گوشه ای از زندگی امام حسن بعد از پیامبر
کتاب: زندگانى امام حسن مجتبى علیه السلام ص 99 تا 451
مؤلف: سید هاشم رسولى محلاتى
حسن بن على(علیه السلام)_طبق گفته مشهور- هفت سال و چند ماه از عمر شریفش گذشته بود که جد بزرگوارش از دنیا رحلت فرمود، و از همان زمان دوران مظلومیت و غربت و مصیبت این خاندان شروع شد، و هر روز مصیبت تازه و غم جدیدى بر آن کودک معصوم و برادر و خواهران او وارد مىشد.
بیمارى مادرش فاطمه به دنبال آن احتجاجها و رفت و آمدها و تلاشهاى بسیار براى احقاق حق و بازگرداندن فدک و بسترى شدن آن بانوى مکرمه در اثر ضربهها و مصیبتهاى وارده که به فاصله اندکى منجر به شهادت وى و یتیمى فرزندان معصومش گردید…
مشاهده جنازه ضربه خورده مادر، و حضور در مراسم غسل و دفن و کفن آن بانوى مکرمه در تاریکى شب و به وسیله پدر، و به دور از انظار مردم براى این کودک تیزبین و باهوش چه اثر ناگوار و دردآورى داشته…!
خانه نشینى پدر و به غارت رفتن میراث آن امام مظلوم خار در چشم خلیده و استخوان در گلو شکسته (1) ، و حوادث دردناک دیگرى که به دنبال آن براى این خاندان عزیز پیش آمد، و مشاهده آن مناظر رقتبار…تحمل و خویشتن دارى در برابر همه این ناگوارىها، آن هم براى کودکى هفتساله و هشت
ساله و در حد اعلاى نبوغ و ذکاوت که همه چیز را درک مىکرده و تجزیه و تحلیل مىنموده، کارى بس دشوار و مشکلى جانسوز و جانگداز است…!
و بر طبق قاعده، آن کودک معصوم و تیزبین از رفتار پدر و مادر بزرگوار، و طرز برخوردشان با مسائل آن روز، وظیف
ه خود را بخوبى درک مىکرده و مىدانسته که صبر و بردبارى در برابر این پیشامدهاى ناگوار، در آن مقطع سرنوشتساز و حساس اسلام، به درایت نزدیکتر و با دوراندیشى و خرد سازگارتر است…چنانکه پدر بزرگوارش(درباره همان مقطع زمانى حساس)
فرمود: «فرایت ان الصبر على هاتا احجى» (2) !
اما با تمام این احوال شاید سکوت کامل را در برابر آن همه مظلومیت جایز ندانست و بالاخره در یکى از روزها خود را به مسجد رسول خدا رسانده و ابوبکر را که در جایگاه جدش پیامبر(ص)نشسته بود مخاطب ساخته و با همان لحن کودکانه، ولى پر معنى و کوبنده، بدو فرمو
د:
«انزل…انزل عن منبر ابى، و اذهب الى منبر ابیک!»
(فرود آى…فرود آى از منبر پدرم و به سوى منبر پدرت برو!)
این گفتار کوبنده با آن لحن کودکانه و پر معنى همه حاضران در مسجد را مبهوت ساخته و چون سرهاى خود را برگرداندند با سبط اکبر رسول خدا و نور دیده محبوب آن حضرت، یعنى امام حسن مواجه شدند که ابوبکر را مخاطب ساخته و آن سخنان را اظهار فرمود، که همه آنچه را ممکن بود به صورت مناظره و استدلال بیان دارد، با همین دو جمله کوتاه و پر معنى اظهار فرمود.
ابوبکر چنان غافلگیر شده بود که بناچار در پاسخ فرزند رسول خداگفت:
«صدقت و الله انه لمنبر ابیک لا منبر ابى» (3)
(راست گفتى به خدا سوگند که آن منبر پدر تو است، نه منبر پدر من.)
داستانى از حسنین با بلال، مؤذن رسول خدا(ص)
چنانکه مورخین نوشتهاند: بلال حبشى، مؤذن مخصوص رسول خدا، پس از رحلت آن حضرت در مدینه نماند و به شام رفت و در آنجا بود تا از دنیا رفت و قبر وى نیز همان جاست.
ابن اثیر در اسد الغابة روایت کرده که هنگامى که بلال در شام بود، شبى رسول خدا را در خواب دید که به او فرمود:
«ما هذه الجفوة یا بلال!ما آن لک ان تزورنا؟»(اى بلال این چه جفایى است که با ما کردى؟آیا زمان آن نرسیده که به دیدار ما بیایى؟)
بلال غمگین شده، از خواب بیدار شد و به سوى مدینه حرکت کرد، و چون بدانجا رسید، بر سر قبر رسول خدا آمده و خود را روى قبر آن حضرت افکنده، گریست.
در این وقتحسن و حسین نزد او رفتند و او آن دو بزرگوار را به سینه گرفته و مىبوسید، حسنین بدو گفتند:
«نشتهى ان تؤذن فى السحر
ما میل داریم در هنگام(سپیده)سحر اذان بگویى!)
بلال بر بام مسجد رفت و چون گفت:
«الله اکبر، الله اکبر»شهر مدینه از شیون و گریه به لرزه درآمد.
و چون گفت:
«اشهد ان لا اله الا الله»شیون مردم بیشتر شد و چون گفت:
«اشهد ان محمدا رسول الله»زنان از خانههاى خود بیرون ریختند، و دیده نشد که مردان و زنان در مدینه بدان حد که آن روز گریستند گریه کنند. (4)
نگارنده گوید: نظیر این داستان درباره حضرت فاطمه نیز در کتاب من لا یحضره الفقیه از ابى بصیر از امام باقر یا حضرت صادق روایتشده که فاطمه از بلال خواست تا اذان بگوید، و بلال-همانگونه که ذکر شد-شروع به اذان کرد، ولى به خاطر تاثر شدیدى که به آن بانوى مکرمه دست داد بلال نتوانست آن را تمام کند…
قضاوت شگفت انگیز امام حسن در زمان طفولیت
ابن شهرآشوب در کتاب مناقب از کتاب شرح الاخبار قاضى نعمان به سند خود از عبادة بن صامت و دیگران روایت کرده که مرد عربى نزد ابوبکر آمده و بدو گفت: من در حال احرام چند تخم از تخمهاى شتر مرغ را پخته و خوردهام، اکنون بگو تکلیف من چیست و چه چیزى بر من واجب است؟
ابوبکر نتوانست پاسخ او را بدهد و بدو گفت: قضاوت در مسئله تو بر من مشکل است، و او را به سوى عمر راهنمایى کرد.
عمر نیز او را به عبد الرحمن معرفى و راهنمایى نمود، و او نیز در پاسخ مرد عرب درماند، و چون همگى درمانده شدند، آن مرد عرب را به امیر المؤمنین راهنمایى کردند، و چون شخص مزبور به نزد امیر المؤمنین آمد به حسنین اشاره کرده فرمود:
«سل اى الغلامین شئت»؟
از این دو پسر، از هر کدام که
خواستى سؤال کن!)
حسن(ع)رو به آن مرد عرب کرده فرمود:
«ا لک ابل»؟
آیا شتر دارى؟
مرد عرب گفت: آرى.
فرمود: به عدد تخمه اى شتر مرغى که خورده اى شتر هاى ماده را با شترهاى نر جفتگیرى کن و هر عدد بچه شترى که از آن دو پیدا شد، آنها را به خانه کعبه هدیه کن!
امیر المؤمنین(ع)رو به فرزند خود کرده فرمود:
«یا بنى!ان من النوق السلوب، و ما یزلق!»
(پسر جان!شتران گاهى بچه مىاندازند و یا بچه مرده به دنیا مىآورند؟)
حسن(ع)پاسخ داد:
«یا ابه ان یکن من النوق السلوب و ما یزلق، فان من البیض ما یمرق»(پدر جان اگر شتران گاهى بچه انداخته و یا بچه مرده به دنیا مىآورند، تخممرغان نیز گاهى فاسد و بىخاصیت مىشود!)
در این وقتحاضران صدایى شنیدند که مىگفت:
«معاشر الناس ان الذى فهم هذا الغلام هو الذى فهمها سلیمان بن داود» (5)
(اى مسلمانان آنچه را این پسرک فهمید، همان بود که سلیمان بنداود فهمیده)
قضاوت دیگرى در زمان عمر بن خطاب
و نیز ابن شهرآشوب از کافى کلینى و تهذیب شیخ طوسى(ره)از امام باقر(ع)روایت کرده که فرمود:
در زمان عمر بن خطاب مردى را نزد او آوردند که کاردى خون آلود در دست او بود و بالاى سر کشتهاى او را یافته بودند، و آن مرد مىگفت: به خدا سوگند من او را نکشتهام و نه او را مىشناسم، و من با این کارد به دنبال گوسفندى که از دستم فرار کرده بود مىرفتم که به این کشته برخورد کردم!
عمر دستور قتل آن مرد را صادر کرد.
در این وقت مرد دیگرى که قاتل واقعى آن کشته بود گفت: «انا لله و انا الیه راجعون»قاتل منم، و دیگرى را به جاى من مىخواهند بکشند!
امیر المؤمنین(ع)فتواى این قضاوت را از فرزندش حسن بن على جویا شد و او در پاسخ گفت: هر دوى اینها باید آزاد شوند و خونبهاى مقتول هم از بیت المال رداختشود!على(ع)پرسید: چرا؟
عرض کرد: چون خداى تعالى فرموده:
«من احیاها فکانما احیا الناس جمیعا» (6)
(هر کس نفس انسانى را زنده کند، گویا همه مردم را زنده کرده)
و در حدیث دیگرى است که امیر المؤمنین(ع)فرمود:
قصاص از این قاتل برداشته مىشود، زیرا اگر او انسانى را کشته، انسان دیگرى را زنده کرده! (7)
احاطه آن بزرگوار به علوم قرآن در سنین نوجوانى
محمد بن طلحه شافعى در کتاب مطالب السئول از تفسیر وسیط على بن احمد واحدى به سند خود از مردى روایت کرده که گوید: وارد مسجد مدینه شده، مردى را دیدم که از رسول خدا(ص)حدیث نقل مىکند و مردم گرد او را گرفتهاند، من به آن مرد گفتم: به من خبر ده از معناى«شاهد»و«مشهود»! (8)
آن مرد گفت: «شاهد»روز جمعه است و«مشهود»روز عرفه.
از او گذشتم و به مرد دیگرى رسیدم که او نیز از رسول خدا(ص)
حدیث مىگفت.من معناى«شاهد»و«مشهود»را از او پرسیدم، و او گفت: «شاهد»روز جمعه است و«مشهود»روز عید قربان.
از آن دو گذشتم و به نوجوانى رسیدم که(گردى)صورتش هم چون(گردى)اشرفى طلا بود و او نیز از رسول خدا(ص)حدیث نقل مىکرد، بدو گفتم: از«شاهد»و«مشهود»به من خبر ده!
آن نوجوان گفت: آرى، اما«شاهد»محمد(ص)است و اما«مشهود»روز قیامت است، مگر نشنیدهاى که خداى تعالى درباره رسول خدا(ص)فرماید:
«انا ارسلناک شاهدا و مبشرا و نذیرا» (9)
و درباره قیامت گوید:
«ذلک یوم مجموع له الناس و ذلک یوم مشهود» (10)
در این وقت من از برخى پرسیدم: مرد اول که بود؟گفتند: ابن عباس، و از مرد دوم پرسیدم؟گفتند: او پسر عمر بود، و نوجوان سوم را پرسیدمکیست؟گفتند: حسن بن على بن ابیطالب(ع)، و دنبالش گوید:
«فکان قول الحسن احسن»(و گفتار حسن بهتر بود.)( (11)
سخنرانى جالب امام حسن(ع)در حضور پدر
از تفسیر فرات بن ابراهیم کوفى روایتشده که به سند خود از امام صادق جعفر بن محمد(ع)روایت کرده که فرمود: روزى على بن ابیطالب(ع)به فرزندش حسن فرمود:
«یا بنى قم فاخطب حتى اسمع کلامک! »
پسرم برخیز و سخنرانى کن تا من سخنرانى تو را بشنوم.)
عرض کرد: چگونه(در حضور شما)مىتوانم سخنرانى کنم و به صورت شما نگاه کنم که من از شما حیا مىکنم(و خجالت مىکشم.)
على(ع)زنان و اهل خانه را جمع کرده، و خود از آن مجلس دور و پنهان شد، و به جایى رفت که سخنرانى فرزند خود را بشنود.
در این وقتحسن(ع)برخاست و این سخنرانى را ایراد کرد:
«الحمد لله الواحد بغیر تشبیه، الدائم بغیر تکوین القائم بغیر کلفة، الخالق بغیر منصبة، الموصوف بغیر عایة، المعروف بغیر محدودیة العزیز لم یزل قدیما فی القدم، ردعت القلوب لهیبته، و ذهلت العقول لعزته و خضعت الرقاب لقدرته، فلیس یخطر على قلب بشر مبلغ جبروته، و لا یبلغ الناس کنه جلاله، و لا یفصح الواصفون منهم لکنه عظمته، و لا تبلغه العلماء بالبابها، و لا اهل التفکر بتدبیر امورها، اعلم خلقه به الذى بالحد لا یصفه، یدرک الابصار و لا تدرکه الابصار، و هو اللطیف الخبیر اما بعد فان علیا باب من دخله کان مؤمنا، و من خرج منه کان کافرا اقول قولى هذا و استغفر الله العظیم لی و لکم»(ستایش خداى یکتایى راست که شبیهى ندارد، آن ابدى بدون خلقت، آنکه بدون تکلف و رنجى قائم به کارهاست، آفریدگارى که بىرنج آفریده، و موصوف بىنهایت و آنکه حدى براى نیکىهایش متصور نیست، توانا و ابدى، آنکه دلها در برابر هیبتش فروتن، و خردها در برابر عزتش واله و حیران، و گردنها در برابر قدرتش خاضع گشته، و قدر و جبروتش به قلب هیچ بشرى خطور نکند، و به کنه جلالش هیچ انسانى نرسد، توصیف کنندگان، کنه عظمتش را نتوانند وصف کنند، و دانشمندان با خرد و عقل خود بدو نرسند، و نه اندیشمندان به تدبیر کارهایش، داناترین مخلوقش کسى است که به حد و اندازه توصیفش نکند، دیدهها را برسد و دیدهها به او نرسند، و اوست لطیف و بینا.و بعد، براستى که على(ع) بابى است که هر کس بدان درآمد مؤمن است و هر کس از آن بیرون رفت کافر خواهد بود، این را گفتم و از خداى بزرگ براى خود و شما آمرزش خواهم.)
در اینجا على(ع)برخاست و نزدیک رفته میان دیدگان حسن را بوسید و گفت:
«ذریة بعضها من بعض و الله سمیع علیم» (12)
کنایه از اینکه او بحق، یادگار پدرش و یادگار رسول خدا(ص)مىباشد.
در ماجراى جانسوز تبعید ابوذر غفارى
ابوذر غفارى صحابى بزرگوار رسول خدا(ص)است که از نظر سابقه در اسلام به گفته بسیارى از مورخین، چهارمین یا پنجمین نفر بود که ایمان آورده و مسلمان شد (13) ، و در راه تبلیغ اسلام کتکها خورد و شکنجهها دید، و نزدیکبود در این راه جان خود را ببازد و زیر ضربات تازیانه دشمنان اسلام جان دهد (14) ، و از نظر زهد و تقوى و ورع و علم و درستى، نمونه و ضرب المثل بود تا آنجا که به تواتر از رسول خدا(ص)نقل شده که دربارهاش فرمود:
«ما اظلت الخضراء و لا اقلت الغبراء على ذى لهجة اصدق من ابى ذر، من سره ان ینظر الى زهد عیسى بن مریم فلینظر الى ابىذر…» (15)
(آسمان سایه نیفکنده و زمین بر خود نگرفته شخصى را که راستگوتر از ابىذر باشد، هر کس دوست دارد که به زهد عیسى بن مریم بنگرد، به ابىذر بنگرد…)
و نیز از رسول خدا(ص)به تواتر نقل شده که فرمود:
«ان الله عز و جل امرنى بحب اربعة و اخبرنى انه یحبهم: على و ابوذر و المقداد و سلمان…» (16)
(براستى که خداى عز و جل به دوستى و محبت چهار تن مرا مامور ساخته و به من خبر داده که او نیز آنها را دوست مىدارد: على، ابوذر، مقداد، سلمان.)
و نیز دربارهاش فرمود:
«الجنة تشتاق الى ثلاثة: على و عمار و ابوذر…» (17)
(بهشت مشتاق سه نفر مىباشد: على و عمار و ابوذر.)
و درباره سرنوشت زندگى و پایان کار و بلاها و محرومیتهایى که به خاطر حفظ دین و آیین مقدس اسلام خواهد دید، فرمود: «رحم الله اباذر، یمشى وحده، و یموت وحده، و یبعث وحده» (18)
(خدا رحمت کند ابوذر را که تنها مىرود، و تنها مىمیرد، و تنها محشور مىشود…)
بارى این ابوذر با این همه فضایل-که نمونه و شمهاى از آن را شنیدید-چنانچه مىدانیم به خاطر حقگویى و اعتراض به خلافکارىهاى عثمان در مورد بذل و بخششهاى بىحساب و بر خلاف قانون اسلام، و دخالتهاى نارواى او در بیت المال، به دستور وى در آغاز به شام تبعید شد و سپس به منطقه خشک و سوزان ربذه-به شرحى در تواریخ مذکور است.و هنگامى که مىخواستند او را به ربذه تبعید کنند، عثمان دستور داد هیچ کس از مردم مدینه و مسلمانان حق ندارد به بدرقه ابوذر رفته و با او تکلم کرده و خداحافظى کند، و مروان حکم-جیره خوار دستگاه خلافت-را نیز مامور اجراى این دستور ساخت.
عثمان مىخواستبا این دستور، هم ابوذر را تحقیر کرده و انتقام خود را از وى بگیرد، و هم در انظار عموم او را فردى ماجراجو و ضد اسلام و حکومت اسلامى معرفى کند.
اما امیر المؤمنین(ع)براى خنثى کردن این توطئه خائنانه و قدردانى مقام والاى ابوذر، به این دستور ظالمانه وقعى ننهاد، و هنگام اخراج آن رادمرد الهى در حالى که دو فرزند عزیزش حسن و حسین و همچنین برادرش عقیل، و برادرزاده و دامادش عبد الله بن جعفر، و عمار را نیز همراه خود آورده بود، براى تودیع و بدرقه ابوذر بیرون آمد و خود را به او رسانید.در این وقتحسن(ع)جلو رفته با ابوذر به گفتگو پرداخت.
مروان که ایشان را دید، پیش آمده و رو به حسن(ع)کرده گفت: «هان اى حسن!مگر نمىدانى که عثمان گفتگوى با این مرد را ممنوع ساخته؟اگر نمىدانى بدان»!
امیر المؤمنین على(ع)که سخن او را شنید، پیش رفته و تازیانه بر گوش مرکب مروان زده و بر سرش فریاد زد:
«تنح نحاک الله الى النار»!
(دور شو، خدایتبه سوى دوزخ دور گرداند
مروان که آن وضع را دید گریخت و خود را به عثمان رسانده و جریان را به اطلاع وى رسانید.
امیر المؤمنین(ع)به نزد ابوذر رفت و با او خداحافظى کرده و هنگام خداحافظى این سخنان پر معنى را که از سینهاى پر سوز بیرون مىآمد بدو فرمود:
«یآ اباذر انک غضبت لله فارج من غضبت له.ان القوم خافوک على دنیاهم، و خفتهم على دینک، فاترک فى ایدیهم ما خافوک علیه، و اهرب منهم بما خفتهم علیه، فمآ احوجهم الى ما منعتهم، و مآ اغناک عما منعوک!و ستعلم من الرابح غدا، و الاکثر حسدا، و لو ان السموات و الارضین کانتا على عبد رتقا ثم اتقى الله لجعل الله له منهما مخرجا، لا یونسنک الا الحق، و لا یوحشنک الا الباطل، فلو قبلت دنیاهم لاحبوک، و لو قرضت منها لامنوک». (19)
(اى اباذر تو براى خدا خشم کردى، پس امیدوار به همان خدایى که به خاطر او خشم کردى باش.این مردم بر دنیاى خود از تو ترسیدند، و تو بر دین خود از آنها واهمه کردى، پس آنچه را که به خاطر آن از تو مىترسند به دستشان ده(و از دنیاى آنها چشم بپوش)و به خاطر همان که بر آن واهمه داشته و بیمناکى از ایشان بگریز.وه!که اینان چه بسیار نیازمندند بدانچه تو آنها را از آن منع کردى، و تو چه بسیار بىنیازى از آنچه اینان از تو منع کرده و بازداشتند.
و بزودى در فرداى قیامتخواهى دانست که سود برنده کیست، وحسودان چه کسى بیشترند.و اگر آسمانها و زمینها بر بندهاى بسته شود و آن بنده از خدا بترسد، خداوند براى آن بنده راه خلاصى و نجات فراهم سازد.
[اى اباذر]نباید با تو مانوس شود مگر حق، و نباید چیزى تو را به وحشت افکند مگر باطل، تو اگر دنیاى ایشان را مىپذیرفتى(و با آنها همکارى مىکردى)تو را دوست مىداشتند، و اگر از دنیاى چیزى براى خود مىگرفتى تو را در امان مىگذاشتند[یعنى همه این دربدرىها و رنجها به خاطر آن است که تو اهل دنیا نیستى].)
امیر المؤمنین(ع)پس از این سخنان گهربار، رو به همراهان خود کرده، فرمود:
«ودعوا عمکم.»
(با عموى خود وداع و خداحافظى کنید! )
و سپس به عقیل فرمود: «با برادر خود وداع کن».عقیل به سخن آمده و کلماتى گفت که از آن جمله این بود:
«ما عسى ان نقول یا اباذر و انت تعلم انا نحبک و انت تحبنا فاتق الله فان التقوى نجاة»(ما چه مىخواهیم بگوییم اى اباذر، و تو خود مىدانى که ما دوستت داریم و تو ما را دوست مىدارى، پس از خدا بترس که تقوى وسیله نجات است…)
سپس حسن(ع)پیش آمده و گفت:
«یا عماه لولا انه ینبغى للمودع ان یسکت و للمشیع ان ینصرف لقصر الکلام و ان طال الاسف، و قد اتى القوم الیک ما ترى، فضع عنک الدنیا بتذکر فراقها، و شدة ما اشتد منها برجاء ما بعدها، و اصبر حتى تلقى نبیک-صلى الله علیه و آله-و هو عنک راض»(اى عموجان!اگر نبود که براى وداع کننده شایسته است که سکوت کند و بدرقه کننده خوب است که بازگردد سخن کوتاه خواهد بود اگرچهتاسف طولانى و دراز است، و این مردم با تو کردند آنچه را که خودت مشاهده مىکنى، پس دنیا را با یادآورى جدایى از آن از خود واگذار، و سختى دشوارىها و ناکامىهاى آن را به امید روزهاى پس از آن(و نعمتهاى آخرت)بر خود هموار کن، و شکیبایى و صبر پیشه کن تا وقتى که پیامبر خدا(ص)را دیدار کنى که وى از تو خوشنود و راضى باشد.)
آنگاه امام حسین(ع)به سخن آمده، چنین گفت:
«یا عماه ان الله تعالى قادر ان یغیر ما قد ترى، و الله کل یوم هو فى شان، و قد منعک القوم دنیاهم و منعتهم دینک، فما اغناک عما منعوک و احوجهم الى ما منعتهم فاسئل الله الصبر و النصر و استعذ به من الجشع و الجزع فان الصبر من الدین و الکرم، و ان الجشع لا یقدم رزقا و الجزع لا یوءخر اجلا»(عمو جان براستى که خداى تعالى این قدرت را دارد که این وضعى را که مشاهده مىکنى تغییر داده و دگرگون کند، و خداوند هر روز در کارى است، و این مردم را دنیایشان از تو بازداشت و تو نیز دین خود را از آنها دریغ داشتى، پس چه بىنیازى تو از آنچه ایشان از تو بازداشتند و چه نیازمندند آنها به آنچه تو از ایشان دریغ داشتى، پس از خدا شکیبایى و پیروزى د
رخواست کن، و به دادگاه خدا از حرص و جزع پناه ببر، که صبر و پایدارى لازمه دیندارى و بزرگوارى است، و حرص روزى انسان را زیاد نکند، و بیتابى اجل انسان را به تاخیر نیندازد.)
سپس عمار پیش رفته و با حالى خشمگین سخنانى گفت که حاکى از شدت تاثر او مىکرد. (20)
ابوذر که در آن وقتسنین پیرى را مىگذرانید با شنیدن سخنان ایشان گریست و آنها را مخاطب ساخته گفت:
&#x 0D;
«رحمکم الله یا اهل بیت الرحمة، اذا رایتکم ذکرت بکم رسول الله(ص)مالى بالمدینة سکن و لا شجن غیرکم، انى ثقلت على عثمان بالحجاز کما ثقلت علىمعاویة بالشام، و کره ان اجاور اخاه و ابن خاله بالمصرین فافسد الناس علیهما، فسیرنى الى بلد لیس لى به ناصر و لا دافع الا الله، و الله ما ارید الا الله صاحبا، و ما اخشى مع الله وحشة».
(اى خاندان رحمت، خدایتان رحمت کند که من هرگاه شما را مىبینم به یاد رسول خدا(ص) مىافتم، من در مدینه خاندان و یا محبوبى جز شما ندارم، من در سرزمین حجاز براى عثمان سنگین بودم همانگونه که در شام براى معاویه ثقیل و سنگین بودم، و خوش نداشت من مجاور برادر و دایى زادهاش در دو شهر دیگر (21) باشم، مبادا مردم را بر آن دو بشورانم، پس به همین منظور مرا به سرزمینى تبعید کرد که در آنجا یاور و مدافعى جز خداى یکتا نداشته باشم، و من هم جز خداوند صاحب و مددکارى ندارم، و با وجود خداوند وحشتى ندارم.
و به دنبال این سخنان بود که امیر المؤمنین(ع)و همراهان آن حضرت به خانههاى خود بازگشته و ابوذر را به تبعیدگاه او، یعنى ربذه، بردند.
عثمان نیز که از ماجرا خبر شد، کسى را نزد امیر المؤمنین فرستاد، و به آن حضرت اعتراض کرد که چرا دستور مرا نادیده گرفته و به مروان دشنام دادى؟و حضرت نیز پاسخ او را گفته، و چون به آن حضرت عرض کرد: باید به همان گونه که به مروان دشنام دادهاى او نیز تو را دشنام دهد، حضرت خشمناک شده، فرمود: چنین چیزى نخواهد شد و از جاى برخاست، و بالاخره پس از گفتگوها و رفت و آمد جمعى از مهاجر و انصار منجر به مصالحه گردید که شرح آن را ابن ابى الحدید و دیگران نوشته اند ... (22)
http://rasoolnoor.com
صفحه اصلی – موسسه قرآن و نهج البلاغه
کانال جامع دو نور در ایتا:
https://eitaa.com/twonoor
کانال جامع دو نور در تلگرام:
https://t.me/twonoor
