منوی اصلی

جستجو
این کادر جستجو را ببندید.
موسسه قرآن و نهج البلاغه
home-icone
Institute of Quran & Nahjul Balaghah

کیش در گذر زمان

فهرست مطالب

کیش در گذر زمان


دوران عظمت و شكوفايي تاريخ كيش از قرن چهارم هجري، پس از وقوع زلزله در سيراف آغاز شد. پس از آن كه بندر سيراف از رونق افتاد تورانشاه به كمك حكام محلي بني قيصر در اين جزيره بندرگاهي ايجاد كرد و به عمران و آباداني آن همت گماشت و كيش را به مركز عمده بازرگاني خليج فارس تبديل نمود. در دوره اتابكان فارس اهميت كيش به حدي بود كه والي خليج فارس در اين جزيره سكونت داشت و برتمام جزاير خليج فارس و درياي عمان حكومت مي كرد. طبق نوشته هاي سياحان و تاريخ نويسان، در اين دوره درآمد كيش بابت عشريه كشتي هاي تجاري مبالغ بسيار قابل توجهي بوده است


از شواهد و قراين چنين پيداست كه در عصر غزنويان، سلجوقيان، خوارزمشاهيان و مغول جزيره كيش در اوج شكوفايي و رونق و مركز بازرگاني خليج فارس بوده است. مورخيني نظير قزويني، فضل الله بن عبدالله شيرازي، ابن بطوطه و حمدالله مستوفي كه در اين دوره از كيش ديدن كرده اند همگي از عظمت، آباداني و زيبايي كيش سخن گفته اند. بنابر نوشته هاي مورخين، نام كيش در دوره ايخانيان مغول پيوسته با اسامي ولايات معتبري چون بغداد، شيراز، بحرين و هندوستان آورده مي شده و پيوسته پيشوند «دولتخانه» قبل از عنوان كيش ذكر مي شده است. علاوه بر اين، ويرانه هاي به جا مانده از شهر حريره در قسمت شمال جزيره نيز از عظ
مت جزيره كيش در آن دوران حكايت مي كند


اهميت استراتژيك كشور ما به عنوان شاهراه ارتباطي شرق و غرب و نيز موقعيت ويژه كيش در خليج فارس همواره مورد توجه كشورهاي ديگر بوده است. تحولات اقتصادي اروپا در سده هاي پانزدهم و شانزدهم ميلادي، اروپايي ها و از جمله پرتغالي‌ها را متوجه بازارهاي مشرق زمين نمود. در اوايل قرن شانزدهم ميلادي پرتغالي‌ها به منظور تسلط بر بازارهاي تجاري هندوستان، عربستان و ايران و با هدف گسترش قلمرو مستعمراتي خويش كشتي هاي جنگي و بازرگاني خود را به اقيانوس هند گسيل داشتند


در سال 1912 هجري برابر با 1506 ميلادي آلفونس آلبوكرك درياسالار مستعمره جوي پرتغالي با ناوگاني شامل چهارده ناو جنگي درياي عمان و خليج فارس را درنورديد وپس از آن كه مسقط و چند بندر ديگر را به آتش كشيد در برابر شهر هرمز لنگه انداخت و از امير هرمز و كيش خواست كه خود را تسليم و از شاه پرتغال اطاعت نمايد. اين درخواست پذيرفته نشد و پرتغالي‌ها هرمز و گمبرون را را تصرف كردند، سرنوشت كيش دگرگون شد و عصر انزوا و سكون آغاز گرديد. علت اين امر  اين بود كه اهميت استراتژيك جزيره هرمز به واسطه قرار داشتن بر دهانه خليج فارس از نظر پرتغالي ها به مراتب بيشتر از جزاير داخل خليج فارس و از جمله جزيره كيش بود و هرمز مي توانست وظيفه دفاع در مقابل يورش و مهاجمين ديگر را به شايستگي انجام دهد


پرتغالي‌ها تا دوره صفويه در كيش حضور داشتند و متاسفانه جز غارت
و ويراني اثر ديگري از خود بر جاي نگذاشتند، تا اين كه بالاخره شاه عباس صفوي پس از فارغ شدن از جنگ عثماني‌ها‌ به آزاد ساختن بحرين، هرمز و كيش از تسلط بيگانگان همت گماشت


      با اين همه هنگامي كه در دهه سوم قرن هفدهم ميلادي جزيره هرمز و ديگر جزاير و بنادر ايراني خليج فارس، به ايران بازگشت، نه تنها از اهميت كيش بلكه حتي از اهميت جزيره هرمز نيز كاسته شد و جاي آن را موقعيت جغرافيايي واقتصادي قابل توجه بندر جديد التاسيس عباس گرفت. در اين دوران كيش جزيره أي نيمه متروك و منزوي بود و حتي در دوره هايي به جايگاه دزدان دريايي خليج فارس بدل شد


كيش در دوران ناصرالدين شاه به عنوان تيول به قوام الملك شيرازي – يكي از ايل سالاران متنفذ فارس واگذار شد و او نيز آن را با مبلغ 25000 تومان به محمدرضا خان سطوت الممالك بستكي حاكم لنگه فروخت. جزيره كيش تا دوره پهلوي چندين بار خريد و فروش شد تا اين كه در سال 1340 خورشيدي دكتر منوچهر اقبال، اين جزيره را به مبلغ نه ميليون ريال از ورثه محمدرضا خان سطوت الممالك بستكي خريداري كرد


در سال 1349 جزيره كيش مورد بازديد هيات‌هاي كارشناسي ايران و آمريكا قرار گرفت و با توجه به موقعيت جغرافيايي و استراتژيكي مناسب، به عنوان يك مركز بين المللي توريستي –  تجاري مورد توجه قرار گرفت. به منظور جلب جهانگردان به اين جزيره و تامين آسايش و رفاه آنان، در مهر 13
51 سازمان عمران كيش به ثبت رسيد. سازمان عمران كيش طرح منطقه توريستي جزيره كيش را با الگو قراردادن جزاير هاوايي و كرانه‌هاي جنوبي درياي مدينترانه، با هزينه زيادي آغاز كرد و تا پيش از انقلاب فاز اول آن را به همراه بخشي از فاز دوم به اجرا درآورد. با پيروزي انقلاب اسلامي روند فعاليت‌هاي سازمان عمران متوقف شد.


در سال 1349 جزيره كيش مورد بازديد هيات‌هاي كارشناسي ايران و آمريكا قرار گرفت و با توجه به موقعيت جغرافيايي و استراتژيكي مناسب، به عنوان يك مركز بين المللي توريستي –  تجاري مورد توجه قرار گرفت. به منظور جلب جهانگردان به اين جزيره و تامين آسايش و رفاه آنان، در مهر 1351 سازمان عمران كيش به ثبت رسيد. سازمان عمران كيش طرح منطقه توريستي جزيره كيش را با الگو قراردادن جزاير هاوايي و كرانه‌هاي جنوبي درياي مدينترانه، با هزينه زيادي آغاز كرد و تا پيشاز انقلاب فاز اول آن را به همراه بخشي از فاز دوم به اجرا درآورد. با پيروزي انقلاب اسلامي روند فعاليت‌هاي سازمان عمران متوقف شد.


در اسفند ماه 1358 شوراي انقلاب از حقوق و عوارض گمرگي در جزيره كيش عملا سرفصل جديدي را در جهت شروع فعاليت‌هاي تجاري و رونق منطقه محروم جنوب كشور گشود. اما مشكلات سال‌هاي پس از انقلاب موجب شد كه اين لايحه قانوني تا سال‌ها به اجرا در نيايد. تا اين كه در تير 1368 هيات وزيران در خصوص ورود و خروج كالا و نيز صادرات مجدد و توليد براي صادرات، جزيره كيش را  به عنوان منطقه كاملا آزاد تجاري – صنعتي ثبت و اعلام كرد واز اين تاريخ به بعد فعاليت‌هاي اقتصادي مجددا در جزيره كيش شروع شد.


بالاخره در سال 1371 با تاسيس سازمان منطقه آزاد كيش اين جزيره جاني تازه گرفت و دوران توسعه سريع كيش آغاز شد.


براي آناني كه در جست وجوي بقايايي از تاريخ كهنسال كشور ما هستند، براي دوستداران دريا، خشكي، طلوع و غروب، كيش حرفي براي گفتن دارد.


كيش در قرن‌هاي پنجم تا هفتم هجري در اوج آباداني و رونق بوده است. علاوه بر شهادت مورخين و سياحان ايراني و عرب، وجود بقاياي شهر تاريخي حريره گواه بر اين است كه كيش در دوره‌هاي ايلخانيان، تيموريان و اتابكان پارس، جزيره‌اي آباد، شهري زيبا و يكي از مراكز عمده تجاري  منطقه بوده است.


شهر زیرزمینی کاریز 


قنات کیش بیش از 2500 سال قدمت دارد و از آب شیرین قابل شرب ساکنان جزیره را تامین می کرده ولی اکنون به یک شهر زیر زمینی شگفت انگیز بدل شده که بیش از 10000 متر مربع وسعت دارد.


کارگزاران با تجربه آن زحمت تمام طراحی های آن را کشیده و می کوشند تا در پروژه بازسازی قنات کیش که اکنون کاریز کیش خوانده می شود ضمن حفظ بافت تاریخی آن کاربری های جدیدی از این شهر زیر زمینی بدست آورند . شهر زیر زمینی کاریز در فاز یک خود به قسمتهای زیر تقسیم و قابل بهره برداری خواهد بود.


غرفه های صنایع دستی ایران و جهان، رستوران سنتی و جدید، موزه سالن آمفی تئاتر سالن کنفرانس، گالری های هنری.


شهر کاریز در عمق 16 متری زیر زمین قرار دارد. سقف آن هشت متر ارتفاع و بیشتر سقف آن مملو از سنگواره، صدف و مرجانهایی است که با نظر کارشناسی 270 تا 570 میلیون سال قدمت دارد و تک تک آن شناسایی و دارای شناسنامه رسمی است. کارگزاران شهر زیر زمینی بر این باورند که دو ویژگی کاریز را در فهرست ابنیه جهانی در خواهد آورد.


اول اینکه کاریز در دل تنها جزیره مرجانی دنیا واقع است. دوم آنکه تنها بنایی است  که سقف مملو از صدفها و مرجانهای طبیعی است. صدفها و مرجانهایی که برای بازدید آنها دو راه وجود داشته ، بازدید از موزه های طبیعی یا غواصی در آبهای آزاد و اکنون کاریز فصلی جدید و استثنایی در ÷یش روی تمامی دوستداران طبیعت گشوده که بی واسطه خواهند توانست از بزرگتری
ن مجموعه مرجانی بازدید کنند.


درخاتمه گفتنی است که خاکهای برداشت شده از کاریز دارای خواص درمانی زیادی است که در ” گل درمانی ” استفاده های فراوان خواهد داشت. این امر همراه با خدمات گوناگونی همچون تاسیس مراکز اقامتی ، تجاری و تفریحی در زمینی معادل 60000متر مربع در روی زمین کاریز احداث خواهد گردید. زمین سطحی کاریز به پارک وسیعی بدل خواهد شد که دارای دو تپه مرتفع خواهد بود. این په ها از خاکهای برداشت شده زیر زمین ساخته شده و به چم انداز بی نظیر جزیره کیش دل خواهد شد.


 مشخصاتي كه وي ارايه مي دهد با مشخصات جزيره كيش انطباق دارد. به طوري كه نيارخوس مي نويسد در اين جزيره بوستان‌ها و نخلستان‌هاي فراواني وجود داشته است. در دوره هخامنشيان، كيش مركز عمده صيد مرواريد بين النهرين و هندوستان بود و بازرگانان بزرگ دنيا به اين جزيره رفت و آمد داشتند


دوران عظمت و شكوفايي تاريخ كيش از قرن چهارم هجري، پس از وقوع زلزله در سيراف آغاز شد. پس از آن كه بندر سيراف از رونق افتاد تورانشاه به كمك حكام محلي بني قيصر در اين جزيره بندرگاهي ايجاد كرد و به عمران و آباداني آن همت گماشت و كيش را به مركز عمده بازرگاني خليج فارس تبديل نمود. در دوره اتابكان فارس اهميت كيش به حدي بود كه والي خليج فارس در اين جزيره سكونت داشت و برتمام جزاي
ر خليج فارس و درياي عمان حكومت مي كرد. طبق نوشته هاي سياحان و تاريخ نويسان، در اين دوره درآمد كيش بابت عشريه كشتي هاي تجاري مبالغ بسيار قابل توجهي بوده است


از شواهد و قراين چنين پيداست كه در عصر غزنويان، سلجوقيان، خوارزمشاهيان و مغول جزيره كيش در اوج شكوفايي و رونق و مركز بازرگاني خليج فارس بوده است. مورخيني نظير قزويني، فضل الله بن عبدالله شيرازي، ابن بطوطه و حمدالله مستوفي كه در اين دوره از كيش ديدن كرده اند همگي از عظمت، آباداني و زيبايي كيش سخن گفته اند. بنابر نوشته هاي مورخين، نام كيش در دوره ايخانيان مغول پيوسته با اسامي ولايات معتبري چون بغداد، شيراز، بحرين و هندوستان آورده مي شده و پيوسته پيشوند «دولتخانه» قبل از عنوان كيش ذكر مي شده است. علاوه بر اين، ويرانه هاي به جا مانده از شهر حريره در قسمت شمال جزيره نيز از عظمت جزيره كيش در آن دوران حكايت مي كند


اهميت استراتژيك كشور ما به عنوان شاهراه ارتباطي شرق و غرب و نيز موقعيت ويژه كيش در خليج فارس همواره مورد توجه كشورهاي ديگر بوده است. تحولات اقتصادي اروپا در سده هاي پانزدهم و شانزدهم ميلادي، اروپايي ها و از جمله پرتغالي‌ها را متوجه بازارهاي مشرق زمين نمود. در اوايل قرن شانزدهم ميلادي پرتغالي‌ها به منظور تسلط بر بازارهاي تجاري هندوستان، عربستان و ايران و با هدف گسترش قلمرو مستعمراتي خويش كشتي هاي جنگي و بازرگاني خود را به اقيانوس هند گسيل داشتند


در سال 1912
هجري برابر با 1506 ميلادي آلفونس آلبوكرك درياسالار مستعمره جوي پرتغالي با ناوگاني شامل چهارده ناو جنگي درياي عمان و خليج فارس را درنورديد وپس از آن كه مسقط و چند بندر ديگر را به آتش كشيد در برابر شهر هرمز لنگه انداخت و از امير هرمز و كيش خواست كه خود را تسليم و از شاه پرتغال اطاعت نمايد. اين درخواست پذيرفته نشد و پرتغالي‌ها هرمز و گمبرون را را تصرف كردند، سرنوشت كيش دگرگون شد و عصر انزوا و سكون آغاز گرديد. علت اين امر  اين بود كه اهميت استراتژيك جزيره هرمز به واسطه قرار داشتن بر دهانه خليج فارس از نظر پرتغالي ها به مراتب بيشتر از جزاير داخل خليج فارس و از جمله جزيره كيش بود و هرمز مي توانست وظيفه دفاع در مقابل يورش و مهاجمين ديگر را به شايستگي انجام دهد


پرتغالي‌ها تا دوره صفويه در كيش حضور داشتند و متاسفانه جز غارت و ويراني اثر ديگري از خود بر جاي نگذاشتند، تا اين كه بالاخره شاه عباس صفوي پس از فارغ شدن از جنگ عثماني‌ها‌ به آزاد ساختن بحرين، هرمز و كيش از تسلط بيگانگان همت گماشت


با اين همه هنگامي كه در دهه سوم قرن هفدهم ميلادي جزيره هرمز و ديگر جزاير و بنادر ايراني خليج فارس، به ايران بازگشت، نه تنها از اهميت كيش بلكه حتي از اهميت جزيره هرمز نيز كاسته شد و جاي آن را موقعيت جغرافيايي واقتصادي قابل توجه بندر جديد التاسيس عباس گرفت. در اين دوران كيش جزيره أي نيمه متروك و منزوي بود و حتي در دوره هايي به جايگاه دزدان دريايي خليج فارس بدل شد


كيش در دوران ناصرالدين شاه به عنوان تيول به قوام الملك شيرازي – يكي از ايل سالاران متنفذ فارس واگذار شد و او نيز آن را با مبلغ 25000 تومان به محمدرضا خان سطوت الممالك بستكي حاكم لنگه فروخت. جزيره كيش تا دوره پهلوي چندين بار خريد و فروش شد تا اين كه در سال 1340 خورشيدي دكتر منوچهر اقبال، اين جزيره را به مبلغ نه ميليون ريال از ورثه محمدرضا خان سطوت الممالك بستكي خريداري كرد


در سال 1349 جزيره كيش مورد بازديد هيات‌هاي كارشناسي ايران و آمريكا قرار گرفت و با توجه به موقعيت جغرافيايي و استراتژيكي مناسب، به عنوان يك مركز بين المللي توريستي –  تجاري مورد توجه قرار گرفت. به منظور جلب جهانگردان به اين جزيره و تامين آسايش و رفاه آنان، در مهر 1351 سازمان عمران كيش به ثبت رسيد. سازمان عمران كيش طرح منطقه توريستي جزيره كيش را با الگو قراردادن جزاير هاوايي و كرانه‌هاي جنوبي درياي مدينترانه، با هزينه زيادي آغاز كرد و تا پيش از انقلاب فاز اول آن را به همراه بخشي از فاز دوم به اجرا درآورد. با پيروزي انقلاب اسلامي روند فعاليت‌هاي سازمان عمران متوقف شد.


در سال 1349 جزيره كيش مورد بازديد هيات‌هاي كارشناسي ايران و آمريكا قرار گرفت و با توجه به موقعيت جغرافيايي و استراتژيكي مناسب، به عنوان يك مركز بين المللي توريستي –  تجاري مورد توجه قرار گرفت. به منظور جلب جهانگردان به اين جزيره و تامين آسايش و رفاه آنان، در مهر 1351 سازمان عمران كيش به ثبت رسيد. سازمان عمران كيش طرح منطقه توريستي جزيره كيش را با الگو قراردادن جزاير هاوايي و كرانه‌هاي جنوبي درياي مدينترانه، با هزينه زيادي آغاز كرد و تا پيشاز انقلاب فاز اول آن را به همراه بخشي از فاز دوم به اجرا د
رآورد. با پيروزي انقلاب اسلامي روند فعاليت‌هاي سازمان عمران متوقف شد.


در اسفند ماه 1358 شوراي انقلاب از حقوق و عوارض گمرگي در جزيره كيش عملا سرفصل جديدي را در جهت شروع فعاليت‌هاي تجاري و رونق منطقه محروم جنوب كشور گشود. اما مشكلات سال‌هاي پس از انقلاب موجب شد كه اين لايحه قانوني تا سال‌ها به اجرا در نيايد. تا اين كه در تير 1368 هيات وزيران در خصوص ورود و خروج كالا و نيز صادرات مجدد و توليد براي صادرات، جزيره كيش را  به عنوان منطقه كاملا آزاد تجاري – صنعتي ثبت و اعلام كرد واز اين تاريخ به بعد فعاليت‌هاي اقتصادي مجددا در جزيره كيش شروع شد.


بالاخره در سال 1371 با تاسيس سازمان منطقه آزاد كيش اين جزيره جاني تازه گرفت و دوران توسعه سريع كيش آغاز شد.


براي آناني كه در جست وجوي بقايايي از تاريخ كهنسال كشور ما هستند، براي دوستداران دريا، خشكي، طلوع و غروب، كيش حرفي براي گفتن دارد.


كيش در قرن‌هاي پنجم تا هفتم هجري در اوج آباداني و رونق بوده است. علاوه بر شهادت مورخين و سياحان ايراني و عرب، وجود بقاياي شهر تاريخي حريره گواه بر اين است كه كيش در دوره‌هاي
ايلخانيان، تيموريان و اتابكان پارس، جزيره‌اي آباد، شهري زيبا و يكي از مراكز عمده تجاري  منطقه بوده است.

به این مطلب امتیاز دهید:

فرصت ویژه برای علاقه مندان به نویسندگی

شما می توانید مقالات خود را با نام خود در وب سایت موسسه منتشر نمائید. برای شروع کلیک نمائید.

نویسنده مقاله باشید