قرآن کریم با ترجمه لغات مشکل توسط مرکز طبع و نشر قرآن جمهوری اسلامی ایران منتشر شد.
بنابر این گزارش فهم معنای لغات، این امکان را برای قرائت‌کنندگان قرآن فراهم می‌آورد که علاوه بر انس با متن قرآن کریم، برداشت صحیح و دقیقی از معنا و مفهوم آیات داشته و در مراد واقعی آیات کریمه، تدبر و تأمل کند. بدین منظور مرکز طبع و نشر قرآن جمهوری اسلامی ایران، این مصحف شریف را که علاوه بر متن آیات، شامل معنای روان کلمات مشکل قرآن است، به عموم علاقه‌مندان عرضه می‌کند.
مخاطبان
عموم دانش آموزان در مقاطع تحصیلی راهنمایی و متوسطه، بسیاری از قواعد اصلی و پرکاربرد زبان عربی را فرا می‌گیرند؛ بنابراین آنها با دانستن معنای برخی از لغات مشکل، قادر به فهم بسیاری از آیات قرآن خواهند بود.
اگرچه معنای دقیق و روانی که در حاشیه این مصحف برای کلمات قرآن آمده است برای افراد با سطح تحصیلات پایین‌تر نیز می‌تواند مفید باشد؛ اما دانش‌آموزان مقطع متوسطه به بالا مخاطبان اصلی این مجموعه خواهند بود که امیدواریم با استفاده از معنای کلمات ذکر شده، بتوانند دریافت صحیحی از متن آیات قرآن کریم داشته باشند.
منابع
تفاسیر مجمع البیان، المیزان، کشاف، البحر المحیط، روح‌المعانی، ابوالفتوح رازی، بیضاوی، جلالین، شبّر و نمونه
ترجمه‌های اساتید محترم آقایان؛ مکارم شیرازی، مجتبوی، فولادوند، گرمارودی، آیتی، بهرام‌پور، مشکینی، طاهری قزوینی، انصاریان و نیز منابعی چون معجم‌الفاظ القرآن‌الکریم و قاموس قرآن.
ذکر این نکته ضروری است که در ابتدا، کلمات مشکل استخراج شده و شیوه ارایه ترجمه در میان تعدادی از جامعه مخاطب مورد ارزیابی و نظر‌سنجی قرار گرفت و پس از اتمام کار نیز چندین بار باز‌نگری صورت گرفته است.
ویژگی‌ها
برخی از ویژگی‌های علمی این کار به شرح ذیل است؛ کلمات به گونهای ترجمه شده است که از کنار هم قرار گرفتن آنها و کلمات آشنا، مخاطب بتواند معنای کامل آیه را دریافت کند.
ترجمه کلمات بر مبنای موقعیت آنها در آیه و سیاق جمله، به منظور فهم آیه مورد نظر انجام شده است؛ مانند «الفتنة ، شرک» در آیۀ 191 سوره بقره، «فتنه: عذاب یا سرافکندگی او» در آیه 41 سوره مائده، «فتنة : آزمایش» در آیه 15 سوره تغابن.
سعی شده در کلمات مشابه، با توجه به لفظ و همچنین سیاق آیه، وحدت رویه در ترجمه حفظ شود.
به ریشه کلمات و یا مفرد و جمع آنها اشاره نشده است.
کلماتی که در لفظ و معنا با فارسی مشترک هستند، معنا نشده‌اند.
تا حد امکان، مفردات جمله به صورت تک تک، ذکر و معنا میشوند؛ ولی مواضعی که مفردات به تنهایی گویا نباشند ترکیب آورده خواهد شد؛ مانند: «سُکِّرَت اَبصارُنا : چشم‌بندی شده‌ایم»، «هُم لِلکُفرِ یَومَئِذٍ اَقرَبُ مِنهُم لِلایمانِ : آنان در آن روز به کفر نزدیک‌تر بودند تا به ایمان»
در صورتی که معنای کلمهای به جهت داشتن تعلق لفظی و معنوی در ارتباط مستقیم با کلمه یا کلماتی بعد یا قبل از خود باشد، با قرار دادن سه نقطه بین دو کلمۀ نوشته شده، عبارت معنا خواهد شد؛ مانند: «لایَزالُ … فی مِریَةٍ: پیوسته در تردید هستند.»
از میان حروف متصل به افعال و اسامی، تنها حروفی که در معنا نقش دارند همراه فعل یا اسم ذکر میشوند؛ نظیر: حروف نفی متصل به افعال؛ مانند: «لاترفعوا: بلند نکنید»؛ همچنین ضمایر متصل به اسامی و افعال؛ مانند: «اَصابِعَهُم : انگشتانشان»
کلماتی که جمع هستند ولی در ترجمه فارسی مفرد معنا میشوند و امکان جمع آوردن ترجمه آنها نیست، در ترکیب ذکر میشوند؛ مانند: «اِنّا قاعِدون : ما نشسته‌ایم»، «قِرَدَةً خاسِئینَ : بوزینه‌هایی رانده شده»، «یَنقَلِبوا خائـِبینَ : دست خالی بازگردند»، «خاشِعینَ : در حالی که فروتناند»
مفعول مطلق در صورت نیاز به ذکر شدن، همراه فعل می‌آید؛ مانند: «یُسَلِّموا تَسلیمًا: کاملاً تسلیم شوند» البته مفعول مطلقِ نوعی جدا آورده میشود؛ مانند: «ضَلَّ: قطعاً گمراه شده است ـ ضَلالًا بَعیدًا: گمراهی زیادی»
افعال با توجه به معنایی که در فارسی دارند ترجمه میشوند، چه مفرد باشند، چه مثنی، چه جمع؛ مانند: «مایَستَوی: برابر نیستند» در آیۀ (مایَستَوِی الاَعمیّْ وَ البَصیر)
مرجع ضمایر متصل به اسامی و افعال فقط در صورت لزوم و امکان، مشخص میشود؛ مانند: «نُنشِزُها : آن (استخوانها) را پیوند می‌دهیم»
درترکیب حروف، اصل برتفکیک است؛ مانند: «مِمّا : مِن + ما» ولی اگر نیاز باشد معنا میشوند.
فعل شرط همراه با «اِن» شرطیه، به صورت مضارع معنا میشود؛ مانند: «اِن تُبتُم : اگر توبه کنید»
ترکیباتی مانند: «فَلتَقُم» ابتدا به صورت «فَ + لِتَقُم» تجزیه و سپس ترجمه میشوند؛ مانند: «وَ لتَنظُر: (وَ + لِتَنظُر) باید ببیند»
حروف عامل در معنای افعال در صورتی که محذوف باشند به صورت نمونه ذکر میشوند؛ مانند: «تَأتینا : در اصل: لاتَأتینا: برای ما نمی‌آید»
در مواردی مانند توضیحات تفسیری احتمالی، کلمات محذوف و مقدّر، مراد و معنای دوم کلمه، از پرانتز استفاده میشود؛ البته پرانتز به گونهای قرار میگیرد که بدون آن هم، معنا کامل بوده و فقط برای توجه دادن مخاطب به معنای دیگر یا کاملتر شدن مفهوم استفاده میشود؛ مانند: «بِحُسبانٍ : با حسابی (معین در حرکتند)، بَریءٌ : بیزار (بیارتباط)»
در صورت لزوم و برای افاده بهتر معنا و روانی ترجمه در مورد صله و موصول، مراد از آن ذکر شده و معنای تحتاللفظی کلمات مورد توجه قرار نمیگیرد؛ مانند: «ما مَلَکَت اَیدیکُم : کنیزانتان»، «الَّذی بِیَدِهًّ عُقدَهُ النِّکاحِ : سرپرست زن» و یا اگر همراه «مِن» بیانیه باشند با توجه به سیاقِ جمله و آیه ترجمه میشود؛ مانند: «ما لا یَرضیّْ مِنَ القَولِ : سخنی را که خدا نمیپسندد»
لغات هم‌ریشه در یک صفحه، به لغات بالایی ارجاع داده میشوند، مگر اینکه نکته خاصی وجود داشته باشد.
: farsnews
