مقدمه اول: معنای عید
عید در نگاه اولیه به معنای روز شادی، رهایی و بخشش به نظر می‌آید اما در نگاه عمیقتر، واژه عید از ریشه عود به معنای بازگشت ساخته شده است؛ با این توضیح معلوم می‌شود که عید روزی است که در آن به اصل خود باز می‌گردیم و در حقیقت نوعی توبه می‌کنیم تا به آن حقیقتی که برای خود کمال می‌دانیم بازگردیم.
مقدمه دوم: عید تقویمی و عید ارادی
از آنجا که مفهوم «بازگشت» سهم بزرگی از معنای عید را تشکیل می‌دهد، معلوم می‌شود که عید کاری است ارادی؛ به عبارت دیگر هر چند در هر سال با مراجعه به تقویمها از روزهای عید پی می‌بریم، این اطلاع نباید ما را راضی کند؛ زیرا تقویمها تنها یادآور عیدهای رسمی هستند و درباره عیدهای ارادی سکوت می‌کنند. به عبارت دیگر ممکن است یک روز به لحاظ تقویمی عید باشد اما ما به لحاظ حقیقی و در نزد خدا در آن روز به سمت آرمانهای اصلی خود باز نگشته باشیم که در آن صورت آن روز برای ما عید نخواهد بود.
مقدمه سوم: درسی درباره مناشدات مولا
یکی از اقدامات امیرالمۆمنین علی علیه السلام که در تاریخ به یادگار مانده است، مناشدات ایشان درباره غدیر است. منظور از مناشده، قسم دادن است. ایشان در موارد متعددی مردم را قسم داده است که آیا شاهد آنچه پیامبر صلی الله علیه وآله در غدیر فرمود بوده‌اند ی
ا خیر؟ و مردم هم با قسم خوردن، آن را تأیید کرده‌اند. این مناشدات در جلد دوم ترجمه الغدیر جمع‌آوری شده‌اند که از اینجا قابل دسترسی می‌باشد.
در یکی از این مناشدات عامر بن واثله كه در روز شوری دربان بوده است قسم های امیرالمۆمنین علیه السلام را ذکر می‌کند:
شما افراد، همه شما را سوگند می دهم بخدا، كه آیا در میان شما كسى هست كه پیش از من به وحدانیت خدا ایمان آورده باشد؟
همگى گفتند: نه.
فرمود: شما را به خدا سوگند می دهم كه در میان شما كسى هست كه برادرى چون جعفر طیار داشته باشد كه در بهشت با فرشتگان پرواز می كند؟
گفتنند: نه به خدا قسم.
یاری امیرالمۆمنین علیه السلام مسیری ظریف و پراحتیاط دارد که در آن باید همیشه مراقب خود باشیم تا در مسیر تعادل باقی بمانیم و شعله محبت به پیامبر صلی الله علیه وآله و راه او را در دل خود زنده نگه داریم. این راه ظریف همان راه پربرکت تقواست که نیاز به مراقبت دائمی از خود دارد که شامل ظاهر و باطن، هر دو، می‌شود
این قسم ها ادامه دارد تا آنجا که ایشان فرمود:
شما را بخدا سوگند می دهم، آیا در میان شما جز من كسى هست كه رسول خدا درباره او فرموده باشد:
من كنت مولاه فعلى مولاه، اللهم وال من والاه و عاد من عاداه، و انصر من نصره، لیبلغ الشاهد الغائب؟
گفتند: نه بخدا قسم.
در میان این مناشده‌ها افرادی هم بودند که با وجود اطلاع و حضور در جریان غدیر، از اعلام عمومی آن به مردم طفره می‌رفتند. جمعی از این افراد مشمول نفرین امیرالمۆمنین علیه السلام شدند که نامهای آنها در کتاب الغدیر آمده است
.
غدیر، یادآور فرصت محدود ما در یاری حقیقت
نکته مهم آن است که عده زیادی هم بودند که سالها بعد از پیامبر صلی الله علیه وآله به دنیا آمده بودند و به گوش خود جریان غدیر را نشنیده بودند اما با دل و جان آن حضرت را یاری کردند. این حقیقت یادآور این امر است که برای یاری کردن حقیقت همیشه فرصت نداریم و اگر کوتاهی کنیم کسان دیگری جای ما را خواهند گرفت.
در سه آیه شریفه قرآن (محمد، 38؛ توبه، 39؛ هود، 57) می‌خوانیم “جایگزین می‌کند شما را با قومی غیر از شما” که هشداری است برای آنکه فرصت برای یاری حقیقت محدود است و اگر یاری نکنیم، راه خدا بی‌یاور نخواهد ماند و پس از گ
ذشت زمانی به چشم خود خواهیم دید که عده‌ای که جوان تر از ما هستند یا سابقاً گمان می‌کردیم افراد شروری باشند، از ما پیش می‌افتند و جای ما را می‌گیرند و ما می‌مانیم با یک عالم حقیقت شناخته شده ولی عمل نشده.
هشدار دهندگی عید غدیر
هشدار دهندگی عید غدیر هم از این لحاظ است. ما شیعیان همگی به حقیقت واقعه غدیر و نیز حقانیت امیرالمۆمنین علیه السلام در جانشینی پیامبر صلی الله علیه وآله در امور دین و دنیا معترفیم. دیگر کسی از ما نخواهد پرسید که آیا در سال دهم هجری در آن واقعه شرکت داشته‌ای یا نه؛ آنچه در حال حاضر نماینده یاری ما به آن حضرت است، میزان تلاش و پیگیری مستمر ما برای مۆمن ماندن است.
عده زیادی هم بودند که سالها بعد از پیامبر صلی الله علیه وآله به دنیا آمده بودند و به گوش خود جریان غدیر را نشنیده بودند اما با دل و جان آن حضرت را یاری کردند. این حقیقت ی
ادآور این امر است که برای یاری کردن حقیقت همیشه فرصت نداریم و اگر کوتاهی کنیم کسان دیگری جای ما را خواهند گرفت
به عبارت دیگر هرچه مِۆمن تر باشیم، به حقیقت شیعه بودن نزدیکتر خواهیم بود؛ اما نه آنکه فقط به ظواهر دینی بسنده کنیم ولی به نیت های خود بی‌اهمیتی کنیم زیرا در بین کسانی که مولای ما امیرالمۆمنین علیه السلام را یاری نکردند، افرادی هم یافت می‌شدند که به ظواهر دینی بیش از هر کس اهمیت می‌دادند.
در حقیقت یاری امیرالمۆمنین علیه السلام مسیری ظریف و پراحتیاط دارد که در آن باید همیشه مراقب خود باشیم تا در مسیر تعادل باقی بمانیم و شعله محبت به پیامبر صلی الله علیه وآله و راه او را در دل خود زنده نگه داریم. این راه ظریف همان راه پربرکت تقواست که نیاز به مراقبت دائمی از خود دارد که شامل ظاهر و باطن، هر دو، می‌شود.
روز بازگشت به حقیقت ایمان
غدیر روز جدلهای عقیدتی با غیر شیعیان نیست؛ روز خوب بازگشت به حقیقت ایمان است که نام دیگر آن شیعه بودن است. سوالی که در غدیر باید از خود بپرسیم آن است که از جهت فکرها و نیتها، گفته‌ها و کرده‌ها تا چه حد در مسیر ایمان – که همان مسیر ولایت امیرالمۆمنین علیه السلام است – قرار داریم. در این صورت حتماً به نواقصی از خود پی می‌بریم؛ بنابراین غدیر روز خوب دعاست که خدا ما را به حقیقت ایمان بازگرداند و در این صورت یاور امیر مۆمنان علیه السلام خواهیم بود، هرچند که زمان میان ما و آن مولا فاصله انداخته باشد.
روح الله رستگارصفت
بخش تاریخ و سیره معصومین تبیان
