذا شاد کردن کودکان در اسلام از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
پیامبر اسلام می فرماید: بدرستی که در بهشت خانه ای قرار دارد که به آن خانه شادی می گویند. کسی وارد آن نمی شود مگر اینکه کودکان را شاد کرده باشد. [42]
شایان ذکر است که شاد کردن کودکان به واسطة همبازی شدن و شوخی با آنان نیز نوعی احترام به آنان است و آنان پدر و مادر را در کنار خود احساس می کنند و زمانی که اینگونه احساس در وجود آنان به وجود آمد هر آئینه فرمانبری از والدین نیز بیشتر خواهد شد.
3. نقش پدر و مادر در جهت دهی اوقات فراغت کودکان
یکی از دلائل بروز فساد و مشکلات اخلاقی جامعه بیکاری است. بنابراین می توان گفت والدین از جمله اشخاصی هسنتند که می توانند با برنامه ریزی صحیح و پرکردن اوقات بیکاری از انحراف کودکان و نوجوانان خود جلوگیری کنندو مانع انحراف آنان باشند. از این جمله است پ
رداختن به ورزش جهت پرکردن اوقات فراغت و بیکاری.
«تاثیر مهارتهای حسی و حرکتی و فعالیتهای ورزشی برکنشهای روانی و ذهنی به گونه ای است که بسیاری از روانشناسان و کارشناسان تعلیم و تربیت مانند «ژان پیاژه، آلفرد آدلر، کورنو و موریس دبس» عقیده دارند که اینگونه فعالیت ها می بایست در درجه اول برنامه های آموزشی کودکان و نوجوانان قرار بگیرد.
زیرا پرداختن به این مهم نه تنها باعث تقویت کنشهای ذهنی آنها می گردد، بلکه موجب نشاط روانی و سرزندگی و تقویت اعتماد به نفس و بالبطع بهداشت روانی آنان می گردد.[43]
معلوم نیست که چه رازی در کوه نهفته است که همة پیامبران بزرگ به نحوی با کوه سروکار داشته اند به راستی آنان هم برای ورزش جسم هم برای
ورزش روح دامنة مصفا و فرح بخشی را برای مناجات و راز و نیاز انتخاب می کردند همانند حضرت آدم در کوه سراندیب، حضرت زرتشت در کوه سبلان، حضرت نوح در کوه آرارات، ابراهیم در کوه طور، عیسی در کوه ساعیر و پیامبر عظیم الشان اسلام نیز در کوه فاران «حراء» بودند.[44]
علاوه بر اینکه پیامبر به ورزش کوهنوردی و تیراندازی و اسب سواری و… می پرداختند در مورد آموزش آن به کودکان نیز سفارش ویژه داشتند.
آموزش شنا و تیراندازی به کودکان
پیامبر اسلام فرمود:به کودکان خود شنا و تیراندازی بیاموزید[45]،بهترین سرگرمی مومن شنا می باشد. [46]
امام صادق(ع) از پدران بزرگوار خود روایت کرده که: شبی رسول خدا در حالی که امام حسن و امام حسین با او بودند به خانه فاطمه (س) وارد شدند و به آن دو بزرگوار فرمودند برخیزند و با یکدیگر کشتی بگیرند. آنان مشغول بازی بودند که فاطمه (س) از درب خانه وارد شد در حالی که صدای پیامبر به گوش می رسید که می فرمود: حسن جان حسین را سخت بگیر و به زمین بزن. فاطمه(س) عرض کرد: عجیب است که این را بر آن جرات می دهی، آیا بزرگتر را به کوچکتر دلیر می کن
ی؟ پیامبر فرمود: دخترم آیا راضی نیستی که به حسن چنین می گویم در حالی که دوستم جبرئیل می گوید حسین جان حسن را بگیر و بر زمین بیفکن «یعنی من حسن را تشویق می کنم و جبرئیل حسین را»[47]
از این جریان نیز می توان الگو گرفت که والدین علاوه بر اینکه باید به ورزش کودکان توجه کنند خود نیز نظارت داشته باشند و موجب جذابیت بازی کودکان شوند زیرا اگر کودکان و والدین را در کنار خود احساس کنند و مشوق خود ببینند علاوه بر اینکه انگیزة آنان بالا می رود دیگر به سوی فساد کشیده نخواهند شد.
شایان ذکر است که پیامبر به ورزشهای دیگری مانند اسب سواری- وزنه برداری و… نیز توجه داشته اند که پرداختن به آنها از حوصله این مقاله خارج است.
4. نقش پدر و مادر در آموزش و تعلیم کودک
اهمیت آموزش
اهمیت علم در اسلام بر کسی پوشیده نیست به گونه ای که اگر کسی تنها نامی از اسلام شنیده باشد. قدر و منزلت علم و عالم را در این دین تصدیق خواهد کرد زیرا خدای متعال در قرآن به قلم قسم یاد می کندو پیامبر نیز از همان ابتدای رسالت همواره بر علم و علم آموزی تاکید دارند و مردم را به آموختن آن تشویق و ترغیب می کنند.
نقل می کنند که روزی پیامبر وارد مسجد شد و با دو حلقه جمعیت مواجه شد دسته ای مشغول بحث علمی بودند و دسته ای مشغول عبادت خدا و راز و نیاز با او حضرت فرمود: هر دو گروه بر صوابند. لیکن آنان خدا را می خوانند و اینان می آموزند و نادان را آموزش می دهند، اینان برترند (و) من برای تعلیم فرستاده شده ام و با گروه اول نشست.</SPAN&g t;[48]
آموزش در کودکی
از آنجایی که کودکان و نوجوانان امروز مردان آینده اند. باید برای ادارة جامة اسلامی آمادگی کامل پیدا کنند و این مهم میسر نمی باشد مگر به واسطة آموزش صحیح و مورد تائید دین
مبین اسلام. بنابراین سخنان ورفتار پیامبر اسلام در مورد مسائل آموزشی راهگشای والدین خواهد بود در امر تربیت کودک که به ترتیب اولویت نمونه هایی را ذکر خواهیم کرد.
از آنجائی که قرآن از جایگاه ویژه ای در نزد پیامبر برخوردار است. آن حضرت به خاطر اهمیت این موضوع و نهادینه کردن قرآن در زندگی انسانها نخست به پایه ریزی این کتاب شریف در سنین کودکی و آموزش آن به کودکان اسرار فراوانی دارند ومی فرمایند:
(هرکس به فرزند خودش قرآن بیاموزد گوئی ده هزار حج انجام داده است.)[49] و در حدیثی دیگر می فرماید: فرزندان خود را به سه ویژگی تربیت کنید:
1. محبت پیامبر 2. محبت اهل بیت 3. قرائت قرآن
زیرا حاملان قرآن در سایة خدایند در روزی که هیچ سایه ای جز سایة خدا نیست ودر کنار پیامبر و برگزیدگان او جای دارند. [50]
از آنجائی که آموزش خواندن و نوشتن زیر بنای تمام آموزشهای دیگر است که با فراگرفتن این امر خواندن و نوشتن یادگیری آموزشهای دیگر میسر است پیامبر گرامی اسلام در این باره فرمودند: از جمله حقوقی که فرزندان بر پدر و مادر دارند این است:
1. انتخاب نام خوب 2. آموزش خواندن و نوشتن 3. فراهم آوردن زمینه ازدواج پس از بلوغ[51]
روایت شده است که روزی پیامبر دربارة مسابقه خطاطی و خوش نویسی به امام حسن و امام حسین سفارش می فرمود:
هر کس خط او زیباتر است قدرت او نیز بیشتر است. کودکان هر کدام خط زیبایی نوشتند و خدمت پیامبر رسیدند. لیکن امر قضاوت را واگذار نمود به فاطمة زهرا(س)، حضرت زهرا(س)نیز فرمود: من چگونه میان این دو داوری نمایم.؟ ای نور دیدگانم با پاره کردن رشتة این گردنبند و ریختن دانه های آن بر سر شما هر کسی که بتواند دانه بیشتری جمع کند او بهتر و قدرتش بیشتر است.[52] (نقل شده که جبرئیل دانه هارا طوری قرار داد که هردو به تساوی رسیدند)
روایت شده است نبی مکرم اسلام روزی نظر کردند به بعضی از اطفال و سپس فرمودند: وای به حال فرزندان آخر الزمان. به خاطر پدران و مادرانشان از پیامبر پرسیدند پدران و مادران مشرک
آنها؟ حضرت فرمود: خیر از پدران و مادران مومن آنها که هیچ چیز از احکام و واجبات دینی را با آنها نمی آموزند و اگر فرزندان چیزی آموختند، مانع آموزش فرزندان می شوند. و از آنها در دنیا به سرمایة ناچیزی راضی اند. من از چنین پدرانی بیزارم و آنها از من روی گردانند.[53]
نکته مهم در این بخش این است که آموزش احکام و عقائد آنقدر مهم است که پیامبر از والدینی که به آموزش فرزدان خودمبادرت نمی کنند بیزار است و از سویی آموزش احکام و عقائد پیش از زمانی که فکر و ذهن کودک و نوجوان به امور زندگی مشغول شود و یا تحت تاثیر عقائدی دیگر قرار گیرد باید صورت پذیرد. زیرا ذهن خالی آنها بهتر و راحت تر پذیرایی حق خواهد بود.
از آنجایی که نماز نقش اصولی در دین دارد و از آن به عنوان ستون دین یاد شده است و این ستون از همان ابتدا باید در کودک پایه ریزی شود لذا این امر میسر نیست مگر از طریق آموزشبنابراین به لحاظ اینکه نماز عبادتی است دارای ابعاد گوناگون که در آن ذکر، قرائت. عمل وجود دارد و به خاطر اینکه انتقال خوبی ها به فرزندان در انحصار گفتن و دستور دادن نیست پس نیازمند یک روش خاصی است. و در زندگی معصومین و سیرة پیامبراکرم این روش خاصی که روش اصلی و مفید آنان بوده است روشی غیر از آموزش عملی نبوده است و آنان به جای اینکه توضیح شفاهی بدهند عملاً به آن می پرداختند.
امام صادق(ع) می فرماید که روزی پیامبر اسلام خواستند نماز بخوانند امام حسین(ع) نیز پهلوی حضرت قرار گرفتند. امام حسین(ع) نتوانست تکبیر نماز را صحیح انجام دهند و پیامبر تا 7 مرتبه این عمل را تکرار کردند تا اینکه امام حسین (ع) توانستند صحیح انجام بدهند.[54] و همچنین در سیرة ایشان است که می فرمودند: چنان که دیدید من نماز می خوانم نماز بجا آورید.[55]
5 -آموزش آداب اجتماعی
الف. غذا خوردن
در دین مبین اسلام برای غذاخوردن آدابی را معین نموده اند که بخشی از آن آداب را عمر ابن ابی سلمه فرزند ام سمله اشاره می کند و می گوید: در کودکی در خانه پیامبر خدا(ص) زندگی می کردم و بر سر سفره دستم را به هر طرف دراز می کردم و غذا برمی داشتم پیامبر فرمود: ای غلام بسم الله بگو و با دست راست و از جلو خودت غذا بخور[56]
ب. سلام و احترام به کودکان
انسان به گونه ای آفریده شده است که همیشه دوست دارد مورد احترام دیگران قرار بگیرد و این ویژگی برخاسته از کرامتی است که خداوند به او داده است. بنابراین انسانها در مقابل هرگونه
تحقیر و کم انگاری مقاومت می کنند و واکنش نشان می دهند و این واکنش طبیعی است حتی برای کودکان.
چه بسا کودکان فراوانی که پدر و مادرانشان همه نیازهای مادی آنان را برمی آوردند لیکن چون به آنان احترام نمی گذارند و معمولا آنان را کوچک می شمارند، با آنان ارتباطی صمیمی برقرار نمی کنند و این موجب بروز مشکلاتی در راه تربیت آنان خواهد بود..
از نکات ظریفی که در سیرة پیامبر عظیم الشان اسلام بارها تجسم یافته و بازگو شده احترام به کودکان است پیامبر (ص) با شیوه های گوناگونی حرمت خردسال را رعایت می کرد و بدانان بها می داد. گرچه با سلام کردن.
در این باره از انس ابن مالک بازگو شده است:
پیامبر اسلام در رهگذری با گروهی از کودگان برخورد کرد، نخست به آنان سلام کرد سپس از خوراکیهائی که به همراه داشت به آنان داد[57] و تا پایان عمر این رفتار را رها نکرد. اینگونه برخورد پیامبر بویژه در عصر جاهلیت بسیار با اهمیت است زیرا که انسانها و قبائل بعضا در برخورد با یکدیگر شمشیر از نیام می کشیدند و از کنار هم می گذشتند پیامبر مهربان سلام کردن را جانشین آن ساختند و آنقدر تاکید بر آن داشتند که در این راه همیشه پیش قدم بودند، حتی بر کودکان
ادامه دارد…
