خصائص ‏الحجه یا ویژگیهاى ‏مهدى موعود عجل الله فرجه – ۱

آیت‏اللّه‏ على کریمى جهرمى

پیشگفتار: در کنار کتابهاى بیشمارى که در سیره بزرگان و تاریخ و مغازى آنان نوشته شده کتابهایى نیز به نام «خصائص» تالیف و تصنیف گردیده واتفاقاً هم شیعه از این نوع تالیف دارد و هم علما و دانشمندان اهل سنت.

خصائص نسائى (یا الخصائص‏العلویه) در فضایل امیرالمؤمنین از نسائى ـ متولد خراسان سال ۲۱۵و متوفاى۳۳۰ در مکه‏ـ گفته شده اکثر روایات آن از کتاب احمدبن حنبل است که البته بر اثر تالیف این کتاب خصائص، آنچنان در شام از ناحیه دشمنان اهل‏بیت علیهم‏السلام در مسجد اموى مورد ضرب شدید قرار گرفت که بالاخره براثر آن در مکه وفات یافت.(۱)

خصائص امیرالمؤمنین من‏القرآن‏المبین از حاکم حشکانى
(۲)

خصائص الائمه از سیدرضى۱ متوفاى سال ۴۰۶

خصائص ‏الانبیاء حموى متوفاى سال ۶۹۷(۳)

خصائص النبى و آل بیته از ابى جعفر قمى (۴)

خصائص الحسین یا الخصائص ‏الحسینیه از مرحوم شیخ جعفر شوشترى متوفاى ۱۳۰۳ ه ق

اینها نمونه‏ هایى از کتب خصائص بود.

چند ماه پیش نامه‏اى ارزشمند از ستاد محترم نیمه شعبان مسجد آیه‏اللّه‏ انگجى تبریز واصل شد و طبق سنت حسنه سالیانى خواسته بودند که نوشته‏اى راجع به حضرت ولى عصر امام‏زمان صلوات‏اللّه‏ علیه تقدیم بنمایم. در آن شرایط مطالبى براى بررسى و تحقیق به ذهن مى‏آمد ولى بالاخره بدینجا رسیدم که خصائص حضرت مهدى آل محمد را مطرح کنم و اینک نوشتار حاضر که از نظر شما مى‏گذرد حاوى و متضمن متجاوز از پنجاه ویژگى از حضرت قائم آل محمد صلوات‏اللّه‏ و و على آبائه مى‏باشد. که در پنج بخش صورت گرفته است وامید است مورد قبول حضرت بقیه‏اللّه‏ و خدمتگزاران دلباخته آن حضرت در همه نقاط بویژه دلدادگان آن حضرت در مسجد آیه‏اللّه‏ انگجى تبریز واقع شود. بمحمد و اله‏الطاهرین صلوات اللّه‏ علیهم‏اجمعین.

خصائص و ویژگیهاى حضرت بقیه‏اللّه‏ فى‏الارضین ولى‏عصر و ناموس دهر مهدى موعود عجل‏اللّه‏ تعالى فرجه‏الشریف را مى‏توان در چند بخش خلاصه کرد:

1 – خصائص قبل از ولادت

2 – خصائص ولادت

3 – خصائص دوران غیبت

4 – خصائص زمان ظهور

5 – سایر خصائص آن حضرت

خصائص قبل از ولادت

مهمترین خصائص و امتیازات حضرت منتظر در زمان قبل از ولادت از این قرار است:

1 – اخبار همه معصومین راجع به آن حضرت.

روایات راجع به حضرت ولى‏عصر ارواحنا فداه بسیار فراوان است و این اخبار از یکى دو امام نیست بلکه مربوط مى‏شود به کل کسانى که در خط مستقیم عصمت قرار دارند که اولین شخصیت برجسته این سلسله، جدّ امجد امام‏زمان حضرت محمد مصطفى صلّى‏اللّه‏ و آله و سلم است و بعد حضرت سیده‏النساء فاطمه زهرا سلام‏اللّه‏علیها و نیز یازده نفر امامان معصوم و پاک علیهم‏السلام ، معصومى از این بیت مکرم رسالت و امامت نیست که راجع به حضرت بقیه‏اللّه‏ سخنى نگفته باشد، همه آن انوار الهى در باره امام‏زمان سخن دارند و هیچ امام دیگرى نداریم که در این جهت با امام‏زمان مشارکت داشته باشد چنانکه هیچ پیامبرى از پیامبران پروردگار و حتى پیامبران اولوالعزم الهى چنین امتیازى نداشته‏اند و این مطلب حاکى از شأن رفیع و جایگاه بس والا و آسمانى حضرت صاحب‏الامر عجّل‏اللّه‏ فرجه‏الشریف است. و ما قبلا مقاله‏اى را ارائه و تقدیم کردیم که حاوى سخنان هریک از معصومین پاک و امامان مطهر شیعه راجع به آن حضرت بود.

2 – خفاء حمل

روشن است که هنگامى که زنان باردار مى‏شوند آثار حمل آنها بعد از مدت کمى ظاهر مى‏شود و نه تنها خود آن زن باردار بلکه حتى نزدیکان و بستگان او و کسانى که او را مى‏بینند و با وى معاشرت و نشست و برخاست دارند به زودى متوجه این جریان خواهند گردید. ولى در مورد حضرت بقیه‏اللّه‏ ارواحنا فداه و مادر بزرگوار وى مطلب، بر خلاف این جریان بود و هیچ‏کس حتى نزدیکترین نزدیکان بانوى اسلام، مادر والامقام مهدى موعود، متوجه نشدند که آن بانوى مکرمه داراى حمل است زیرا هیئت جسمانى او اندک تغییرى پیدا نکرده و هیچ علامت و نشانى از حمل نداشت. خفاء حمل در مورد حضرت نرجس و فرزند آسمانى او مهدى موعود تا بجایى بود که حضرت حکیمه دختر امام جواد، خواهر امام هادى و عمه حضرت عسکرى علیهم‏السلام تا شب ولادت امام‏زمان از جریان حمل، بى‏اطلاع بود و اصلا احتمال این موضوع را نمى‏داد آرى او خود مى‏گوید امام ابومحمد عسکرى علیه‏السلام فرمودند: اى عمه امشب که شب نیمه‏شعبان است براى افطار، نزد ما باش چه آنکه خداوند، حجت خود را در این شب ظاهر مى‏گرداند من گفتم مادر آن کودک کیست؟ فرمود: نرجس، عرض کردم : هیچگونه حملى در او نیست؟ فرمود: مطلب همان است که گفتم.

اکنون بنگرید که خانم محترمه بیت امامت ، حضرت حکیمه بکلى از اینکه حملى در کار است اطلاعى ندارد و چون حضرت عسکرى خبر مى‏دهند او مى‏پرسد حمل از کیست که امشب متولد مى‏شود؟ و امام مى‏فرمایند از نرجس است و او با شگفتى مى‏گوید نرجس که بکلى اثرى از حمل در او نیست! ولى چون امام عسکرى مى‏فرمایند باور کرده و مى‏پذیرد و بالاخره در آن شب حضرت ولى‏عصر ولادت یافتند.(۵)

بنابراین خفاء حمل از اختصاصات و ویژگیهاى حضرت بقیه‏اللّه‏ ارواحنا له‏الفداء مى‏باشد که دیگرى در میان ائمه علیهم‏السلام احدى با آن حضرت مشارکت ندارد.

3 – خفاء ولادت

از ویژگیهاى حضرت مهدى موعود علیه‏السلام موضوع ولادت آن حضرت در شرایط بسیار پنهانى است که تقریبا هیچ‏کس جز پدرو مادر کودک و عمه پدرش از آن اطلاع نیافتند و این مطلب در روایات متعدد ذکر شده چنانکه خارجیت قضیه نیز آنرا تایید مى‏کند:

ابوبصیر مى‏گوید که امام صادق علیه‏السلام فرمود: «صاحب هذاالامر تخفى ولادته عن هذاالخلق …»(۶)، (ولادت صاحب امر ولایت و زمامدار آن از این خلق، مخفى و پوشیده خواهد بود)

حضرت عبدالعظیم حسنى ضمن حدیث مفصلى از حضرت رضا علیه‏السلام نقل مى‏کند که راجع به قائم اهل بیت فرمود: «هوالذى یخفى على الناس ولادته»(۷)، (مهدى منتظر کسى است که ولادت او بر مردم مخفى خواهد ماند)

قابل توجه است که رمز خف
اء حمل و خفاء ولادت حضرت مهدى موعود عجّل‏اللّه‏ تعالى فرجه‏الشریف این است که بنى‏عباس به مقتضاى اخبار عدیده‏اى که از خاندان پیامبر (ص) به آنها رسیده‏بود، به این نقطه رسیده بودند که دوازدهمین امام از امامان معصوم شیعه، جهان را خواهد گرفت و عدل و داد را در سراسر جهان، حاکم خواهد گردانید و جباران و ستمکاران را نابود خواهد ساخت و بالاخره هراسناک از زوال ملک خویشتن بودند و از اینرو مصمم شده بودند که نگذارند نور خدا جلوه‏گر شود و دنبال فراموش کردن آن بودند و بر این اساس ، جاسوسها و قابله‏ها را معین کرده و ماموریت داده بودند که خانه امام عسکرى علیه‏السلام را تفتیش کنند نکند که آن کودک متولد گردد و حتى راجع به معتمد عباسى نقل شده که او قابله‏ها را مامور ساخت که بدون اذن و اجازه وارد خانه بنى‏هاشم گردیده و هر وقت خواستند در خانه آنان خصوصا خانه امام عسکرى علیه‏السلام وارد شوند تا جریان حمل یا ولادت حضرت مهدى را به طور شفاف به دست بیاورند ولى بالاخره خداوند در تحت همین شرایط سخت، نور خود را کامل کرد و مادر امام‏زمان به او حمل برداشت و بعد هم آن بزرگوار مخفیانه تولد یافت و آنان ندانستند و جریان حضرت موسى و ولادت او در تحت مراقبت شدید قواى فرعونى که همه زنان باردار را تحت نظر داشتند، موالید را مى‏گرفتند اگر پسر بود او را مى‏کشتند و اگر دختر بود رها مى‏کردند، تکرار شد. آرى آنان در طلب موسى علیه‏السلام صدها کودک نوزاد را کشتند و حتى طبق روایت حضرت حکیمه از امام عسکرى ، فرعون شکم زنان باردار را هم پاره مى‏کرد تا موسى را بیابد. ولى خداى متعال اراده خود را عملى ساخت و مادر موسى به موسى حمل برداشت و بعد کودک متولد شد و مهمتر آنکه خداوند، در طى جریانى موسى را از رهگذر رود نیل به خانه فرعون فرستاد و آنان او را گرفتند تا کودک زیباى ماهرو، مایه دلخوشى و نشاط آنان باشد و درست در خانه فرعون نشو و نما یافت و نیرو گرفت و بالاخره به امر الهى در برابر فرعون قیام کرد و تخت و تاج و ملک و سلطنت بى‏رقیب او را به دست زوال و فنا سپرد.

4 – تکلم آن حضرت در شکم مادر

حضرت حکیمه دختر امام جواد علیه‏السلام مى‏گویند: من آن شب، نزدیک نرجس خوابیدم و مواظب حال او بودم و او آرام خوابیده بود اواخر شب فرا رسید و نزدیک بود که صبح طلوع کند در این هنگام اضطرابى در نرجس مشاهده کردم او را در برگرفتم حضرت عسکرى صدا زدند که سوره «انا انزلناه فى لیله‏القدر» را بر او بخوان و چون شروع به خواندن سوره «انا انزلنا» کردم شنیدم که آن طفل در شکم مادر، با من در خواندن سوره قدر همراهى کرده و تلاوت مى‏نمود و نیز بر من سلام کرد. من ترسیدم ، حضرت عسکرى صدا زدند از قدرت خداوند تعحب مکن که طفلان ما را به حکمت گویا مى‏گرداند و ما را در بزرگى حجت خود در زمین ساخته است(۸)

سابقه ندارد و تاریخ و کتب سیره کسى را نشان نمى‏دهد و نام نمى‏برد که کسى در کنار بانویى باردار، قرائت قرآن کند و جنین آن زن از شکم مادر با او همراهى کند و هماهنگ شود و همان آیات و سوره مخصوص را تلاوت نماید و علاوه بر او سلام کند. این از ویژگ
یهاى افتخارآمیز مولى‏الزمان حضرت حجه‏بن الحسن المهدى عجّل‏اللّه‏ تعالى فرجه‏الشریف و از خصائص و متفردات آن بزرگوار مى‏باشد.

خصایص ایام ولادت

5 – سجده در نخستین لحظه ولادت

از ویژگیهاى آن حجت بالغه الهى این است که در اولین لحظات ولادت و همان آنى که چشم بدنیا گشوده‏بود، سجده کرد و براى حضرت رب‏العالمین به خاک افتاد و از بعضى از عبارات مربوط به حال ولادت استفاده مى‏شود که به صورت خاصى بدنیا آمد که جدا شدن او از مادر مرئى نگردید و اولین مرتبه که جمال زیبایش ملاحظه شد لحظه‏اى بود که براى خداى بزرگ به سجده افتاده بود.

عبارت حضرت حکیمه شاهد و ناظر جریان بنابه نقل شیخ صدوق این است : به هنگام ولادت، یک حالت سستى بر من دست داد و نیز همین حالت بر حضرت نرجس عارض شد ناگهان حس کردم که آقایم (مهدى علیه‏السلام) بدنیاآمده جامه را از او کنار زدم«فاذاً اَنَا به علیه‏السلام ساجداً یتلقىّ‏الارض بمساجده»، (در این هنگام او را دیدم که در حالت سجده است و مواضع سجده‏اش را بر زمین نهاده …)(۹) و در نقل قطب‏الدین راوندى از حضرت حکیمه چنین آمده:«واشرق نور فى البیت فنظرتُ فاذاً الخَلَف تحتها ساجد الى‏القبله …»(۱۰)، (نورى در اتاق تابید که یک سره آن را روشن ساخت ناگهان دیدم نوزاد امام عسکرى رو به قبله براى خدا به سجده افتاده‏است)

آرى این موضوع افتخارآمیز هم از ویژگیهاى مهدى صاحب‏الزمان است که احدى با او در این جهت مشارکت ندارد و هم اینکه از مفاخر بزرگ آن پیشواى جهانى و نیز شیعیان و پیروان آن حضرت است که چنین امام همام و رهبر آسمانى و الهى دارند. و از طرفى توجه دادن امت به هدف اعلاى حیات یعنى کرنش و بندگى در برابر ذات لایزال الهى است.

6 – تلاوت قرآن پس از ولادت

     در نقل راوندى مطلب اینچنین ادامه مى‏یابد که من کودک را در آن حال دیدم و گرفتم که ناگهان حضرت ابو محمد (عسکرى) علیه‏السلام صدا زدند که اى عمه فرزند مرا به نزد من بیاور من کودک را به حضور آن بزرگوار بردم حضرت عسکرى فرمود: اى فرزند عزیز با اذن خدا سخن بگو، کودک گفت : «اعوذباللّه‏السمیع‏العلیم من‏الشیطان‏الرجیم بسم‏اللّه‏الرحمن‏الرحیم و نرید ان نمنّ على الذین استضعفوا فى الارض نجعلهم‏الائمه و نجعلهم‏الوارثین و نمّکن لهم فى الارض و نرى فرعون و هامان و جنودهما منهم ما کانوا یحذرون»(۱۱)، (این آیه کریمه طبق احادیث معتبره در شأن آن حضرت و آباء گرامى وى نازل شده است و ترجمه آن این است: (مى‏خواهیم بر جماعتى که ستمکاران ، آنان را در زمین، ضعیف گردانیدند، منت گذاریم و آنها را پیشوایان در دین گردانیده و وارثان زمین قرار دهیم و به ایشان در زمین تمکن و استیلا بخشیم و به فرعون و هامان (وزیر او) و سپاهیان آنها از آن امامان، آنچه را که از آن بیم داشتند نشان دهیم) آنگاه بر محمد مصطفى و على مرتضى و فاطمه زهرا و حسن و حسین و على بن‏الحسین و محمد بن على و جعفربن محمد و موسى بن جعفر و على بن موسى و محمد بن على و على بن محمد و حسن‏بن على ، پدر بزرگوار خودش درود و صلوات فرستاد.(۱۲)

آرى تلاوت آیات قرآن بویژه آیاتى که مربوط به شخص خود آن حضرت و آباء والامقامش مى‏باشد، و بعد در ادامه، تقدیم درود و صلوات بر روان پاک حضرت خاتم‏الانبیاء و حضرت زهرا و امامان پاک یکى پس از دیگرى تا به پدر بزرگوار خودش، از ویژگیهاى حضرت صاحب‏الامر است که دیگرى با آن حضرت شرکت ندارد. و البته با خواندن آن آیات کریمه از نخستین آن، نور امید را در دل و جان امتها و توده‏ها به تابش در آورد چنانکه رهبران آسمانى مردم را در آن لحظات اعجازآمیز و جلب کننده قلوب، به وضوح اسم برد و صلوات و درود خود را به روح پاک آنان تقدیم نمود و از این رهگذر دلها را به سوى آن عزیزان الهى سوق داد.قابل ذکر و شایان توجه است که شیخ صدوق رضوان‏اللّه‏ علیه از غیاث بن سعید نقل کرده که گفته :من در حضور محمد بن عثمان عمرى قدس‏اللّه‏ روحه ـ یکى از نواب اربعه ـ بودم و او فرمود: چون حضرت مهدى علیه‏السلام ولادت یافت نورى از بالاى سر او ظاهر شد که تا آسمانها امتداد داشت آنگاه براى پروردگارخود به سجده افتاد سپس سر را بلند کرده و گفتند: «شهداللّه‏ انه لا اله‏الا هو والملائکه و اولواالعلم قائماً بالقسط لا اله الاهو العزیز الحکیم ان الدین عنداللّه‏ الاسلام…»(۱۳)

7 – نقش آیه قرآن بر بازوى وى

بانوى معظمه راوى خبر و شاهد و ناظر جریان مى‏گوید: چون آن حضرت تولد یافت نظیف و پاک و پاکیزه بود و بر ذراع راست او این آیه کریمه مکتوب بود:« جاءالحق و زهق الباطل ان الباطل کان زهوقا»(۱۴) یعنى حق آمد و باطل رفت تحقیقا باطل، ناپایدار است و از بین خواهد رفت.

8 – او همنام و هم‏ کنیه پیامبر است

از خصایص و ویژگیهاى مولى‏الزمان مهدى موعود عجل‏اللّه‏ تعالى فرجه این است که نام شریف و کنیه مبارک او همان نام شریف پیامبر و کنیه مبارک اوست و نام پیامبر محمد صلى‏الله‏علیه‏و‏آله و کنیه آن حضرت ابوالقاسم است . و این مطلب (که امام عصر همنام و هم کنیه پیامبر است) در روایات عدیده وارد شده است
: شیخ صدوق از جابربن عبداللّه‏ انصارى نقل کرده که رسول خدا صلى‏الله‏علیه‏و‏آله فرمود: «المهدى من ولدى ، اسمه اسمى و کنیته کنیتى …»(۱۵) مهدى از فرزندان من است اسم او اسم من و کنیه او کنیه من است.

ودر روایت ابوبصیر از امام صادق علیه‏السلام از رسول‏خدا عین عبارت یاد شده را ذکر کرده‏اند(۱۶) ابن ابى جمهور احسائى نقل مى‏کند که پیامبر فرمود : اگر از عمر دنیا جز یک روز باقى نمانده باشد، خداوند آن روز را آنچنان طولانى مى‏کند که خارج گردد و ظهور کند مردى از ذریه من ، اسم او همانند اسم من و کنیه او بسان کنیه من است. (۱۷)

9 – شبیه‏ترین افراد به رسول‏ خدا

10 – لقب اختصاصى صاحب‏ الزمان

از خصایص و مختصات حضرت ولى‏عصر علیه‏السلام لقب مبارک (صاحب‏الزمان) است ( یعنى صاحب اختیار و مدبر این زمان) که همواره بدین لقب خوانده مى‏شوند بلکه مساجدى در نقاط مختلف ایران اسلامى و چه بسا در جاهاى دیگر به همین عنوان نامگذارى شده‏است.

و از بعضى از روایات استفاده مى‏شود که آن حضرت از بدو امر و آغاز زندگى بدین لقب خوانده مى‏شدند چنانکه از کتاب غیبت شیخ طوسى قدس‏سره نقل شده از ابوالفضل حسین بن حسن علوى که مى‏گوید : دخلتُ على ابى محمد علیه‏السلام بسر من رأى فهنّیته بسیّدنا صاحب‏الزمان علیه‏السلام لما ولد(۲۰) در سامرا وارد بر حضرت عسکرى علیه‏السلام شدم و او را در ولادت آقایمان صاحب‏الزمان تهنیت و شادباش گفتم. و در روایت اسماعیل نوبختى آمده که حضرت عسکرى علیه‏السلام خطاب به فرزند خود کرده و فرمودند: بشارت باد تو را که تو صاحب‏الزمانى، و ما مشروح روایت را در بحث بعد مى‏آوریم.

و در خبر ابوالوفاء شیرازى آمده که رسول‏خدا صلى‏الله‏علیه‏و‏آله در عالم خواب به او فرمود: … و اما حجت،پس هنگامى که شمشیر به اینجاى تو (اشاره به
گلو کردند) رسید پس به او استغاثه کن که او به فریادت مى‏رسد و او فریادرس و پناهگاه کسى است که یارى بجوید پس بگو : «یا مولاى یا صاحب‏الزمان اَنَا مستغیث بک». (اى مولاى من یا صاحب‏الزمان، من از تو فریادرسى مى‏جویم). و در لفظ دیگرى چنین است : و اما صاحب‏الزمان، پس هنگامى که شمشیر به گلوى تو برسد از او استعانت بجو که او تو را همراهى خواهد فرمود.(۲۱) و مقصود از اینکه (چون شمشیر به گلوى تو برسد) این است که هرگاه در اوج اضطرار و نهایت گرفتارى قرار گرفتى . و غرض آن است که در سخت‏ترین و دشوارترین شرایط باید به حضرت صاحب‏الزمان توسل پیدا کرد که او به فریاد انسان مى‏رسد.

11 – خاتم‏الاوصیاء

از خصایص حضرت مهدى موعود ، لقب زیبا و پرافتخار خاتم‏الاوصیاء است که او خاتم همه اوصیاء الهى است زیرا اوآخرین امام پیشواى بعد از پیامبر اکرم مى‏باشد و به تعبیرى آخرین وصى از اوصیاى همه پیامبران الهى است.

و این لقب مبارک به لسان پدر بزرگوارش جارى شده و او را بدین لقب خوانده‏اند چنانکه در روایت اسماعیل نوبختى آمده که مى‏گوید: وارد بر ابومحمدحسن‏بن على (حضرت عسکرى ) علیه‏السلام شدم در همان کسالت و ناراحتى که از دنیا رفتند … پس فرزند حضرت، او را وضو داد حضرت عسکرى به او فرمود : «ابشر یا بنىّ فانت صاحب‏الزمان و انت‏المهدى و انت حجه‏اللّه‏ فى ارضه و انت ولدى و وصیى … و انت خاتم‏ الاوصیاء الائمه ‏الطاهرین…»(۲۲)، (بشارت باد تو را اى فرزند عزیزم زیرا تو صاحب‏الزمانى و تویى مهدى و تویى حجت خدا در زمین و تویى فرزند و وصى من، و توئى خاتم اوصیاء یعنى ائمه طاهرین…)

12 – کثرت اسامى و القاب آن حضرت

از ویژگیهاى حضرت بقیه‏اللّه‏ ارواح ‏العالمین له‏ الفداء کثرت اسامى و القاب آن حضرت است که مى‏توان گفت هیچ پیغمبر و امامى داراى اینهمه اسم و لقب نمیباشد به طورى که محدث جلیل‏القدر مرحوم میرزا حسین نورى رضوان‏اللّه‏ علیه صد و هشتاد و دو اسم براى وى ذکر کرده‏است. اکنون در اینجا دو نکته شایان توجه است:

1 – معروف است که «کثره‏الاسماء تدل على کثره‏المعانى» اسامى فراوان، دلالت بر کثرت معانى دارد و صاحب آن اسمها از ابعاد مختلف و گوناگونى برخوردار است و هریک از آن اسماء، حاکى از یکى از آن ابعاد متعدد است.

2 – ظاهر این است که این اسامى ، مربوط به عالم بالاست و از سوى خداوند بزرگ و حداقل اینکه بخش عمده‏اى از آنها از عالم بالا و به امر و الهام الهى . بالاخره مستند به خدا و یا انبیاء و اوصیاى آنهاست و نامگزارى‏اى که از ناحیه خداوند متعال و خلفاى الهى باشد مبتنى بر بیان حقایق و مظهریت صاحب آن اسامى نسبت به معانى آنها مى‏باشد و خلاصه با ملاحظه تحقیق آن صفات و مزایا در وجود شخص او بدین نامها مى‏نامند. بنابراین کثرت اسامى و القاب حضرت حجت در این سطح بالا کاشف از کثرت صفات و مکرمتها و مقامات عالیه آن بزرگوار است و هر یک از آنها دال بر خلق و خوهاى عالى و صفات و مزایاى متعالى و فضایل و مقامات والاى وى مى‏باشد و در نتیجه به این حقیقت مى‏رسیم که فضایل، مکرمتها و مناقب آن بزرگوار در حد احصا و شمارش نیست.&lt ;/o:p>

13 – تحریم تصریح به اسم اصلى آن حضرت

و از جمله خصوصیات حضرت حجه‏بن الحسن آن است که با آنکه نام اصلى وى همان نام مقدس پیامبر اکرم صلى‏الله‏علیه‏و‏آله و سلم است و حتى خداوند تعالى (در حدیث لوح که خود روایتى مستفیض بلکه متواتر معنوى است) آن حضرت را با همین نام معرفى کرده و یاد فرموده است با این حال تصریح به این اسم به مقتضاى روایات عدیده و معتبره حرام است و در مجالس و محافل در زمان غیبت باید از ذکر این اسم خوددارى کرد و حضرت را با القاب و اسامى دیگر یاد نمود و این حکم در نزد قدماى امامیه از فقها و متکلمین و محدثین، مسلم بوده بلکه از عبارت شیخ اقدم حسن بن موسى نوبختى که از علماى عصر غیبت صغرى بوده استفاده مى‏شود که این حکم از خصایص مذهب امامیه است و عبارت مزبور را مرحوم حاجى نورى رضوان‏اللّه‏ علیه از کتاب فِرَق و مقالات نوبختى نقل کرده طالبین به کتاب نجم‏ثاقب مراجعه کنند.

بالاخره این حکم مورد اتفاق قدما بوده و مخالفتى در آن نشده تا زمان خواجه‏نصیرالدین رحمه‏اللّه‏ علیه که او قایل به جواز شده است ولى مرحوم محدث نورى اینرا تضعیف مى‏کند زیرا معتقد است که خواجه وقت کافى براى مراجعه به کتب نقلیه نداشته و از اینرو گاهى فتواهاى نادر بلکه منحصر به خود مى‏داده است. و دیگر نقل خلافى نشده جز از على‏بن‏عیسى اربلى که محدث نورى رد و قبول ایشان را هم در امثال این مقام، مورد اعتنا قرار نمى‏دهند. و لابد نظر محدث نورى این است که این جهت فن مرحوم اربلى و رشته تخصصى او نبوده و در این موارد باید به فقها مراجعه کرد.

بارى این هم گذشت تا در عصر شیخ بهائى و مرحوم سید میرداماد این مبحث، دامنه پیدا کرد که یکى قایل به حلیت و دیگرى قایل به حرمت بودند و سید مصرانه حکم به حرمت کرده و کتابى مخصوص در این باب تالیف کرده به نام شرعه‏التسمیه حول حرمه‏التسمیه.

بعضى خواسته‏اند این اخبار را حمل بر تقیّه کنند و اینکه ذکر نام آن حضرت موجب حساسیت خلفا و ستمگران مى‏شود و براى نابودى آن حضرت نقشه مى‏کشند. ولى این حرف تمام نیست چون ذکر آن حضرت به عنوان مهدى و سایر عناوین نیز همین مشکل را دارد علاوه که در دوران غیبت خطر از بین بردن آن بزرگوار منتفى است. بنابراین ، این مطلب، از امور تعبد
ى است که رمز و فلسفه آن بر عقول ما پنهان است و بالاخره نمى‏توان دست از این اخبار معتبره متضافره که دال بر حرمتند برداشت خصوصا که قدماء اصحاب، همه آن را پذیرفته و فتوا به عدم جواز داده‏اند. و چه جالب فرموده سید محقق مدقق میرداماد قدس‏سره ، و این عین عبارت اوست: و على ذلک اطباق اصحابنا السالفین و اشیاحتا السابقین الذین سبقونا بضبط مآثرالشرع و حفظ شعائرالدین رضوان‏اللّه‏ تعالى علیهم اجمعین والروایات‏الناصه متظافره بذلک عن ائمتناالمعصومین صلوات‏اللّه‏ و تسلیماته على ارواحهم و اجسادهم و لیس یستنکره الا ضعفاءالتبصر بالاحکام والاخبار و اطفاء الاطلاع على الدقایق والاسرار(۲۳)

14 – لقب اختصاصى «قائم»

از القاب مبارک و پر شهرت حضرت صاحب‏الزمان علیه‏السلام لقب پرآوازه قائم است که خود حامل معانى و رموزى است و اشاره به نهضت جهانى و حرکت فراگیر و انقلاب تکان دهنده او دارد و از اینرو رعبى در دلهاى مخالفان و دشمنان مى‏افکند. و روایات متعددى راجع با این لقب وارد شده از جمله: حضرت صادق علیه‏السلام فرموده‏اند : «اذا توالت ثلاثه اسماء: محمد و على و الحسن فالرابع‏ القائم»(۲۴)، (هنگامى که سه اسم : محمد و على و حسن دنبال سرهم آمدند پس چهارمین آنها قائم است)

و در روایت حضرت عبدالعظیم، و عرض دین بر امام جواد علیه‏السلام آمده که فرمود: «ان‏القائم منا هو المهدى الذى یجب ان ینتظر فى غیبه و یطاع فى ظهوره»(۲۵)، (راستى که قائم از ما، او مهدى است که واجب است در ایام غیبت انتظار او و در دوران ظهور، اطاعت او) و از بعضى از اخبار برمى‏آید که هرچند ممکن است اطلاق قائم بر امامان دیگر شود و لیکن اطلاق آن بر امام‏زمان براى جهت مخصوص به خود آن حضرت است. چنانکه در روایت دیگرى از حضرت عبدالعظیم از امام جواد نقل شده که : «ما منا الا و هو قائم بامر اللّه‏ عز و جل و هاد الى دین‏اللّه‏ و لکن‏القائم‏الذى یطهراللّه‏ به‏الارض من اهل‏الکفر والجحود و یملاها عدلاً و قسطاً هوالذى تخفى على‏الناس ولادته…»(۲۶)، (هیچ‏کس از خاندان ما نیست جز اینکه او قیام به امر خدا کرده و به سوى دین الهى هدایت مى‏نماید ولى آن قائمى که خداوند، زمین را به وسیله او از اهل کفر و انکار پاک و مطهر مى‏گرداند و آن را پر از عدل و قسط مى‏کند آن کسى است که ولادتش مخفى بوده و…)

15 – برخاستن در هنگام ذکر آن حضرت بویژه با لقب مخصوص

یکى از خصایص آن حضرت برنامه شکوهمند و افتخارآفرین برخاستن و تعظیم‏کردن براى اسم مبارک آن ولىّ دوران است مخصوصاً به هنگامى که وى را با لقب مخصوص «قائم» یاد مى‏کنند چنانکه در شبهاى ماه مبارک رمضان هنگامى که در دعاى افتتاح جمله «اللهم و صل على ولىّ‏امرک القائم‏المؤمّل …» قرائت مى‏شود، قارى و شنوندگان همگى بلند مى‏شوند و اداء احترام مى‏کنند.

 محدث بزرگوار مرحوم نورى رحمه‏اللّه‏ علیه راجع به برخاستن به هنگام ذکر اسم آن حضرت مى‏گویند سیره تمام اصناف امامیه کثّرهم‏اللّه‏ تعالى در جمیع بلاد از عرب و عجم و ترک و هند و دیلم بر آن مستقر شده و این خود کاشف از وجود مأخذ و اصلى براى این عمل مى‏باشد اگر چه تاکنون به نظر نرسیده و لکن از چند نفر از علما و اهل اطلاع مسموع شد که ایشان خبرى را در این باب دیده‏اند و بعضى از علما نقل کرده که این مطلب را از عالم متبحرِ جلیل سید عبداللّه‏ سبط محدث جزایرى سئوال کردند و آن مرحوم در بعضى از مصنفات خود جواب دادند که خبرى را دیده‏اند بدین مضمون : روزى در مجلس حضرت صادق علیه‏السلام اسم مبارک آن جناب برده شد پس حضرت براى تعظیم و احترام آن برخاست …(۲۷) شاگرد والامقامِ مرحوم نورى، مرحوم آقاى حاج شیخ عباس قمى رضوان‏اللّه‏ علیه این مطالب را از کتاب استاد خود نقل کرده و بعد خود اضافه فرموده است : عالم متبح
رِ نبیل سیدناالاجلّ آقا سید حسن موسوى کاظمى ادام‏اللّه‏بقاه در تکمله اَمَل‏الآمِل مطلبى را فرموده که حاصلش این است : یکى از علماى امامیه عبدالرضا ابن محمد که از اولاد متوکل است کتابى دروفات حضرت امام رضا علیه‏السلام نوشته موسوم به «تأجیج نیران الاحزان فى وفات سلطان خراسان» و از متفردات آن کتاب این است که فرموده : روایت شده که دعبل خزاعى وقتى قصیده تائیه خود را براى امام رضا علیه‏السلام خواند چون به این شعر رسید :

خروج امام لامحاله خارج        یقوم على اسم‏اللّه‏ بالبرکات

حضرت برخاست و بر روى پاى مبارک ایستاد و سر نازنین را به سوى زمین خم کرد پس از آنکه کف دست راست خود را بر سر گذاشته بود و گفت : «اَللهمّ عجّل فرجه و مخرجه و انصرنا به نصراً عزیزاً»(۲۸)

16 – برکت مخصوص شب ولادت آن حضرت

شب نیمه شعبان که شب ولادت پرافتخار حضرت بقیه‏اللّه‏ فى‏الارضین است، از مبارکترین شبهاى سال به شمار مى‏رود از جمله برکات آن شب مبارک که اختصاصى است این است که از حضرت صادق علیه‏السلام روایت‏شده که فرمود: در شب ولادت حضرت قائم علیه‏السلام مولودى ولادت نمى‏یابد مگر اینکه مؤمن خواهدبود و اگر در ارض کفر متولد شود خداوند، به برکت امام علیه‏السلام او را به سوى ایمان سوق داد. و این روایت به خط مرحوم شهید اول رضوان‏اللّه‏ علیه به دست آمده است.(۲۹)

17 – بیت ‏الحمد

     از مختصات حضرت ولى عصر عجل ‏اللّه‏ تعالى فرجه این است که خانه ‏اى به نام بیت ‏الحمد از براى او بنا شده و در آن چراغى است که از شب ولادت آن حضرت همواره نورافشانى مى‏کند. از حضرت امام محمد باقر علیه‏السلام روایت شده که فرمود : «لصاحب هذاالامر بیت یقال بیت‏الحمد فیه سراج یزهرمنذ یوم ولد الى ان یقوم بالسیف»(۳۰) براى صاحب این امر، خانه‏اى است که آن را «بیت‏الحمد» گویند و در آن، چراغى روشن است که از روز ولادت آن بزرگوار تا روزى که با شمشیر ، خروج کند همچنان روشن است و خاموش نمى‏شود.

پى‏نوشتها:

1 – الذریعه، ج۷، ص۱۶۳

2 – همان،ص۱۶۶

3 – کشف‏الظنون، ج۳، ص۴۳۰

4 – همان

5 – کمال‏الدین صدوق، ص۴۲۴

 ۶ – منتخب‏الاثر، ص ۳۵۵

7 – کمال‏الدین ، ص۳۷۸

8 – کمال‏الدین، ص ۴۲۷و۴۲۸

9 – کمال‏الدین، ص۴۲۵

10 – الخرائج والجرائح، ص ۴۵۵

11 – سوره قصص ، آیه ۵و۶

12 – الخرائج والجرائح، ج۱ ،ص ۴۵۶

13 – کمال‏الدین، ص۴۳۳، و آیه ۱۸و۱۹ سوره بقره، ضمنا تذکر مى‏دهیم که این روایات قابل جمعند زیرا ممکن است همه این آیات را خوانده باشند و در هر نقلى بخشى از آن نقل شده باشد.

14 – سوره اسراء، آیه ۸۱

15 – کمال الدین، ص ۲۸۶

16 – همان، ص ۲۸۷

17 – اثبات‏الهداه، ج۳ ، ص ۵۷۷

18 – کمال‏الدین، ص ۲۵۷

19 – منتخب‏الاثر ، ص ۲۳۷

20 – اثبات‏الهداه، ج۳، ص ۵۰۶

21 – محوات قطب ‏الدین راوندى ، ص ۱۹۱و جنه ‏الماوى محدث نورى مطبوع با بحار، ج۵۳، ص ۳۲۴

22 – اثبات‏ الهداه، ج ۳، ص۵۰۹، نقل از غیبت شیخ طوسى

23 – شرعه ‏التسمیه، ص ۲۴

24 – کمال‏ الدین ،ص ۳۳۳و ۳۳۴

25 –  همان ، ص ۳۷۷

26 – همان ، ص ۳۷۸

27 – نجم‏ثاقب، ص ۴۴۴

28 – منتهى الآمال، ج ۲، ص ۳۳۲

29 – اثبات ‏الهداه، ج۳، ص ۵۸۱

منبع: شمس ولایت

صفحه اصلی – موسسه قرآن و نهج البلاغه

کانال جامع دو نور در ایتا:
https://eitaa.com/twonoor
کانال جامع دو نور در تلگرام:
https://t.me/twonoor

ویژگیهاى ‏مهدى. ویژگیهاى ‏مهدى. ویژگیهاى ‏مهدى. ویژگیهاى ‏مهدى. ویژگیهاى ‏مهدى. ویژگیهاى ‏مهدى. ویژگیهاى ‏مهدى. ویژگیهاى ‏مهدى. ویژگیهاى ‏مهدى. ویژگیهاى ‏مهدى. ویژگیهاى ‏مهدى. ویژگیهاى ‏مهدى. ویژگیهاى ‏مهدى. ویژگیهاى ‏مهدى. ویژگیهاى ‏مهدى. ویژگیهاى ‏مهدى. ویژگیهاى ‏مهدى. ویژگیهاى ‏مهدى. ویژگیهاى ‏مهدى. ویژگیهاى ‏مهدى. ویژگیهاى ‏مهدى. ویژگیهاى ‏مهدى. ویژگیهاى ‏مهدى. ویژگیهاى ‏مهدى. ویژگیهاى ‏مهدى. ویژگیهاى ‏مهدى. ویژگیهاى ‏مهدى. ویژگیهاى ‏مهدى. ویژگیهاى ‏مهدى. ویژگیهاى ‏مهدى. ویژگیهاى ‏مهدى. ویژگیهاى ‏مهدى. ویژگیهاى ‏مهدى. ویژگیهاى ‏مهدى. ویژگیهاى ‏مهدى. ویژگیهاى ‏مهدى. ویژگیهاى ‏مهدى. ویژگیهاى ‏مهدى. ویژگیهاى ‏مهدى. ویژگیهاى ‏مهدى. ویژگیهاى ‏مهدى. ویژگیهاى ‏مهدى. ویژگیهاى ‏مهدى. ویژگیهاى ‏مهدى. ویژگیهاى ‏مهدى. ویژگیهاى ‏مهدى. ویژگیهاى ‏مهدى. ویژگیهاى ‏مهدى. ویژگیهاى ‏مهدى. ویژگیهاى ‏مهدى.