خلاصه
امیرالمؤمنین علی (ع) در طول عمر بابرکتش، مسجد را در زندگی خود عینیت بخشید و عبادتش منحصر به خانه خدا نبود بلکه در هر لحظه ای از لحظات زندگیش در خانه خدا زیست، لذا فقط تولد ایشان در خانه خدا، شهادتشان در مسجد، باز بودن درب خانه اش به روی مسجد؛ معجزه، فضیلت و کرامتش به حساب نمی آید بلکه معجزه، فضیلت و کرامت امیر المومنین (ع) در این است که گویا ایشان تمام لحظه لحظه های زندگیش را در خانه خدا گذراند.
نویسنده: السید علی الحکیم
ترجمه: زهره غلامی
شاید از جمله معجزه های مهم تاریخ بشریت، تولد علی بن ابی طالب(ع) در مقدس ترین خانه دنیا باشد؛ مکانی که در طول تاریخ مأوای دلها بوده و خداوند بر ما واجب کرده آن را قبله خود بدانیم و هر روز چند مرتبه رو به سوی آن سجده کنیم. این کرامت، فقط مخصوص امام علی(ع) بوده و تا امروز و تا روز قیامت هرگز تکرار نخواهد شد. این واقعه خود دلالت بر ارتباط محکم میان امیرالمؤمنین(ع) و خانه خدا دارد و نیز به این حقیقت می پردازد که این مولود از جایگاهی والا در نزد خداوند تعالی برخوردار است.
همچنین اراده الهی خواسته بود که عمر با برکت این مولود باز هم در خانه ای از خانه های خدا به پایان نزدیک شود؛ آنهم در حالی که عابدانه و خاضعانه در مقابل پروردگارش ایستاده است. این نیز مسئله ای است که گواه بر عظمت شخصیت امام دارد؛ شخصی که در خانه خدا متولد و در خانه خدا به شهادت می رسد نمی تواند جز نشانه ارتباط منسجمش با مسجد باشد.
مسأله دیگری نیز وجود دارد و آن اینکه پیامبر (ص) در ماجرای سد الابواب خانه های مهاجران به مسجد، دستور بستن تمام درها به جز درب خانه امام علی (ع) را داد، دستوری که از سوی خدا بر پیامبر (ص) وحی شده بود و دلالت بر اهمیت این خانه علوی- فاطمی و ارتباطش با خداوند داشت گویا این خانه جزیی از خانه های خدا بود. مفسران می گویند در هنگام نزول دو آیه “في بُيُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَن تُرْفَعَ وَيُذْكَرَ فِيهَا اسْمُهُ يُسَبِّحُ لَهُ فِيهَا بِالْغُدُوِّ وَالْآصَالِ رِجَالٌ لَّا تُلْهِيهِمْ تِجَارَةٌ وَلَا بَيْعٌ عَن ذِكْرِ اللَّهِ وَإِقَامِ الصَّلَاةِ وَإِيتَاء الزَّكَاةِ يَخَافُونَ يَوْمًا تَتَقَلَّبُ فِيهِ الْقُلُوبُ وَالْأَبْصَار” یعنی: “در خانههايى كه خدا رخصت داده كه [قدر و منزلت] آنها رفعت يابد و نامش در آنها ياد شود در آن [خانه]ها هر بامداد و شامگاه او را نيايش مىكنند * مردانى كه نه تجارت و نه داد و ستدى آنان را از ياد خدا و برپا داشتن نماز و دادن زكات به خود مشغول نمىدارد و از روزى كه دلها و ديدهها در آن زيرورو مىشود مىهراسند” (نور/36 و 37). از پیامبر (ص) پرسیده شد آیا خانه علی(ع) هم جزء آنهاست وی در پاسخ فرمودند: بلکه از بهترین آنهاست.
اگر چه ولادت و ضربت خوردن امام علی(ع) در خانه خدا بود، اما معجزه مهم تر و ویژگی بارزتری که باعث جلب توجه می شود این است که امام علی (ع) تمام لحظه های عمر شریفش را در خانه خدا گذراند. اگر به مسجد فقط به عنوان یک بنایی که از سنگ و خاک و…. ساخته شده بنگریم نمی توانیم بگوییم علی (ع) تمام لحظات زندگیش را در مسجد گذراند اما هنگامی که مسجد به عنوان مکانی که در آن خدا عبادت می شود و تمام مسلمانان در مقابل خدا با هم مساویند مطرح شود می توانیم ادعا کنیم که امیرالمومنین (ع) تمام لحظات عمرش را در مسجد بود، زیرا در تصور اسلامی مسجد به معنای دوم مطرح است نه معنای اول.
خشت و سنگ بدون داشتن محتوا چه ارزشی دارد؟ ارزش مکانی که اهداف مورد نظر خداوند در آن تحقق نمی یابد چیست؟ اما همین محل زمانی که محتوایش را در بر بگیرد از مکانی مقدس به محلی تبدیل می شود که نمی توان قیمتی برای آن تخمین زد. آیا پیامبر (ص) مسجد ضرار را تخریب ننمود زمانی که به وی خبر دادند در این مسجد به محاربه با اسلام و تفرقه میان مسلمانان پرداخته می شود: (وَٱلَّذِينَ ٱتَّخَذُواْ مَسْجِداً ضِرَاراً وَكُفْراً وَتَفْرِيقاً بَيْنَ ٱلْمُؤْمِنِينَ وَإِرْصَاداً لِّمَنْ حَارَبَ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُ مِن قَبْلُ وَلَيَحْلِفُنَّ إِنْ أَرَدْنَا إِلاَّ ٱلْحُسْنَىٰ وَٱللَّهُ يَشْهَدُ إِنَّهُمْ لَكَاذِبُونَ) (و كساني كه مسجدي براي ضرر زدن و ( تقويت ) كفر و تفرقه ميان مؤمنان و به انتظار كسي كه از پيش با خدا و رسولش ستيزه كرده ساختهاند، و قسم ميخور
ند كه جز نيكي منظوري نداريم، و حال آنكه خدا گواهي ميدهد كه دروغ گويند).
اگر سیره امیرالمومنین(ع) را دنبال کنیم به حق در طول حیات پربرکت خود رسالت مسجد را تحقق بخشید. در اینجا فقط به عنوان مثال به ذکر چند نمونه اکتفا می شود:
ـــ عمل خالص برای خداوند: یکی از مهم ترین رسالت های مسجد خالص کرد عمل برای خداوند است، هنگامی که انسان در مقابل پروردگارش می ایستد باید با این عمل خود فقط خداوند را جستجو کند و بس، وگر نه نمی تواند با روح مسجد منسجم شود، امام علی (ع) در تمام زندگی خود فقط برای خدا کار می کرد؛ در غزوه خندق زمانی که امیر المومنین (ع) بر عمر بن عبدود چیره شد و بر سینه اش نشست همه مسلمانان فریاد می زند که سرش را قطع کن اما امام مدتی صبر کرد تا غضبش فرو نشیند و سپس سر عمرو بن عبدود را از تنش جدا نمود، هنگامی که در مورد این حرکت امام از وی سوال شد فرمود: هنگامی که روی سینه اش نشستم به صورت من تف انداخت من ترسیدم اگر در همان لحظه او را بکشم به خاطر عصبانیت خودم باشد پس صبر کردم تا غضبم فرو نشیند و آنگاه به خاطر غضب خداوند وی را به درک بفرستم؛ آیا این اقدام جز نمونه عینی تجسم رسالت مسجد در رفتار است؟
ـــ اهتمام به امور مسلمانان: شاید از مهم ترین اهداف بنای مسجد، دیدار مسلمانان با یکدیگر و توجه به امور یکدیگر است و این بخش در زندگی امام علی (ع) به وضوح قابل دیدن است. زمانی که امام در زیباترین لحظات زندگی خود یعنی غرق در راز و نیاز با خدای خویش در مسجد است نیازمندی از راه می رسد اما هیچ کس به وی کمکی نمی کند و امام با اشاره به انگشتر دستش، آن را به فرد نیازمند بخشید؛ علی (ع) با این حرکت رسالت دو بخشی مرتبط با هم مسجد را عینیت بخشید و نشان داد که مسجد از یکسو مکان عبادت و ارتباط با خداست و از سوی دیگر مکان توجه به خلق خدا نیز هست، به همین دلیل امیر المومنین (ع) شایسته این مدال ارزشمند خداوندی در قرآن کریم شد: (إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ رَاكِعُون).
چه سخیف است تلاش کسانی که می خواهند ادعا کنند این حرکت امام فضیلتی برای وی محسوب نمی شود!، و چه سخت است این مخالفت آنها با گفته خداوند در قرآن، اما سعی مذبوحانه آنها به نتیجه نمی رسد و تلاش برای خاموش کردن نور خداوند همواره بیهوده است.(يُرِيدُونَ أَنْ يُطْفِئُوا نُورَ اللَّهِ بِأَفْوَاهِهِمْ وَيَأْبَى اللَّهُ إِلا أَ
نْ يُتِمَّ نُورَهُ وَلَوْ كَرِهَ الْكَافِرُون).
ـــ وحدت مسلمین: شکی نیست که از مهم ترین رسالت های مسجد وحدت مسلمانان و متحد بودن آنهاست تا صفی واحد در مقابل دشمنان باشند، این رسالت در زندگی امیرالمومنین(ع) آشکار است، ایشان برای حفظ اسلام، از حق و میراث خود گذشت، آیا امام علی (ع) نبود که در زمان تصمیم اهل شورا مبنی بر بیعت با خلیفه سوم فرمود: (لَقد عَلِمتُم أني أحَقّ الناس بها من غيري، وَوَالله لأسَلِّمَنَّ ما سَلِمَت أمور المسلمين، ولم يَكن فيها جَور إلا عَلَيَّ خاصَّة: شما خوب مى دانيد كه من از هر كس، به اين امر خلافت شايسته ترم (ولى به خاطر نيّات سوء خود و اين كه مرا در مسير منافع شخصى خود نمى بينيد، مانع شديد) ولى به خدا سوگند! تا هنگامى كه اوضاع مسلمين رو براه باشد و تنها به من ستم شود(سکوت می کنم).
بله؛ امیرالمومنین (ع) به خاطر اسلام عقب نشست اما همواره حق مسلم خود را یادآوری می کرد؛ مثلاً در خطبه شقشقیه فرمود: “آگاه باشيد به خدا سوگند خلیفه اول، جامه خلافت را بر تن كرد، در حالى كه می دانست جايگاه من نسبت به حكومت اسلامى، چون محور آسياب است به سنگ آسياب كه دور آن حركت مىكند. او مىدانست كه سيل علوم از دامن كوهسار من جا
رى است، و مرغان دور پرواز انديشه ها به بلنداى ارزش من نتوانند پرواز كرد. پس من رداى خلافت رها كرده و دامن جمع نموده از آن كناره گيرى كردم و در اين انديشه بودم كه آيا با دست تنها براى گرفتن حق خود به پاخيزم يا در اين محيط خفقانزا و تاريكى كه به وجود آوردند، صبر پيشه سازم كه پيران را فرسوده، جوانان را پير، و مردان با ايمان را تا قيامت و ملاقات پروردگار اندوهگين نگه مىدارد پس از ارزيابى درست، صبر و بردبارى را خردمندانه تر ديدم. پس صبر كردم در حالى كه گويا خار در چشم و استخوان در گلوى من مانده بود. و با ديدگان خود می نگريستم كه ميراث مرا به غارت می برند”. آیا این اقدام امام نیز چیزی جز تحقق رسالت مسجد بود؟
ـــ عبادت: عاری که مسجد طلایه دار آن می باشد عبادت خداوند است. مسجد مکانی است که انسان با عبادت، مدارج عبودیت خالصانه برای خدا را طی می کند. هنگامی که عبادت علی ـ علیه السلام ـ را بررسی می کنیم زبان در مقابل این شخصیت بزرگ عاجز می ماند، اوست که می گوید: خدایا من تو را از روی ترس از جهنم و یا شوق به بهشت عبادت نمی کنم، من عبادتت می کنم زیرا تو را شایسته آن یافتم. این عبادت به معنای عام آن است اما زمانی که به عبادت به معنای خاص آن یعنی اعمالی مانند نماز، روزه و… می پردازیم امام علی(ع) را شگفتی این عرصه می یابیم. اما در سخت ترین لحظات از عبادت خدا دست برنمی داشت، در شبی از شبهای جنگ صفین که به دلیل سختی بیش از حد جنگ و شدت آن به “لیلة الهریر” معروف شد سپاه اسلام مدتی متوجه غیبت امام شد و پس از جستجو دریافت که امیرالمؤمنین(ع) حتی در آن لحظات نیز از یاد خدا غافل نشده و نماز شبش را ترک نکرده است.</o:p& gt;
بر اساس آنچه گذشت، امام امیرالمؤمنین علی(ع) در طول عمر بابرکتش، مسجد را در زندگی خود عینیت بخشید و عبادتش منحصر به خانه خدا نبود بلکه در هر لحظه ای از لحظات زندگیش در خانه خدا زیست، لذا فقط تولد ایشان در خانه خدا، شهادتشان در مسجد، باز بودن درب خانه اش به روی مسجد؛ معجزه، فضیلت و کرامتش به حساب نمی آید بلکه معجزه، فضیلت و کرامت امیرالمؤمنین(ع) در این است که گویا ایشان تمام لحظه لحظه های زندگیش را در خانه خدا گذراند.
www.abna.ir
