قطره ای از شجاعت امیرالمومنین در کتب اهل سنت
“وَرَدَّ اللَّهُ الَّذِینَ کَفَرُوا بِغَیْظِهِمْ لَمْ یَنَالُوا خَیْرًا وَکَفَى اللَّهُ الْمُؤْمِنِینَ الْقِتَالَ وَکَانَ اللَّهُ قَوِیًّا عَزِیزًا”[۱]
خداوند آنان را که کفر ورزیدهاند بىآنکه به مالى رسیده باشند به غیظ [و حسرت] برگرداند و خدا [زحمت] جنگ را از مؤمنان برداشت و خدا همواره نیرومند شکستناپذیر است
سیوطی گوید: سوره احزاب آیه ۲۵ در روز خیبر نازل شد و گوید: « خداوند با علی مومنان را از جنگیدن بی نیاز کرده است».[۲]
قال عمر ابن الخطاب:« والله لو لا سیفه لما قام عمود الاسلام»[۳].
«به خدا سوگند! اگر شمشیر علی علیه السلام نبود، عمود خیمه اسلام استوار نمى‌شد».
ابن عباس گوید:« هیچ کس به اندازه علی خود را در معرض خطر قرار نمی داد در جنگ».[۴]
ابن اثیر گوید:« روز احد شانزده ضربت به علی اصابت کرد که هر یک او را به زمین می افکند ولی جبرئیل او را بلند می کرد».[۵]
و قاضی ایجی در المواقف در مقایسه فضائل امیر المؤمنین علیه السلام با خلیفه اول به طور قطعی این مطلب را پذیرفته و می‌نویسد:الرابع الشجاعة : تواتر مکافحته للحروب ولقاء الأبطال وقتل أکابر الجاهلیة حتى قال صلى الله علیه وسلم یوم الأحزاب ( لضربة علی خیر من عبادة الثقلین ) وتواتر وقائعه فی خیبر وغیره .[۶]
رویارویی علی با قهرمانان عرب در جنگ ها و کشتن بزرگان مشرکان ، نشان از شجاعت او است و همین برای او بس که رسول خدا در جنگ احزاب فرمود : ضربه علی در خندق برتر از عبادت جن و انس است .
و همچنین سعد الدین تفتازانی نیز در قیاس آن حضرت با ابوبکر می‌نویسد :
وأیضا هو أشجعهم یدل علیه کثرة جهاده فی سبیل الله وحسن إقدامه فی الغزوات وهی مشهورة غنیة عن البیان ولهذا قال النبی صلى الله علی
ه وسلم لا فتى إلا علی ولا سیف إلا ذو الفقار وقال صلى الله علیه وسلم یوم الأحزاب لضربة علی خیر من عبادة الثقلین .[۷]
علی به دلیل فراونی پیکارهایش در راه خدا و آثار ارزشمندش درجنگ ها که نیازی به گفتگو ندارد شجاع ترین مسلمان است و به همین جهت بود که رسول خدا در باره وی فرمود : جوانمردی نیست جز علی ، و شمشیری نیست مگر ذوالفقار ، و در روز احزاب فرمود : یک ضربه شمشیر علی از عبادت جن و انس بهتر است .
قال عمر بن الخطاب:« لقد أعطى على ثلاث خصال لأن تکون لى خصلة منها احب الى من أن أعطى حمر النعم، فسئل و ما هى؟ قال: تزویج النبى صلى الله علیه و آله ابنته و سکناه المسجد لا یحل لأحد فیه ما یحل لعلى و الرایة یوم خیبر».[۸]
« به على سه خصلت کرامت شده که اگر یک خصلت از آن به من داده مىشد براى من محبوبتر از داشتن شتران سرخ مو (که داراى قیمت بسیار هستند) بود، پرسیده شد آن خصائل کدام است؟ گفت: به ازدواج در آوردن پیامبر دخترش را (براى على علیه السلام) و جاى گرفتن او در مسجد که حلال نبود بر هیچ کس در مسجد آن چه که براى على حلال بود و گرفتن پرچم در جنگ خیبر».
ابن ابی رافع غلام آزاد شده پیامبر گوید:« ۸ نفر از نیرومندترین سربازان اسلام نتوانستند آن در باز کنند».[۹]
« در روایت دیگر ۷۰ نفر توانستند از جا در حرکت دهند».[۱۰]
امیرالمومنین علی علیه السلام:« من هرگز آن در را با نیروی بشری از جا نکندم، بلکه در پرتو نیروی خداوند و با ایمان راسخ به روز بازپسین این کار را انجام دادم “[۱۱]
به اعتقاد اکثریت علماء اهل سنت که گفته اند:« در تمامی غزوات پرچم پیامبر در دست علی بود».[۱۲]
پیامبر فرمودند:« هر ضربت علی در جنگ خندق برابر با تمامی اعمال امت بود است».[۱۳]
پیامبر فرمودند:«زمانی که حضرت علی به میدان می رفت می فرمودند تمام اسلام به میدان کفر می رود».[۱۴]
پیامبر در جنگ خیبر فرمودند:« پرچم را فردا به کسی می دهم که خدا و رسولش او را دوست می دارد و همچنین او خدا و رسولش را دوست می دارد».[۱۵]
ابن ابی رافع گوید:« زمانی که حضرت علی پرچمدار قریش را کشت و به زمین افکند رسول خدا عده ای از مشرکان را قریش را دید و به علی دستور داد به آنان حمله کند حضرت به آنان حمله کرد و آنان را پراکنده کرد و شیبة بن مالک را کشت سپس جبرئیل گفت ای رسول خدا این است معنای برابری و برادری پیغمبر فرمود علی از من است و من از او جبرئیل گفت منم از شما هستم ابی رافع گوید در این هنگام صدائی در آسمان پخش شد که می گفت لا فتی الا علی لاسیف الا ذوالفغار».[۱۶]
جاب بن سمره گوید: حضرت علی در روز خیبر در قلعه را بلند کرد و مسلمانان از روی آن به بالای قلعه صعود کردند و قلعه را فتح کردند بعد ها آن را تجربه کردند که کمتر از چهل مرد جنگجوی عرب نتوانست آن را بر دارد.[۱۷]
امام سجاد علیه السلام می فرمایند: اولین کسی که در راه رضای خدا از جان خود گذشت علی ابن ابی طالب بود.[۱۸]
صاحب کتاب الاستعیاب گوید در تمامی غزوات پیامبر پرچم سپاه پیامبر در دست حضرت علی بوده است.[۱۹]
ابن هشام اسامی مقتولان قریش در جنگ احد را نام می برد و یاد آور آن می شود که اکثریت اینها به وسیله حضرت علی کشته شدند که همه اینها نشانه ایمان و اخلاص و شجاعت امام علی می باشد.[۲۰]
حضرت علی در جنگ خیبر
پیغمبر اکرم – صلّى اللّه علیه وآله – فرمود:فردا مردى را به سوى قلعه مى فرستم که خدا و پیغمبر را دوست دارد، و خدا و پیغمبر هم او را دوست دارند و از جنگ روى برنمى تابد. و خداوند قلعه را به دست او بگشاید.
سربازان هر کدام امید داشتند که آن فاتح آن باشند. على – علیه السّلام – در آن روز مبتلا به دردِ چشم بود. پیغمبر اکرم – صلّى اللّه علیه وآله – به او فرمود: حرکت کن .على – علیه السّلام – گفت : یا رسول اللّه ! جایى را نمى بینم .پیغمبر اکرم – صلّى اللّه علیه وآله – آب دهان مبارک خود را به چشم على – علیه السّلام – کشید و پرچم اسلام را به دستش داد. على – علیه السّلام – عرض کرد: یا رسول اللّه ! به چه چیز جنگ کنم ! فرمود: به اینکه بگویند: اشهد ان لااله الاّ اللّه و اشهد انّ محمّداً رسول اللّه وقتى که این را گفتند، خون و مالشان از طرف من محترم است . مگر اینکه حق آن را ادا نکنند، حساب آنها هم با خداست . على – علیه السّلام – به ملاقات یهودیان خیبر رفت و فتح کرد.
محمد اسماعیل بخاری در صحیحش داستان را این گونه نقل می کند :
أَخْبَرَنِی سَهْلٌ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ یَعْنِی ابْنَ سَعْدٍ قَالَ قَالَ النَّبِیُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ یَوْمَ خَیْبَرَ لَأُعْطِیَنَّ الرَّایَةَ غَدًا رَجُلًا یُفْتَحُ عَلَى یَدَیْهِ یُحِبُّ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَیُحِبُّهُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ فَبَاتَ النَّاسُ لَیْلَتَهُمْ أَیُّهُمْ یُعْطَى فَغَدَوْا کُلُّهُمْ یَرْجُوهُ فَقَالَ أَیْنَ عَلِیٌّ فَقِیلَ یَشْتَکِی عَیْنَیْهِ فَبَصَقَ فِی عَیْنَیْهِ وَدَعَا لَهُ فَبَرَأَ کَأَنْ لَمْ یَکُنْ بِهِ وَجَعٌ فَأَعْطَاهُ فَقَالَ أُقَاتِلُهُمْ حَتَّى یَکُونُوا مِثْلَنَا فَقَالَ انْفُذْ عَلَى رِسْلِکَ حَتَّى تَنْزِلَ بِسَاحَتِهِمْ ثُمَّ ادْعُهُمْ إِلَى الْإِسْلَامِ وَأَخْبِرْهُمْ بِمَا یَجِبُ عَلَیْهِمْ فَوَاللَّهِ لَأَنْ یَهْدِیَ اللَّهُ بِکَ رَجُلًا خَیْرٌ لَکَ مِنْ أَنْ یَکُونَ لَکَ حُمْرُ النَّعَمِ.[۲۲]
از سهل بن سعد روایت کرده است گفت که رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله در روز خیبر ، فرمود : فردا پرچم اسلام را به مردى خواهم سپرد که خیبر به دست او فتح مىشود و خدا و رسول را دوست مىدارد ، و خدا و رسول هم او را دوست مىدارند . مسلمانان آن شب را در این اندیشه سپری کرده و به استراحت پرداختند که فردا پرچمدار اسلام چه کسى خواهد بود ؟ و اینک لحظه موعود فردا رسیده است ، همه چشم ها به دست پیغمبر صلّى اللّه علیه و آله دوخته شده که پرچم را به دست چه شخصى به اهتزاز در مىآورد . در این حال پیغمبر اکرم صلّى اللّه علیه
و آله فرمود: على کجاست ؟
یکى از حاضران پاسخ داد : على علیه السّلام به درد چشم گرفتار است . رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله حضرت على علیه السّلام را نزدخودش طلبید ، سپس آب دهان مبارک را به چشم على علیه السّلام مالید و دعا کرد بلافاصله درد چشم برطرف شد ، آنچنان که از آغاز دردى نداشته است ! پیغمبر اکرم صلّى اللّه علیه و آله پرچم پر افتخار اسلام را به حضرت على علیه السّلام داد و فرمود : با این مردم نبرد مىکنم تا مانند خودمان از نعمت اسلام برخوردار شوند . سپس خطاب به على علیه السّلام ، فرمود : اینک با کمال قدرت و توانائى و با آرامش خاطر به مسیر خود ادامه بده همین که به خیبر رسیدى ، نخست آنان را به آئین اسلام دعوت کن و آنچه بر آن ها واجب مىگردد به اطلاعشان برسان . به خدا سوگند ! اگر خدا بوسیله تو مردى را به اسلام هدایت کند ، بهتر است برای از شتران سرخ مو .
مسلم نیشابوری در صحیحش می نویسد :
عَنْ أَبِی هُرَیْرَةَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ قَالَ یَوْمَ خَیْبَرَ لَأُعْطِیَنَّ هَذِهِ الرَّایَةَ رَجُلًا یُحِبُّ اللَّهَ وَرَسُولَهُ یَفْتَحُ اللَّهُ عَلَى یَدَیْهِ قَالَ عُمَرُ بْنُ الْخَطَّابِ مَا أَحْبَبْتُ الْإِمَارَةَ إِلَّا یَوْمَئِذٍ قَالَ فَتَسَاوَرْتُ لَهَا رَجَاءَ أَنْ أُدْعَى لَهَا قَالَ فَدَعَا رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ فَأَعْطَاهُ إِیَّاهَا[۲۳]
رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله در روز خیبر فرمود : پرچم اسلام را در اختیار مردى قرار مىدهم که خدا و رسول را دوست مىدارد و خداوند خیبر را به دست او فتح مىکند . عمر بن خطّاب گفت : آن روز بود که خواهان امارت بودم و در این رابطه با همدستانم ، آهسته سخن گفتم و آرزو مىکردم (که اى کاش) رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله مرا پرچمدار اسلام معرفى کند . (ولى بر خلاف انتظار) رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله، على را به حضور طلبید
و پرچم اسلام را به دست او داد .
پی نوشت:
[1] – احزاب ۲۵
[۲] – در المنثور ۵/۱۹۲
[۳] – شرح نهج البلاغة ۱۲/ ۵۱ تحقیق محمد عبد الکریم النمری ناشر دار الکتب العلمیة بیروت الطبعة الأولى ۱۴۱۸هـ – ۱۹۹۸م
[۴] – مناقب ابن مغازلی شافعی ۷۱ حدیث ۱۰۲
[۵] – اسدالغابه ۴/۹۷
[۶] – کتاب المواقف ج ۳ ، ص ۶۲۸ ، ناشر : دار الجیل – لبنان – بیروت – ۱۴۱۷هـ – ۱۹۹۷م ، الطبعة : الأولى ، تحقیق : عبد الرحمن عمیرة .
[۷] – شرح المقاصد فی علم الکلام ، سعد الدین التفتازانی ، ج ۲ ، ص ۳۰۱ ، ناشر : دار المعارف النعمانیة – باکستان – ۱۴۰۱هـ – ۱۹۸۱م ، الطبعة : الأولى .
[۸] – ینابیع المودة فصل سوم ص ۳۴۳، المستدرک ۳/۱۲۵ ، مجمع الزوائد ۹/۱۲۰تاریخ دمشق ۱/۲۱۹ حدیث ۲۸۲ (شرح محمودى)
[۹] – ذخائرالعقبی ص ۷۳، تذکره الخواص ص ۲۷، کامل ابن اثیر ص ۲۲
[۱۰] – احقاق الحق۸ /۳۲۸، دلائل الصق ۲ / ۳۱۵
[۱۱] – مناقب خوارزمی ص ۱۰۴
[۱۲] – الستیاب فی معرفة الصحاب ۳/۱۰۹۰
[۱۳] – تاریخ بغداد ۱۳/۱۹، مستدرک الصحیحین ۳/۱۲۰، مقتل خوارزمی ۱/۴۵
[۱۴] – اقبال الا عمال ۴۶۷
[۱۵] – شرح نهج البلاغه ۱۱/۲۳۴،۱۳/۱۸۶،۱۸/۲۴
[۱۶] – تاریخ طبری ۳/۱۷، سیره ابن هشام ۳/۵۲، الروض الانف خثمعی ۲/۱۴۳، شرح نهج البلاغه ۱/۹ ،۲/۲۳۶،۳/۲۸۱، مناقب خوارزمی ۱۰۴، تذکرسبط جوزی ۶، ریاض طبری ۱۹۰ ذخائر العقبی ۷۴
[۱۷] – کنز العمال ۶/۳۹۸، تاریخ بغداد
۱۱/۳۲۴، میزان الاعتدال ۲/۲۱۸، فتح الباری ۹/۱۸، مرقات ۵/۵۶۷، ریاض النضره ۲/۱۸۸، مصنف ابن ابی شیبه ۷/۵۰۷ش ۷۶
[۱۸] – فرائد السمطین ۱/۳۳۰ باب ۶ ح۲۵۶، مناقب خوارزمی ۱۲۷ ح۱۴۱
[۱۹] – الاستعیاب فی معرفة الاصحاب ۳/۱۰۹۰
[۲۰] – سیره ابن هشام ۲/۱۲۷و۱۲۸
[۲۱] – این حدیث در بسیاری از کتب روایی و تاریخی آمده است که ما در اینجا فقط به گوشه ای از آنها اشاره می کنیم: فرائد السمطین ج ۱ / ۲۵۹ ح ۲۰۰، المعجم الصغیر للطبرانی ج ۲ / ۱۰۰، مجمع الزوائد ج ۶ / ۱۵۱، المستدرک للحاکم ج ۳ / ۳۸، عیون الاثر ج ۲ / ۱۳۲، ترجمة الامام على بن أبى طالب من تاریخ دمشق لابن عساکر ج ۱ / ۱۶۳ ح ۲۲۷ و ۲۲۸ و ۲۲۹ و ۲۳۰ و ۲۳۱، تذکرة الخواص للسبط بن الجوزى ص ۲۴ ط الحیدریة، صحیح البخاری ج ۵ / ۲۲، صحیح مسلم ج ۷ / ۱۲۱ ط العامرة بمصر، خصائص النسائی ص ۵۵ ط الحیدریة، السنن الکبرى للبیهقی ج ۹ / ۱۰۶، حلیة الاولیاء ج ۱ / ۶۲، ینابیع المودة ص ۴۸ ط اسلامبول.
[۲۲] – صحیح البخاری ، ج ۴ ، ص ۲۰ و صحیح مسلم ، ج ۷ ، ص ۱۲۱ ، ۱۲۲ .
[۲۳] – صحیح مسلم ، ج ۷ ، ص ۱۲۱ و مسند احمد ، ج ۲ ، ص ۳۸۴ .
صفحه اصلی – موسسه قرآن و نهج البلاغه
کانال جامع دو نور در ایتا:
https://eitaa.com/twonoor
کانال جامع دو نور در تلگرام:
https://t.me/twonoor
