آنتي‌بيوتيك‌هاي شميايي را بيشتر بشناسيم
همان طور که می دانید معنی لغوی آنتی بیوتیک، ضد حیات است. بنابراین با توجه به نوع آنتی بیوتیک، دوز استفاده، زمان مصرف، این که چه فردی آن را مصرف کند و واکنش او نسبت به دارو و عوارض داروها، باید مواد غذایی خاصی مصرف کرد. بعضی از این عوارض ممکن است مشترک باشند که مهمترین آن ها عوارض گوارشی است. عوارض گوارشی ناشی از داروها عبارتند از: دل به هم خوردگی، اسهال، تهوع، ضعف، گیجی، سنگینی و…
طبق آمار اعلام شده از طرف معاون غذا و داروي وزارت بهداشت، 5 داروي اول پرمصرف كشور آنتي‌بيوتيك است و ايرانيان در سال 85 معادل 150 ميليارد تومان آنتي‌بيوتيك مصرف كرده‌اند که حدود30 ميليارد تومان آن براي مصرف آموكسي‌سيلين هزينه شده است.
غذاها چقدر می توانند با آنتی بیوتیک ها تداخل ایجاد کنند؟
تداخل غذا و آنتی بیوتیک با توجه به نوع آنتی بیوتیک می تواند متفاوت باشد. ما این را میدانیم که بعضی از آنتی بیوتیک ها به ویژه خانواده پنی سیلین ، آموکسی سیلین و آمپی سیلین سبب اختلال در جذب کلسیم می شوند.
اگر مواد غنی از کلسیم مانند انواع لبنیات یا سفیده تخم مرغ با آنتی بیوتیک ها مصرف شوند، می توانند باعث کاهش اثر این داروها شوند. به همین دلیل توصیه می شود که آنتی بیوتیک ها را با این مواد غذایی نخورید.
محلول ترکیبی اریترومایسین با زینک نیز وجود دارد. نشان داده شده است که محلول حاوی ترکیب اریترومایسین 4% بازینک، موجب کاهش 85درصدی ضایعات التهابی آکنه می شود، در حالی که محلول اریترومایسین 2% تا 46% این ضایعات را کاهش می دهد. عوارض جانبی مشاهده شده با این دو دارو عموماً خفیف و شامل خشکی، قرمزی و خارش پوست است. کولیت با غشاء کاذب نیز با مصرف موضعی کلیندامایسین مشاهده شده است. هنگامی که کلیندامایسین و اریترومایسین به صورت تک درمانی استفاده می شوند به سرعت مقاومت میکروبی را القاء می کنند و این مقاومت
اثر بخشی بالینی آنها را کاهش می دهد. بنزوئیل پراکسید موجب القاء مقاومت نمی شود و هنگامی که با آنتی بیوتیک های موضعی یا خوراکی استفاده شود از توسعه مقاومت میکروبی جلوگیری می شود.
تتراسیلکلین ها
تتراسیلکلین ها: تتراسیکلین ها پر مصرف ترین داروی خوراکی در درمان آکنه هستند. در آمریکا، تتراسیکلین، داکسی سیکلین و مینوسیکلین بیشترین مورد مصرف را دارند.
مهم ترین عوارض جانبی مرتبط با مصرف تتراسیکلین ها شامل عوارض گوارشی و حساسیت به نور است. واژنیت کاندیدیایی یک عارضه شایع مرتبط با مصرف تتراسیکلین است. این عارضه در کسانی که مینوسیکلین مصرف می کنند کمتر دیده می شود. تومور کاذب مغزی، یک عارضه غیر شایع مصرف تتراسیکلین ها است که با تشخیص به موقع رفع می شود. مینوسیکلین ممکن است یک تغییر رنگ آبی در کیست های آکنه یا مخاط و دندان ها ایجاد کند. این دارو همچنین می تواند موجب هپاتیت خود ایمنی، سندرم شبه لوپوس دارویی و واکنش های شبه بیماری سرم شود. حساسیت به نور عارضه ای است که با داکسی سیکلین بیشتر از سایر داروها بروز می کند.
آنتی‌بیوتیک‌های مضر در بارداری
مصرف دارو در بارداری
یک بررسی جدید نشان می‌دهد که برخی از آنتی‌بیوتیک‌های مورد استفاده برای درمان عفونت‌های ادراری در دوران بارداری، در صورتی که مادر در ابتدای بارداری آنها را مصرف کرده باشد، احتمال بروز نقایص هنگام تولد را در نوزادان افزایش می‌دهد.
پژوهشگران نشان دادند که دو گروه از آنتی‌بیوتیک‌ها باعث افزایش خطر نقایص هنگام تولد می شوند:
1- سولفونامیدها (مانند کوتریموکسازول یا باکتریوم)
2- نیتروفورانتوئین‌ها (مانند ماکروبید)
این پژوهشگران برای بررسی این موضوع، در بیش از 13 هزار زن که نوزاد‌شان حداقل با یکی از نقایص هنگام تولد، به دنیا آمده بود و در 5 هزار زن دیگر که نوزادان‌شان عاری از این نقایص بود، شش گروه متفاوت از آنتی‌بیوتیک ها را استفاده کردند.
آنتی‌بیوتیک‌های سولفونامیدی با بروز 6 نقص هنگام تولد ارتباط داشتند و آنتی‌بیوتیک‌های نیتروفوانتویینی با بروز چهار نوع نقص همراه بودند.
سایر آنتی‌بیوتیک‌ها با بروز یک یا دو نقص هنگام تولد مربوط بودند.
وقتی آنتی بیوتیک ها قیام کنند
آنتی‌بیوتیک‌ها مواد شیمیایی هستند که از برخی انواع میکروارگانیسم‌ها (موجودات زنده ذره بینی مانند قارچ‌های میکروسکوپی و باکتری‌ها) گرفته می‌شوند و از برخی انواع آنها برای درمان بیماری‌ها استفاده می‌شود، البته برخی از انواع آنتی‌بیوتیک‌ها هم می‌توانند به شکل جدی مضر باشند و حتی میکروب‌های مفید بدن را که وجودشان برای جذب مواد مغذی مهم و ویتامین‌های B و K ضروری است، نابود کنند. در ضمن برخی بیماران به آنتی‌بیوتیک‌ها حساسیت دارند که در این صورت حتما باید این موضوع را به پزشک معالج‌شان اطلاع دهند.
آنتی‌بیوتیک‌ها از آن دسته داروهایی هستند که نباید خودسرانه مصرف شوند، زیرا مصرف نامناسب یا بیش از حد نیاز آنها باعث مقاومت بدن در برابرشان می‌شود و به این ترتیب دیگر نمی‌توانند عفونت بدن را از بین ببرند.
از عوارض این داروها می‌توان به کاهش اثر قرص‌های ضد بارداری و بروز حساسیت به داروها یا غذاهای خاص اشاره کرد. آنتی‌بیوتیک‌ها برای بیماری‌های ویروسی تجویز نمی‌شوند و به هیچ وجه نباید به میزان زیاد تجویز گردند.
از پزشکتان سئوال کنید
آنتی‌بیوتیک‌ها آنقدر اهمیت دارند که وزرات بهداشت، درمان و آموزش پزشکی درباره آنها به مردم هشدار داده است و ضمن آن که مردم را از مصرف خودسرانه این نوع داروها بر حذر می‌دارد، می گوید : در صورتی که پزشک برای شما آنتی‌بیوتیک تجویز کند، باید مجموعه‌ای از سوالات را با او مطرح کنید.
برای مثال شما حق دارید از او بپرسید چرا برایتان آنتی‌بیوتیک تجویز کرده است؟ از مصرف این دارو چه نتیجه‌ای می‌گیرید؟ دقیقا چه طور و چه زمانی باید مصرفش کنید، مثلا همراه غذا یا پس از آن و…؟ چه میزان از آن را مصرف کنید؟ تا چه زمانی باید از آن استفاده کنید، مثلا اگر بیماری شما بهبود پیدا کرد هم باید مصرف آن را ادامه دهید یا استفاده از دارو را متوقف کنید؟ آیا امکان دارد به دارو حساسیت داشته باشید و از آن بی‌اطلاع باشید؟
خودسرانه آنتی‌بیوتیک (چرک خشک‌کن) نخورید
مقاومت آنتی بیوتیکی یکی از مهم ترین معضلات بهداشتی جامعه امروز است
این مساله به طور آشکار باعث خطر برای افرادی می شود که عفونت ساده ای داشته و در صورت درمان تحت نظارت پزشک می توانستند به خوبی بهبود یابند، اما با مصرف نابجای آنتی بیوتیک در دفعات قبل، باعث بی تاثیر شدن این داروها شده اند.
زمانی که آنتی بیوتیک نتواند تاثیر کند، نتیجه این خ
واهد بود که :
– بیماری طولانی تر می شود.
– بیماری پیچیده تر می شود.
– مراجعه متعدد به پزشک یا حضور طولانی در بیمارستان را به دنبال خواهد داشت.
– نیاز به داروهای گران تر و سمی تر خواهد بود.
– چه بسا عفونت های مقاوم منجر به مرگ ایجاد شود.
فقط خود بیماران تنها کسانی نیستند که از این نتیجه رنج می برند، بلکه افراد سالم جامعه هم ضربه خواهند خورد. باکتری های مقاوم به سرعت بین اعضای خانواده، همکلاسی ها و همکاران گسترش خواهد یافت و سلامت افراد جامعه با گونه بیماریزای جدیدی که به سختی و با هزینه زیاد درمان می شود، تهدید خواهد شد.
گونه هایی از انواع باکتری هایی که به آنتی بیوتیک مقاوم شده اند، شامل انواع ایجاد کننده عفونت های پوستی، مننژیت، بیماری های قابل انتقال از راه جنسی و عفونت های دستگاه تنفسی مثل ذات الریه و نیز فارنژیت یا گلودرد چرکی است.
هر چه کرد آن آشنا کرد!
آنچه راجع به عوارض تجويز و مصرف غيرمنطقي آنتي‌بيوتيک‌ها بايد بدانيد.
مقاومت نسبت به آنتي‌بيوتيک‌ها فقط در آمريکا، مي‌تواند سالانه تا 30 ميليارد دلار هزينه به نظام سلامت اين كشور وارد كند. اين نتيجه يك مطالعه تازه است كه در آمريكا كلي سر و صدا به پا كرده.
30 ميليارد دلار پول كمي نيست، اما نكته اين است كه اين خسارت هنگفت، يك دليل ساده دارد؛ مصرف بي‌رويه و نادرست آنتي‌بيوتيك‌ها.طبق آمار سازمان جهاني بهداشت، كشور ما به لحاظ مصرف دارو، جزو ۲۰ كشور نخست دنياست و در آسيا بعد ا
ز چين مقام دوم را دارد. بعضي‌ها البته معتقدند اين آمار دقيق نيست و ما در اين زمينه هم در دنيا رتبه اول را كسب كرده‌ايم. چنان كه به گفته دكتر منتصري معاون غذا و داروي دانشگاه علوم پزشكي شيراز، ايران بالاترين رتبه مصرف سرانه دارو در جهان را دارد.
آمار رسمي وزارت بهداشت مي‌گويد در ۸ سال گذشته، متوسط تعداد داروهاي تجويز شده در هر نسخه، بيش از چهار قلم بوده است كه در حال حاضر متوسط كشوري آن به ۶/۳ قلم رسيده است. اين در حالي است كه ميانگين جهاني در اين زمينه كمتر از دو قلم در هر نسخه است.
طبق آمار اعلام شده از طرف معاون غذا و داروي وزارت بهداشت، 5 داروي اول پرمصرف كشور آنتي‌بيوتيك است و ايرانيان در سال 85 معادل 150 ميليارد تومان آنتي‌بيوتيك مصرف كرده‌اند که حدود30 ميليارد تومان آن براي مصرف آموكسي‌سيلين هزينه شده است.
خيلي از ما وقتي مريض مي‌شويم، تا
صد جور قرص و کپسول نخوريم و چندتا آمپول ويتامين ب، مسکن يا پني‌سيلين نزنيم، انگار حالمان خوب نمي‌شود. اگر هم پزشکمان اصرار کند براي بهبودي نيازي به مصرف اين داروها نيست، با خودمان مي‌گوييم: «اين دکتره هم بي‌سواد است اصلاً نمي‌فهمد من چه وضعي دارم.» بعد هم مي‌رويم سراغ يک پزشک ديگر و آنقدر اين در و آن در مي‌زنيم تا بالاخره يکي حاضر شود دفتر بيمه ما را همانطوري که انتظار داريم سياه کند. در بين داروهاي تجويز شده‌مان حتماً بايد يکي از انواع آنتي‌بيوتيک وجود داشته باشد.
دبير انجمن داروسازان ايران، سيدجمال سعيد واقفي معتقد است: آنتي‌بيوتيك‌ها در بين تمام داروها، فروش بيشتري دارند. البته از نظر تيراژ فروش، مسكنها در رتبه اول فروش قرار دارند؛ اما از نظر فروش ريالي، آنتي‌بيوتيك‌ها رتبه اول را كسب كرده‌اند. او علت فروش زياد آنتي‌بيوتيك‌ها را تقاضاي بالاي مردم و پايين بودن قيمت آن مي‌داند.
معاون غذا و داروي وزارت بهداشت هم معتقد است داروها و بخصوص آنتي‌بيوتيک ها در کشورمان به طرز غير منطقي مصرف مي‌شوند. دکتر ديناروند با اشاره به اينکه در سال گذشته 150 ميليارد تومان هزينه مصرف آنتي‌بيوتيک شده؛ بخشي از غيرمنطقي بودن مصرف دارو در كشور را ناشي از غير منطقي بودن تجويز دارو و بخشي را هم مربوط به نحوه مصرف دارو مي‌داند.
شايد بتوان گفت اگر چه تجويز نابجا و غيرضروري آنتي‌بيوتيک توسط پزشک در اين مسئله بي تاثير نبوده، اما مصرف بي‌رويه و بدون نسخه آنتي‌بيوتيك و همچنين كامل نكردن دوره درمان سبب شده كه اين دارو جزو پرمصرف‌ترين داروها در كشور محسوب شود. به‌طوري که در سال گذشته آنتي‌بيوتيک توسط نزديک به 46 درصد از بيماران مورد مصرف واقع شده.
صرفه‌جويي هميشه اقتصادي نيست!
لابد مي‌پرسيد مصرف بدون نسخه آنتي‌بيوتيک‌ها چطور ممکن است؟ خيلي ساده. فقط کافي است که ما يک همسايه يا فاميل پزشک داشته باشيم، آن‌وقت است که با کوچکترين سرفه و گلودرد پيش آقا يا خانم دکتر رفته و مصرانه از او خواهش مي‌کنيم برايمان فلان چرک خشک‌کن را بنويسد، يعني همان دارويي که نوبت قبلي ما را درمان کرده بود و اصلاً هم به خرجمان نميرود که اين سرماخوردگي فعلي با ذات‌الريه قبلي کلي توفير دارد.
پزشک بيچاره هم يا با رودربايستي تن به درخواست ما مي‌دهد و يا سفت و سخت جلوي ما مي‌ايستد و با صدجور توضيح مسئله زير بار کار نادرست و درمان غلط نميرود. ما هم با گفتن اين جمله زير لب كه «عجب فاميلي که حاضر نشد همين يک کار کوچک را برايم انجام دهد!» مي‌رويم سراغ يک آشناي ديگر!
کامل نکردن دوره درمان هم در نهايت مکمل اين واقعه تلخ مي‌شود: وقتي دو سه روز چرک خشک‌کن کذايي را نوش جان کرديم و کمي حالمان بهتر شد، بدون توجه به اينکه دوره درمان هنوز کامل نشده و بايد چند روز ديگر هم به خوردن دارو ادامه دهيم؛ آن‌را در سبد يا کيسه داروهاي اضافي مي‌اندازيم؛ غافل از اينکه کامل نکردن دوره مصرف آنتي‌بيوتيک چه تاثيري روي مقاومت عوامل بيماري‌زا نسبت به دارو
مي‌گذارد.
بعد هم کيسه دارو را در يک جاي به خيال خودمان مناسب نگه مي‌داريم تا دفعه ديگر که احساس درد در گلو کرديم بتوانيم با استفاده از همين آنتي‌بيوتيک‌هاي اضافه، خوددرماني کرده و ديگر پول دوا و دکتر ندهيم.
ممکن است از خودتان بپرسيد: خب، چه اشکالي دارد. صرفه‌جويي در خريد دارو و پرداخت حق ويزيت دکتر که کار بدي نيست. خيلي هم اقتصادي است! بله، در ظاهر چنين به نظر مي‌رسد، اما وقتي با نگاهي موشکافانه‌تر به اين مسئله نگاه کنيم و نيم‌نگاهي هم به عواقب کار و آينده جامعه داشته باشيم، متوجه مي‌شويم که مصرف غير منطقي دارو چه تاثيراتي بر سلامت و اقتصاد کل جامعه مي‌گذارد. ت
حقيقات نشان داده که مقاومت نسبت به آنتي‌بيوتيک‌ها فقط در آمريکا سالانه بين 100ميليون تا 30ميليارد دلار هزينه دارد. مطالعه ديگري حداقل هزينه پولي و زماني براي درمان عفونت‌هاي مقاوم به درم
ان را دوبرابر عفونت‌هاي حساس به درمان مي‌داند.
و بترسيم از مقاومت دارويي!
اثر مصرف بي‌رويه آنتي‌بيوتيک نه تنها تک‌تک افراد را متضرر مي‌کند، بلکه براي جامعه نيز زيان‌آور است. وقتي که يک فرد اين داروها را مصرف مي‌کند، نه تنها ارگانيسم عامل بيماري در بدن او مورد هدف قرار مي‌گيرد، بلکه تمام فلور ميکروبي بدن که به طور طبيعي براي بدن لازم است هم از بين مي‌رود. (به عنوان مثال باکتري‌هايي که در ساختن ويتامين‌ها در روده نقش دارند) اينجاست که اگر آنتي‌بيوتيک نابجا مصرف شود، ممکن است التهاب روده (کوليت) و اسهال ايجاد کند.
بنابراين بجاي اينکه مصرف غيرضروري اين دارو به نفع ما باشد، به ضررمان تمام مي‌شود. تازه اين دارو بالاخره از طريق ادرار و مدفوع از بدن ما خارج شده و وارد طبيعت مي‌شود و با اثر بر محيط‌زيست هم مي‌تواند بر سلامت جامعه تاثير بگذارد.
ژن‌هاي مقاوم به راحتي منتشر مي‌شوند. اطلاعات آزمايشگاه‌هاي مختلف در دهه اخير نشان مي‌دهد افزايش و انتقال ژن‌هاي مقاوم در انتروکوک‌ها و بسياري از انواع باکتري‌هاي گرم مثبت و منفي وجود دارد.
علاوه بر اين مايکو باکتري‌ها هم از انتروکوک‌ها و استافيلوکوک‌ها ژن مقاوم به تتراسيکلين را گرفته‌اند. اين مسئله نشان مي‌دهد که نه تنها باکتري‌ها ژن‌هاي خود را مستقيماً با هم تعويض مي‌کنند، بلکه اين کار را از طريق انسان، حيوانات و گياهان هم مي‌توانند انجام دهند. مشکل مقاومت آنتي‌بيوتيکي وقتي ايجاد مي‌شود که تعداد باکتري‌هاي بيماري‌زاي مقاوم به حد بالايي برسد.
در اين صورت نمي‌توان جلوي گسترش مقاومت دارويي را گرفت و بيماران دچار عفونت‌هاي مقاوم به درمان مي‌شوند. آمار نشان مي‌دهد امروزه شانس ابتلاي يک کودک به يک عفونت پنوموکوکي مقاوم به چند نوع آنتي‌بيوتيک ميليون‌ها بار بيشتر از 10-15 سال قبل است.
اگر چه اکتساب ژن مقاومت، اتفاق نادري براي باکتري محسوب مي‌شود (يک در 10ميليون باکتري) اما اگر در يک باکتري رخ دهد، آن باکتري بطور طبيعي انتخاب و تکثير شده و گسترش مي‌يابد. به اين ترتيب تنها راه خلاصي از شر عفونت‌هاي مقاوم به درمان اين است که ميزان مصرف آنتي‌بيوتيک را کم کرده يا ژن‌هاي مقاوم را از بين ببريم.
حتماً شما هم با ما موافقيد که روش دوم به راحتي امکان‌پذير نيست، چون براي اين‌کار نياز به تهيه و ساخت داروهاي جديد و قويتري است که هزينه زيادي را طلب کرده و ممکن است خود مقاومت‌هاي تازه‌اي را بوجود آورد. پس ساده‌ترين راه براي حل اين مشکل، کاهش مصرف آنتي‌بيوتيک و در واقع مصرف به جاي آن است.
منبع مقاله: تبيان
http://www.taha-teb.com
