کارهایی که برای میت نافع است
امام جعفر صادق ـ عليه السّلام ـ ميفرمايد: «ثوابي كه پس ازمرگ به انسان ميرسد سه چيز است؛ 1. صدقه جاريه… 2. راه و رسم صحيحي كه شخص در حال حيات
بدان عمل ميكرد و به گونهاي بوده كه الگو براي ديگران ميشد 3. فرزندي شايسته كه براي او طلب مغفرت كند، و موجبات آمرزش پدر را فرهم سازد.»(1)در جاي ديگر ميفرمايد: «همان گونه که زندگان با هدايا، شاد ميشوند اهل قبور و برزخيان نيز با ترحم و استغفار كه نسبت به آنان ميشود؛ شاد ميگردند.»(2)
بنابر اين اهداء ثواب و طلب مغفرت براي اهل قبور نافع است و از طريق اهل بيت ـ عليهم السّلام ـ توصيه شده است.
خواندن سورههايي از قرآن درحالت احتضار مانند سورههاي؛ يس، صافات، احزاب، آية الكرسي، آيه 54 سوره اعراف، و سه آيه آخر سوره بقره در روايات توصيه شده است.(3)
همچنين در شب اول قبر؛ مستحب است دو ركعت نماز وحشت خوانده شود كه در ركعت اول بعد از سوره حمد، يك مرتبه آية الكرسي و در ركعت دوم، بعد از سوره «حمد»، 10 مرتبه سوره «انا انزلنا» خوانده شود.
امام صادق ـ عليه السّلام ـ فرمودند: سوره «تبارك» بالاي سر قبر ميت خوانده شود تا موجب رفع عذاب قبر از او گردد.(4)
مرحوم نوري در مستدرك الوسائل باب اموات، از سيد بن طاوس در مصباح الزائد نقل كرده و فرمود: طريق زيارت ميت اين است كه رو به قبله و دست بر قبر نهاده و بگو: «اللّهم ارحم غربته وصل وَحْدَته… ثمَّ اقر «أنا انزلناه في ليلة القدر» سبع مرّات» پروردگارا!
بر غربت او ترحم نما و تنهايي او را به مقام جمع خودت ارتباط بده و موجبات انس را بر وحشت او قرار بده و ترس او را تبديل به ايمني گردان و از رحمت خود براي او رحمتي بفرست كه از رحمت غير تو بينياز گردد و او را به كسي كه او دوست داشت و در تحت ولايت او (ائمه اطهار ـ عليهم السّلام ـ ) بود؛ ملحق گردان! و سپس سوره مباركه «انا انزلناه» راهفت مرتبه بخوان.(5)
«مالك بن دینار مى گوید گفت: شب جمعه اى بر گورستانى وارد شدم و ناگهان نور درخشانى را دیدم. از روى تعجّب گفتم: لا إله إلا اللَّه، گویى خداوند- عزّ و جلّ- اهل این گورستان را آمرزیده است. ناگهان شنیدم كه هاتفى از دور ندا مى كند.
و مى گوید: اى مالك بن دینار، این هدیه مؤمنان به اهل قبور و برادران ایمانى شان مى باشد. گفتم: سوگند به خدایى كه تو را به زبان آورد، از تو مى خواهم كه مالك مى گوید: من همواره آن را در شبهاى جمعه مى خواندم، تا اینكه پیامبر اكرم صلّى اللَّه علیه و آله را در خواب دیدم و ایشان به من فرمود: «اى مالك، در برابر نورى كه به امّت من هدیّه نمودى، خداوند در ثواب آن تو را آمرزید.»
سپس فرمود: «خداوند در قصرى بهشتى كه «منیف» نامیده مى شود، خانه اى براى تو بنا نمود.(6)
همچنین آیت الله جوادی می فرمایند: خواندن آیات قرآن مخصوصاً سوره قدر و حمد و توحید و یس و سایر سوره ها برای اموات مفید است. انواع دعاها و استغفار برای آنان ثواب می آورد. البته خواندن قرآن و دعاها برای شخص خواننده دعاها بسیار مفید است و باعث هدایت و نورانیّت قلب میشود. در ضمن ثواب این هدایتها و نورانیتها به میّت میرسد و باعث خوشحالی او در عالم برزخ می شود.
در نتيجه ميتوان گفت: سورههاي؛ فاتحه، يس، صافات، تبارك، احزاب، آية الكرسي، هفت مرتبه اناانزلناه… را مي توان خواند و ثوابش را به اهل قبور اهداء كرد.
منابع:
1. مجلسي، محمد با
قر، بحارالانوار، بيروت، داراحياء تراث العربي، 1412 هـ ، ج 6، ص 293.
2. طاهري، سيري پس از مرگ، دفتر انتشارات اسلامي، چاپ دوم، قم، 1376، ص 326، نقل شده از: محجة البيضاء، ج 8، ص 292.
3. كليني، محمد بن يعقوب، اصول كافي، قم، انتشارات اسوه، چاپ سوم، 1375ش، ج 3، ص 125 ـ 126؛ ر.ك: به توضيح المسائل، بخش اموات.
4. اقبال اعمال، ص 651، نقل شده از سيري در جهان پس از مرگ، همان، ص 300.
5. به نقل از سيري در جهان پس از مرگ، همان، ص 326.
6. ادب حضور، ترجمه فلاح السائل،سید بن طاووس، ص: 168.
7. آیت اللَّه جوادی آملی، زن در آئینه جلال و جمال، ص 425.
