عوامل تنبلی در عبادت و تحصیل علم
امام سجاد(ع) در سومين درخواست خويش در فراز يازدهم از دعاي مکارم الاخلاق خطاب به خداوند متعال ميفرمايند «وَلاتَبْتَلِيَنّى بِالْکَسَلِ عَنْ عِبادَتِکَ»؛ از آن جهت که تنبلي و کسالت از پديدههاي شوم بشر بوده و مانع پيشرفت انسان ميشود، حضرت زين العابدين(ع) از خداوند متعال ميخواهند تا ايشان را مبتلا به سستى و تنبلي در عبادت نکند.
عوامل تنبلی در عبادت و تحصیل علم
تنبلي بدان معناست که انسان با وجود توان انجام فعلي که وسائل آن نيز فراهم بوده و مانعي هم در راه نيست، اما تلاش و کوششي نکرده و از انجام آن سر باز زند؛ جوان دانشجويي که وسائل و شرايط تحصيل برايش فراهم باشد ودرس نخواند تنبل و به تعبير عرب کسل است.
تنبلي سرچشمههايي دارد، يکي از علل تنبلي به ويژه تنبلي در تحصيل، نبودن انگيزه کافي است؛ و علت بي انگيزه بودن، عدم آگاهي به پيشرفت و نتايج مطلوب آن است.
دومين علت تنبلي: يأس و نوميدي سبب تنبلي در کار ميشود؛ انسان تنبل از رسيدن به هدفي زود نااميد شده و تلاش براي کسب علم را رها ميکند در صورتي که براي رسيدن به موفقيت بايد با جبران اشتباه به تلاش خود ادامه دهد.
سومين عامل تنبلي بي توجه بودن به از دست دادن فرصتهاست، فرد تنبل نميداند که فرصت هميشه در دسترس نبوده و از دست ميرود؛ وي ميپندارد هميشه فرصت براي رسيدن به هدف وجود دارد و همين امر سبب تنبلي در او ميشود.
تنبلي در فرد و جامعه آفت بزرگي است. هر زمان انگيزه، اميد و توجه به استفاده از فرصت باهم جمع شوند، سستي و تنبلي از ميان خواهد رفت.
کشورهايي مانند آلمان و ژاپن که در جنگ جهاني دوم ويران شدند، مردماني سخت کوش داشتند که توانستند از آن کشور ويران شده، کشوري بهتر از سابق بسازند؛ برخي از آلمانيها از اينکه دشمن کارخانههايشان را نابود کرد، سپاسگذاري کردند چراکه سبب ترقي و پيشرفت ايشان شد.
فرد و جمع، هر دو بايد تنبلي و کسالت را بيرون انداخته و سخت کوش باشند چراکه اگر جامعهاي سخت کوش باشد، همواره ميتواند در برابر حوادث تاريخ بايستد.
امام سجاد(ع) از خداوند ميخواهد تا مبتلا به تنبلي در عبادت نشود. بعضي افراد نسبت به نماز تنبلاند؛ آنان آگاه نيستند که اگر نماز را در اول وقت و با حضور قلب بخوانند، چه روحيه و تواني يافته و با نورانيت و صفايي دو چندان، انساني مصمم در انجام کارها خواهند شد.
همچنانچه بزرگان دين قبل از انجام کارهاي مهم، نخست نماز ميخواندند تا در آن امر موفق شوند.
در روايتي آمده که حضرت امير مؤمنان علي(ع) ميفرمايند «ان الاشياء لما ازدوجت، ازدوج الکسل و العجز فنتجا بينهما الفقر ؛ در روز نخست که اشياء با هم ازدواج کردند، تنبلي و ناتواني با يکديگر ازدواج کرده و فرزندي که از آنان بهدست آمد، فقر و تنگدستي بود؛ کساني هستند که نه منابع زيرزميني دار
ند و نه از نزولات آسماني زياد استفاده ميکنند اما از زندگي آبرومندي برخوردارند.
در روايتي ديگر امام صادق(ع) ميفرمايند «لا تستعن بکسلان و تستشر عاجزا ؛ هرگز از افراد تنبل براي خود معاون انتخاب نکن و از مشورت با افراد سخت کوش نيز بپرهيز»، مشورت امر مهمي است اما بايد با افراد سخت کوش و قوي الاراده مشورت کرد.
بايد مراقب تنبلي که پديده شوم زندگي و مايه عقب ماندگي است، باشيم. حضرت امير مؤمنان علي(ع) در روايتي ميفرمايند «آفه النجح الکسل؛ آفت پيروزي تنبلي است»، آدمهاي تنبل در زندگي فردي و مسائل اقتصادي، اجتماعي و عبادي به جايي نرسيده و پيروز نخواهند شد.
کانال جامع دو نور در ایتا:
https://eitaa.com/twonoor
کانال جامع دو نور در تلگرام:
https://t.me/twonoor
صفحه اصلی – موسسه قرآن و نهج البلاغه
