کواشیورکور

کواشیورکور Kwashiorkorیک نوع وخیم سوء تغذیه حاصل از کمبود پروتئین و کالری است که در اطفال دیده می‌شود.

کواشیورکور با ورم، پوست ترک خورده و پوسته پوسته شده، بی‌اشتهایی، بزرگ شدن کبد، ضعف، التهاب، قرمز شد
ن پوست و موها همراه است. در گذشته گمان می‌رفت که علت این بیماری تنها کمبود پروتئین است؛ درحالی که تحقیقات اخیر نشان می‌دهند که کمبود ویتامین‌ها، آنتی‌اکسیدان‌هاو مواد معدنی محلول در خون همچون آهن، پتاسیم و منیزیم نیز نقش مهمی در ابتلا به این بیماری  دارند.

واژهٔ کواشیورکور یک اصطلاح غنایی به معنای وضعیت سلامتی کودکی است که به علت تولد فرزند دیگری به طور ناگهانی از شیر مادر محروم می‌شود. در واقع، شیر مادر دارای پروتئین و اسیدهای آمینه‌ای است که برای رشد کودک ضروری هستند. به همین دلیل، جایگزینی آن با رژیم غذایی غنی از نشاسته و کربوهیدرات‌هاو فقیر از نظر پروتئین موجب ابتلا به کواشیوکور می‌شود.

&lt ;SPAN style=”LINE-HEIGHT: 200%; FONT-FAMILY: ‘Tahoma’,’sans-serif’; FONT-SIZE: 9pt; mso-fareast-font-family: ‘Times New Roman'” lang=AR-SA>این بیماری اغلب در کشورهای جهان سومی دیده می‌شود که بیشتر  مردم دچار سوءتغذیه، قحطی و فقر هستند، و میزان آموزش  نیز پایین است. قارهٔ آفریقا به خصوص نواحی استوایی و حاره‌ای )هند، کره شمالی و آمریکای جنوبی از مناطقی هستند که  این بیماری در آن ها بیشتر یافت می‌شود(.

 تا جایی که در برخی از کشورهای آفریقایی، کواشیورکور علت مرگ‌ومیر ۳۰٪ کودکان زیر </SPAN&gt ;۵ سال می‌باشد.

علت بیماری

به نظر می‌رسد که کواشیورکور به دنبال کمبود پروتئین، انرژی، مواد معدنی و ویتامین بروز می‌کند. کمبود آهن، ویتامین ث، اسید فولیک، ید و سلنیوم، به خصوص برخی آنتی‌اکسیدان‌هااز جمله ویتامین ای، آلبومین، برخی اسیدهای چرب اشباع‌نشده و گلوتاتیون، در ابتلا به این بیماری نقش اساسی دارند.

کواشیورکور در کودکان بین ۱۸ ماه تا ۳ سال بروز می‌کند؛ و اغلب علت آن قطع ناگهانی شیر مادر و جایگزینی آن با رژیم غذایی نامناسبی است که برخلاف شیر مادر فاقد مواد لازم برای رشد و متابولیسم بدن کودک هستند. در کشورهایی که کواشیورکور شیوع دارد، اغلب شیر را با غذاهای غنی از نظر کربوهیدرات، همچون برنج، ذرت و غلات جایگزین می‌کنند.

از علایم کلی کواشیورکور می‌توان موارد زیر را نام برد.

·                     ورم شکم و پاها. در واقع، تراکم آب در بافت‌ها به خصوص در قسمت‌های پایین بدن، موجب نرم و اسفنجی شدن آن‌ها می‌شود.

·                     عدم رشد قد و وزن

·                     لاغری و بی‌اشتهایی

·                     پوسته پوسته شدن و زخم شدن پوست، التهاب و قرمزی آن

·                     کم‌پشت شدن و کم‌رنگ (قرمز) شدن موها</o:p&g t;

·                     بزرگ شدن کبد (هپاتومگالی)

·                     اسهال، استفراغ

·                     کم خونی

   

کودکانی که به کواشیورکور مبتلا هستند اغلب توانایی تولید پادتن و مقابله با عفونت‌هایی دیگر چون سرخک، ذات‌الریه و… را نیز ندارند. در صورتی که بیماری درمان نشود، کودک دچار عقب‌ماندگی ذهنی نیز می‌شود و سرانجام جان می‌سپارد.

عوامل خطر زا

برخی از عوامل  احتمال خطر ابتلا به بیماری را افزایش می دهند که البته وجود این علائم  لزوما به معنی ابتلا به این بیماری نیست.این عوامل عبارتند از :

·                     شرایطی که با جذب پروتئین در بدن تداخل داشته باشد مانند فیبروز کیستیک

·                     تغییرات  تغذیه ایی مربوط به شیر مادر در نوزادان

·                     رژیم های غذایی کم پروتئین مانند بعضی از رژیم های گیاهی

·                     خشکسالی و قحطی

·                     عفونتی که با جذب پروتئین در بدن تداخل داشته باشد

·                     انگل هایی مانند کرم روده

·                     بستری های  طولانی مدت <o:p&gt ;

جلوگیری و درمان

متاسفانه بیشتر کودکانی که به کواشیورکور مبتلا هستند، بسیار دیر به بیمارستان آورده می شوند. در این حالت، بیماری آنها پیشرفت کرده و عفونت نیزسبب ضعف، ناتوانی و تب شده است. بهترین نشانه تشخیص بیماری تعیین سرم آلبومین است که متاسفانه در مراحل ابتدایی، این تغییر ظاهر نمی شود. ولی اگر منحنی رشد کودک به طور منظم رسم شود، کواشیورکور خفیف را می توان تشخیص داد وآن را با افزایش مقدار دارو و کیفیت پروتئین رژیم غذایی، به آسانی درمان کرد. در درمان این بیماری باید توجه داشت که بی اشتهایی یک امر عادی است و چون کودک به سختی غذا می خورد، درمان با دشواری مواجه می شود.

در مراحل پیشرفته باید کاهش پتاسیم را که با مصرف کم پروتئین همراه است  جبران کرد. مفیدترین غذا برای درمان، شیر بدون چربی است  که ابتدا باید آنرا رقیق کرد و به تدریج بر غلظت آن افزود تا اینکه کودک بتواند غلظت کامل آنرا ت
حمل کند.

هنگامیکه ورم از بین رفت و مقدار پتاسیم خون به میزان اولیه خود برگشت، باید شیر کامل یا بی چربی، روغن ذرت و نارگیل را اضافه کرد تا برای رشد، انرژی کافی در دسترس باشد.

عفونت در بیماری کواشیورکور، بسیار پیچیده و معمولا ناگهانی است. بنابراین، درمانهای غذایی باید با اقدامات بهداشتی محیط همراه باشد.

از جمله اقدامات درمانی دیگر می توان  به موارد زیر اشاره کرد:

·                     مصرف آنتی بیوتیک ها برای مقابله با عفونت

·                     استفاده از مایعات داخل وریدی برای به تعادل رساندن میزان الکترولیت های موجود در بدن

·
                     مصرف مکمل لاکتوز به دلیل  احتمال وجود آلرژی به شیر، جهت تسهیل هضم فرآورده های  لبنی

به طور معمول، علایم بیماری پس از درمان مناسب از بین می‌روند. با این وجود اگر درمان دیر انجام گیرد باعث بروز  علائمی  چون رشد کم،لاغری، عقب‌ماندگی ذهنی، آسیب کبدی،، شوک و کما، می شود. در صورت تأخیر بیش از حد در درمان، مرگ غیر قابل پیشگیری می‌شود.

این روزها اق
داماتی در حال انجام است تا بتوان از مواد گیاهی طبیعی، یک غذای ارزان و خوشمزه تهیه کرد که دارای تعادل کافی آمینواسیدی باشد، تا برای تکمیل غذاهایی که از غلات تهیه می گردد در رژیم غذایی کودکان از شیر گرفته شده، بکار رود.

اکثر پروتئینهای غذایی از نظر تعادل آمینواسیدها، با احتیاجات پستانداران متناسب نیستند، از این رو دسترسی به چنین ترکیبی از پروتئین های گیاهی، انگیزه بیشتر تحقیقات شده است.

انستیتو تغذیه پاناما و آمریکای مرکزی، اقدامات موثری در این زمینه انجام داده اند. این موسسه موفق شده است که از 58% ذرت زمینی و خوشه ای، 36% آرد پنبه دانه، 3% مخمر تورولا، 1% کلسیم کربنات و ویتامین مخلوطی تهیه کند.

این مخلوط که اینکاپارینا نام دارد، برای تهیه یک نوشیدنی نسبتا کم حجم یا فرنی بکار می رود و با قیمت بسیار ارزان فروخته می شود.

اینکاپارینا، ترکیب دقیق آمینواسیدهای مورد احتیاج برای رشد اطفال را تهیه می کند و کمبودهای مواد مغذی ویتامین A، ریبوفلاوین، کلسیم، نیاسین و پتاسیم را که معمولا با کواشیورکور همراه است برطرف می سازد. در مناطق مانند لبنان و هندوستان، ترکیبات دیگری از پروتئین برگ و حبوبات تهیه می شود که نتایج خوبی داشته است.

آموزش و اطلاع‌رسانی والدین در رابطه با تغذیهٔ سالم از راه‌هایی است که موجب جلوگیری از ابتلای کودکان به کواشیورکور می‌شود

 www.nadernews.com