ارتودنسی چیست ؟
ارتودنسي شاخه اي از علم دندانپزشكي است كه هدف آن تشخيص، پيشگيري و درمان بي نظمي هاي موجود در دندانها وصورت مي باشد. اصطلاح علمي كه جهت اين مشكلات به كار مي رود مال اكلوژن مي باشد كه به معني بد جفت شدن است. درمان ارتودنسي شامل طراحي، كاربرد و كنترل ماهرانه وسايل تصحيح كننده از قبيل براكت، هد گير،پلاك هاي متحرك و غيره جهت رديف كردن دندانها و فكيــن و ايجاد يك صورت متناسـب مي باشد.
&
nbsp;
در چه سني امكان درمان ارتودنسي وجود دارد؟
كودكان و بزرگسالان هر دو مي توانند از مزاياي درمان ارتودنسي بهره مند شوند زيرا دندانهاي سالم را در هر سني مي توان حركت داده و منظم نمود. اما از آنجايي كه كنترل رشد و تكامل در درمان بعضي از مشكلات ارتودنسي امري ضروري مي باشد، AAO)انجمن ارتودنتیستهای آمریکا) تو
صيه نموده است كه از تمام كودكان زير سن 7 سال، يك معاينه ارتودنسي بعمل آيد، زيرا در بعضي از موارد، هرچه درمان زودتر شروع شود، مراحل درمان آسانتر مي گردد و در صورتي كه تا پايان رويش دندانهاي دائمي كه رشد صورت در حال اتمام است صبر شود، تصحيح روابط دنداني فكي مشكل تر مي شود.
چه عواملي باعث مشكلات ارتودنسي مي گردد؟
بسياري از مال اكلوژن ها ارثي هستند. مال اكلوژن هاي ارثي شامل شلوغي دندانها، فاصله‌هاي اضافي بين دندانها، دندانهاي اضافي يا فقدان بعضي از دندانها و روابط نادرست فكي، دنداني و صورتي مي با شد. اما بعضي از مال اكلوژن ها اكتسابي هستند كه ممكن است در نتيجه ضربه، مكيدن انگشت يا پستانك، انسداد راه هوايي ناشي از بزرگی لوزه ها يا
آدنوئيد، پوسيدگي دندان ها يا از دست دادن زودرس دندانهاي شيري يا دائمي باشد. در هر صورت اين مشكلات نه تنها موجب نامرتبي دندانها ميگردد، بلكه باعث ظاهر نامناسب و تكامل ناقص صورت نيز مي شود.
مضرات ارتودنسي
32 دندان موجود در فك در يك موقعيت طبيعي به صورت دو نيم قوس فك بالا و پايين به صورتي قرار مي‌گيرند كه عمل جويدن يا آسياب كردن غذا به نحو مطلوب ممكن شود. هر نوع انحراف از اين موقعيت طبيعي دندانها باعث ايجاد مشكلاتي مي‌شود كه ضرورت رديف كردن يا برگرداندن موقعيت مناسب دندانها را ايجاب مي‌كند، هر چند اين عمل با درمان‌هاي ارتودنسي ميسر مي‌شود. اما ممكن است ارتودنسي داراي عوارضي نيز ب
اشد. به گفته دكتر محسن نوري ساري به طور كلي عوارض احتمالي ناشي از درمان‌هاي ارتودنسي را به سه دسته مي‌توان تقسيم نمود.
ايجاد پوسيدگي روي سطوح دنداني اولين و شايع‌ترين اين عوارض است اما عارضه‌اي كه شيوع كمتري نسبت به گروه اول دارد ايجاد ناراحتي‌هاي لثهاي تثبيت شده است و عارضه‌اي كه كمترين شيوع را داشته و بندرت ايجاد مي‌شود به وجود آمدن تحليل در ريشه دندان‌هاست.
ايجاد پوسيدگي روي سطوح دنداني: قرار دادن دستگاه‌هاي ارتودنسي در داخل دهان و روي دندانها باعث مي‌شود كه تميز كردن و مسواك زدن دندانها نياز به مراقبت بيشتري داشته باشد زيرا سطوح برجسته براكت‌هاي ارتودنسي مي‌تواند محل مناسبي براي تجمع مواد غذايي باشد و قند موجود در اين مواد غذايي توسط باكتري‌هاي دهاني به خصوص لاكتو باسيل‌ها به اسيدلاكتيك تبديل شده و اسيد لاكتيك ترشح شده از اين باكتري‌ها با تاثير بر ميناي دندان سبب خروج كلسيم از مينا گرديده و شرايط لازم را براي ايجاد پوسيدگي روي دندان فراهم نمايد.
خوشبختانه امروزه با استفاده از كامپوزيت‌هايي كه از خود فلورايد آزاد مي‌كند در نصب دستگاه‌هاي ارتودنسي از ايجاد پوسيدگي در زير براكت‌ها جلوگيري مي‌شود ولي سطوح دنداني مجاور دستگاه همچنان در معرض خطر مي‌باشد، خطري كه تنها راه‌پيشگيري از آن رعايت دقيق دستورات بهداشتي و مسواك زدن به موقع و به اندازه كافي مي‌باشد. در صورت رعايت كامل اين دستورات كه توسط متخصص ارتودنسي به بيماران داده مي‌شود و شامل مواظبت در تعداد دفعات مسواك زدن، روش و مدت زماني كه هر بار بايستي مسواك زدن طول بكشد مي‌باشد، قطعا پوسيدگي به وجود نخواهد آمد.
استفاده از مسواك‌هاي مخصوص ارتودنسي نيز به هر چه بهتر شدن كار و تميزي بيشتر دندانها كمك زيادي مي‌كند و مسواك زدن را هم آسانتر مي‌كند.
به هر حال ايجاد پوسيدگي كه بزرگ‌ترين خطر در درمان‌هاي ارتودنسي مي‌باشد با رعايت دستورات بهداشتي كاملا قابل پيشگيري است و به راحتي مي‌توان از بروز آن جلوگيري نمود.
ناراحتي‌هاي لثهاي: دومين عارضه‌اي كه ممكن است متعاقب انجام درمان‌هاي ارتودنسي ايجاد شود ناراحتي‌هاي لثهاي است. تجمع مواد غذايي در اطراف دستگاه‌هاي ارتودنسي و روي سطوح دنداني نه‌تنها مي‌تواند باعث ايجاد پوسيدگي شود بلكه مي‌تواند با
ايجاد شرايط لازم منجر به تشكيل پلاك‌هاي دنداني روي سطح دندان شده و ترشحات باكتري‌هاي موجود در پلاك‌هاي دنداني با تاثير بر بافت‌هاي لثهاي منجر به شكل‌گيري بيماري‌هاي لثهاي شود كه در صورت ايجاد جرم‌هاي فوق لثهاي و زير لثهاي مشكلات لثهاي به صورت گسترده‌تري پيشرفت خواهد نمود. ابتدايي‌ترين اين مشكلات لثهاي، ايجاد التهاب و تغيير رنگ لثه و بروز خونريزي‌هاي لثهاي به هنگام مسواك زدن يا جويدن غذاهاي سفت است. خوشبختانه پيشگيري از اين عارضه نيز بسيار ساده بوده و كافي است بهداشت دهاني به خوبي رعايت شود و دستورات متخصص ارتودنسي در رابطه با مدت زمان، روش و تعداد دفعات مسواك زدن يا استفاده از دهان‌شويه‌هاي مناسب در مواقع ضروري رعايت شود تا از بروز يا پيشرفت اين مشكلات لثهاي جلوگيري شود.
تحليل در ريشه دندان: عارضه احتمالي ديگر، متعاقب درمان‌هاي ارتودنسي ايجاد تحليل در ريشه دندانها است كه گاهي در بعضي بيماران مشاهده مي‌شود. خوشبختانه اين مشكل از نظر شيوع، كمترين شيوع را داشته و به ندرت موارد شديد آن ديده مي‌شود. تحليل ريشه نيز مي‌تواند در شدت‌هاي مختلفي حادث شود كه معمولا اگر شدت تحليل كم باشد مشكل بزرگي ايجاد نمي‌كند، ولي گاهي شدت مشكل در حدي است كه منجر به از دست دادن يك يا چند دندان مي‌شود.
در اين ميان دو گروه از افراد هستند كه احتمال تحليل ريشه در دندانهاي آنها وجود دارد. يكي آن گروه از افراد كه سابقه تروما و ضربه شديد به دندان‌هايشان را دارند كه معمولا دندانهاي قدامي فك بالا در افرادي كه دندانهاي بيرون زده‌اي دارند زياد در معرض ضربه مي‌باشد و بسته به ميزان شدت ضربه ممكن است استعداد به تحليل ريشه داشته باشند. گاهي اوقات دندانهاي ضربه خورده حتي بدون انجام درمان‌هاي ارتودنسي كم‌كم دچار تحليل ريشه مي‌شوند تا حدي كه از دست مي‌روند.
براي اين افراد يكي از مواردي كه باعث تسريع در تحليل ريشه مي‌شود انجام درمان ارتودنسي است كه باعث مي‌شود عمر كوتاه اين دندانها كوتاه‌تر شود لذا وقتي متخصصان ارتودنسي با دندانهاي ضربه خورده مواجه مي‌شوند معاينات بيشتري انجام داده و سعي مي‌كنند درمان ارتودنسي را با احتياط بيشتري انجام دهند. گاهي اوقات نيز بهتر است براي اين افراد انجام درمان ارتودنسي به تاخير بيفتد يا اصلا انجام نشود تا تكليف دندان ضربه خورده پس از چن
د سال معلوم شود.
اما گروهي ديگر از بيماران ارتودنسي وجود دارند كه به صورت ژنتيكي دندان‌هايشان مستعد به تحليل ريشه هستند و سابقه ضربه وجود ندارد. در اين افراد نيز شدت مشكل مي‌تواند متفاوت باشد و گاهي اوقات اين مشكل به يك يا چند دندان محدود باشد و شدت تحليل‌ها هم متفاوت باشند.
در اين افراد نيز اعمال نيروهاي ارتودنسي مي‌تواند نقش كمك‌كننده به تحليل داشته باشد لذا متخصصان ارتودنسي ضمن معاينه و ملاحظه راديوگرافي‌هاي بيمار و با توجه به شكل و فرم دندانها و بخصوص شكل ريشه‌هاي دندان و طول و اندازه ريشه دندان مي‌تواند تا حد زيادي شرايط آينده را پيش‌بيني نموده و بيماراني را كه مستعد به ايجاد تحليل ريشه هستند را شناسايي نمايد. در اين گروه بيماران نيز گاهي اوقات حتي بدون انجام ارتودنسي دندان دچار تحليل شديد شده و از دست مي‌رود. بنابراين در زماني كه احتمال تحليل ريشه دندان وجود داشته باشد متخصصان ارتودنسي از دو مكانيسم استفاده مي‌كنند. اول اين كه طوري طرح درمان را برنامه‌ريزي مي‌نمايند كه مدت زمان انجام درمان كاهش پيدا كند ضمن اين كه در طول انجام درمان از نيروهاي ارتودنسي ملايم‌تر استفاده مي‌نمايند. خوشبختانه امروزه با پيشرفت تكنولوژي و به بازار آمدن دستگاه‌هاي مناسب ارتودنسي امكان استفاده از مكانيك‌هاي لازم جهت كاهش مدت زمان درمان ارتودنسي و اعمال نيروهاي ملايم‌تر ارتودنسي فراهم شده است.
کانال جامع دو نور در ایتا:
https://eitaa.com/twonoor
کانال جامع دو نور در تلگرام:
https://t.me/twonoor
صفحه اصلی – موسسه قرآن و نهج البلاغه -آموزش مجازی قران ونهج البلاغه
