خوردنی های حرام در آیات قرآن/بخش اول

چكيده:

مقدمه

خوردني‌هاي حرام

1- مردار

فلسفه تحريم گوشت مردار

2- خون

حکمت تحريم خوردن خون

3- گوشت خوک

فلسفه تحريم گوشت خوك

4- حيوان با ذبح غیر اسلامی

حکمت تحريم اکل حيوان با ذبح غير اسلامي

5- حیوان خفه شده

6- حيوان کتک خورده

7- حیوان پرتاب شده

8- حيوان شاخ زده شده

9- شکار مرده‌ی درندگان

10. حيوان كشته‌شده بر آستان بت‌ها

11. حيوان كشته‌شده با بخت‌‌آزمايي

12. شراب

حکمت تحريم شراب

جمع بندی و نتیجه گیری

فهرست منابع

چكيده:

آنچه كه انسان مي‌خورد و مي‌نوشد در روح و روان و نيز جسم او تأثيرگذار است، از اين رو خداوند متعال برخي از آنها را حرام و برخي ديگر را حلال كرده است. آنچه كه در اين نوشتار مورد تأكيد است، آشنايي با خوردني‌هاي حرامي است كه در دو سوره بقره و مائده به آن اشاره شده است. در اين دو سوره حدود دوازده خوردني و آشاميدني مورد نهي قرار گرفته بود. نكته قابل اهميت در اين خوردني‌هاي حرام اين است كه برخي از آنها به دليل منافات داشتن با روح توحيد و يگانه‌پرستي مورد نهي قرار گرفته‌اند كه خود نشان از تأكيد دين اسلام بر مسئله توحيد در تمام محورهاي زندگي فردي و اجتماعي انسان دارد.

خداوند با آفرینش انسان، رزق و روزی او را هم همراهش آفريده است. همانطوری که غذا در رشد و تقویت جسم انسان تأثیر می‌گذارد، در روح و روان او هم اثر به سزایی دارد، از اين رو خداوند حکیم و متعال، بعضی خوردنی‌ها را بر ما حرام کرده است تا اثرات بد آنها در بدن و روح ما تأثیرگذار نباشد.

اگرچه علم امروز اثرات منفی غذاهای حرام در روح و روان انسان را کمتر متوجه شده، امّا اثرات منفی بعضی از آنها در سلامتی جسم انسان را به خوبی ثابت کرده است و این خود دليلي بر اعجاز علمی قرآن می‌باشد. در قرآن کریم آیات متعددی درباره خوردنی‌های حرام ذکر شده است، و ما در این بحث به بررسی آن خوردنی‌ها در دو سوره بقره و مائده می‌پردازیم.

خوردني‌هاي حرام

مواد و غذاهايي كه خداوند آنها را در دو سوره بقره و مائده بر ما حرام كرده است، عبارتند از:

1- مردار

منظور از مردار، مرده‌ی هر حیوانی است که خدا، گوشت آن را حلال نموده است، خواه از چهارپایان باشد یا پرندگان؛ و نیز وحشی یا اهلی بودن تفاوت نمی‌کند. با این بیان، خوردن «مردار»
و بهره‌وری‌های دیگر از آن حرام است.

خداوند متعال در اين باره مي‌فرمايد:

«حُرِّمَتْ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةُ ‏…»[1]

«مردار بر شما حرام شده است.»

فلسفه تحريم گوشت مردار

بدون شك خداوند حكيم بدون دليل چيزي را حرام نمي‌كند، از اين رو اگر گوشت مردار را حرام كرده است، به دليل مفاسد و مضراتي است كه در آن وجود دارد.

افزون بر اين كه پيشوايان دين در روايات اسلامى زيان‌هاى مردار را يادآور شده‌اند، پيشرفت‌هاى علمى بشر نيز پرده از روى آن مضرات برداشته است.

در اين باره امام صادق عليه السلام فرمود:

«اما الميتة فانه لم ينل منها احد الا ضعف بدنه، و ذهبت قوته، و انقطع نسله و لا يموت آكل الميتة الا فجاة» [2]

«به كسي از گوشت مردار نمي‌رسد، مگر آنكه بدنش ضعيف و نسلش قطع مي‌شود و خورنده گوشت خوك به طور ناگهاني مي‌ميرد.»

اين مفاسد ممكن است به خاطر آن باشد كه دستگاه گوارش نمى‏تواند از مردار خون سالم و زنده بسازد، افزون بر آن، مردار كانون
ى است از انواع ميكرب‌ها، اسلام علاوه بر اينكه خوردن گوشت مردار را تحريم كرده، آن را نجس هم دانسته تا مسلمانان كاملا از آن دورى كنند. [3]

2- خون

خداوند متعال در اين باره مي‌فرمايد:

«حُرِّمَتْ عَلَيْكُم ‏… الدم …» [4]

«خون بر شما حرام شده است.»

در جاهلیت، خون حیوان را بر روده‌ی بزرگ آن می‌ریختند و پس از آماده ساختن می‌خوردند. امّا با نزول قرآن شریف، خون ریخته شده تحریم گردید، امّا اندک خونی که به گوشت آلوده می‌شود و یا خونی که در جگر سیاه به صورت گوشت درآمده، روا شناخته شد.

حکمت تحريم خوردن خون

خون‌خوارى هم زيان جسمى دارد و هم اثر سوء اخلاقى، چرا كه خون از يك سو ماده كاملا آماده‏اى است براى پرورش انواع ميكرب‌ها.

تمام ميكرب‌هايى كه وارد بدن انسان مى‏شوند به خون حمله مى‏كنند، و آن را مركز فعاليت خويش قرار مى‏دهند، به همين دليل گلبول‌هاى سفيد كه پاسداران و سربازان كشور تن انسان هستند همواره در منطقه خون پاسدارى مى‏كنند تا ميكرب‌ها به اين سنگر حساس كه با تمام مناطق بدن ارتباط نزديك دارد راه پيدا نكنند، مخصوصا هنگامى كه خون از جريان مى‏افتد و به اصطلاح مى‏ميرد، گلبول‌هاى‏ سفيد از بين مى‏روند و به همين دليل ميكرب‌ها كه ميدان را خالى از حري
ف مى‏بينند به سرعت زاد و ولد كرده گسترش مى‏يابند، بنا بر اين اگر گفته شود خون به هنگامى كه از جريان مى‏افتد آلوده‏ترين اجزاى بدن انسان و حيوان است، گزاف گفته نشده است.

از سوى ديگر امروز در علم غذاشناسى ثابت شده كه غذاها از طريق تاثير در غده‏ها و ايجاد هورمون‌ها در روحيات و اخلاق انسان اثر مى‏گذارند، از قديم نيز تاثير خون‌خوارى در قساوت و سنگدلى به تجربه رسيده، و حتى ضرب المثل شده است. [5]

امام صادق عليه السلام در اين باره فرمود:

«خداوند خون را حرام كرد، زيرا [تغذيه از خون] سبب فساد بدن‌ها و موجب پيدا شدن آب زرد و بوى متعفّن دهان و بد بو شدن شخص و بد خلق شدن وى و سخت دل شدن و كم مهر گرديدن نسبت به ديگران مى‏گردد حتى كار به جايى مى‏رسد كه فرزند به واسطه تغذيه از آن پدر و دوست و همسرش را به قتل مى‏رساند.» [6]

3- گوشت خوک

خداوند متعال در اين باره مي‌فرمايد:

«حُرِّمَتْ عَلَيْكُم ‏… و لحم الخنزير …» [7]

«گوشت خوك بر شما حرام شده است.»

آیه شریفه گوشت خوک را به صورت جداگانه تحریم می‌کند تا روشن سازد که خوک و گوشت آن به طور کلّی حرام است، خواه مردار باشد و یا نباشد؛ البته حیواناتی چون سگ و گربه و میمون و… نيز این گونه‌اند؛ امّا بدان دلیل به گوشت خوک تصریح شده است که مردم بیشتر به خوردن آن علاقه نشان می‌دهند، نه دیگر حیوانات همانند آن.

فلسفه تحريم گوشت خوك

خوك حتى نزد اروپائيان كه بيشتر گوشت آن را مى‏خورند سمبل بى‏غيرتى است، و حيوانى كثيف است. خوك در امور جنسى فوق العاده بى‏تفاوت و لا ابالى است و علاوه بر تاثير غذا در روحيات كه از نظر علم ثابت است، تاثير اين غذا در خصوص لااباليگرى در مسائل جنسى مشهود است.

در شريعت حضرت موسى عليه السلام حرمت گوشت خوك نيز اعلام شده است، چنانكه در تورات آمده است:

«خوك… نشخوار نمي‌كند اين براي شما نجس است. از گوشت آنها مخوريد و لاش آنها را لمس مكنيد اينها براي شما نجس‌اند»[8]

 و در اناجيل گناهكاران به خوك تشبيه شده‏اند، و در ضمن داستان‌ها مظهر شيطان خوك معرفى شده است.

جاى تعجب است كه بعضى با چشم خود مى‏بينند از يك سو خوراك خوك نوعا از كثافات و گاهى از فضولات خودش است و از سوى ديگر براى همه روشن شده كه گوشت اين حيوان پليد داراى دو نوع انگل خطرناك بنام كرم «تريشين» و يك نوع كرم «‏كدو» است باز هم در استفاده از گوشت آن اصرار مى‏ورزند.

تنها كرم «تريشين» كافى است كه در يك ماه 15 هزار تخم‏ريزى كند و در انسان سبب پيدايش امراض گوناگونى مانند كم خونى، سرگيجه، تب‌هاى مخصوص اسهال، دردهاى رماتيسمى، كشش اعصاب، خارش داخل بدن، تراكم پيه‏ها، كوفتگى و خستگى، سختى عمل جويدن و بلعيدن غذا و تنفس و غيره گردد.

در يك كيلو گوشت خوك ممكن است 400 ميليون نوزاد كرم «تريشين» باشد و شايد همين امور سبب شد كه چند سال قبل در قسمتى از كشور روسيه خوردن گوشت خوك ممنوع اعلام شد.

آرى آئينى كه دستوراتش به مرور زمان جلوه تازه‏اى پيدا مى‏كند آئين خدا و آئين اسلام است.

بعضى مى‏گويند با وسائل امروز مى‏توان تمام اين انگل‌ها را كشت و گوشت خوك را از آنها پاك نمود، ولى به فرض كه با وسائل بهداشتى با پختن گوشت خوك در حرارت زياد انگل‌هاى مزبور به كلى از ميان بروند باز زيان گوشت خوك قابل انكار نيست، زيرا طبق اصل مسلمى كه اشاره شد گوشت هر حيوانى حاوى صفات آن حيوان است و از طريق غده‏ها و تراوش آنها (هورمونها) در اخلاق كسانى كه از آن تغذيه مى‏كنند اثر مى‏گذارد، و به اين ترتيب خوردن گوشت خوك مى‏تواند صفت بى‏بند و بارى جنسى و بى اعتنايى به مسائل ناموسى را كه از خصائص بارز نر اين حيوان است به خورنده آن منتقل كند.

و شايد يكى از علل بى‏بند و بارى شديد جنسى كه در كشورهاى غربى حكومت مى‏كند همان تغذيه از گوشت اين حيوان آلوده باشد. [9]

4- حيوان با ذبح غیر اسلامی

خداوند متعال در اين باره مي‌فرمايد:

«حُرِّمَتْ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةُ … وَ ما أُهِلَّ لِغَيْرِ اللَّهِ بِه» [10]

«مردار و … هر حيوانى كه به هنگام كشتنش نام ديگرى جز اللّه را بر او بگويند، بر شما حرام شد.»

از این آيه دانسته مي‌شود که هر حیوان حلال گوشتی که به نام غیر خدا ذبح شود و یا در کشتار آن، مقررات شرعی رعایت نگردد و یا به دست كافران کشته شود، حرام است و خوردن گوشت آن نارواست.

حکمت تحريم اکل حيوان با ذبح غير اسلامي

 آيا بردن نام خدا يا غير خدا، هنگام ذبح، از نظر بهداشتى در گوشت حيوان اثر مى‏گذارد؟!

در پاسخ بايد گفت نبايد فراموش كرد كه لازم نيست نام خدا و غير خدا در ماهيت گوشت از نظر بهداشتى اثرى بگذارد، زيرا محرمات در اسلام روى جهات مختلفى است، گاهى تحريم چيزى به دليل بهداشت و حفظ جسم است، و گاهى به دليل تهذيب روح و زمانى نيز به دليل حفظ نظام اجتماع، و تحريم گوشت‌هايى كه به نام بت‌ها ذبح مى‏شود در حقيقت جنبه معنوى و اخلاقى و تربيتى دارد، آنها انسان را از خدا دور مى‏كند، و اثر روانى و تربيتى نامطلوبى دارد، چرا كه از سنت‌هاى شرك و بت پرستى است و تجديد كننده خاطره آنها مي‌باشد.&lt ;/SPAN> [11]

تحريم موضوعات چهارگانه ـ مردار، خون، خوك، حيوان با ذبح غير شرعي ـ در چهار سوره از قرآن ذكر شده است كه دو مورد از آن در مكه (انعام- 145 و نحل 115) و دو مورد آن در مدينه نازل شده است (بقره- 173 و مائده- 3).

چنين به نظر مى‏رسد كه نخستين بار اوائل بعثت بود كه تحريم اين گوشت‌هاى حرام اعلام شد، و دومين بار اواخر اقامت پيامبر (ص) در مكه، و سومين بار در اوائل هجرت در مدينه و بالاخره چهارمين بار در اواخر عمر پيامبر در سوره مائده كه از آخرين سوره قرآن است بيان شده است. [12]

اين طرز نزول آيات كه بى‏سابقه يا كم سابقه است، به خاطر اهميت اين موضوع و خطرات جسمى و روحى فراوان آن است و نيز به خاطر آلودگى زياد مردم آن روز به آن بوده است. [13]

5- حیوان خفه شده&l t;o:p>

خداوند متعال در اين باره مي‌فرمايد:

«حُرِّمَتْ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةُ … وَ الْمُنْخَنِقَةُ » [14]

« مردار و … حيوانات خفه‌شده بر شما حرام شد»

به باور برخی، منظور از واژه‌ی «منخنقه» آن حیوانی است که سرش را میان دو قسمت درخت در فشار قرار دهند تا خفه شود. و به باور برخی دیگر، حیوانی است که با ریسمان شکارچی و دام خفه گردد.

«ابن عباس» می‌گوید: در جاهلیت، حیوان را خفه می‌کردند و گوشت آن را می‌خورند.[15]

در بعضى از روايات نقل شده كه مجوس مخصوصاً مقيد بودند كه حيوانات را از طريق خفه كردن آنها بكشند سپس از گوشتشان استفاده كنند.&lt ;/SPAN> [16] بنا براين ممكن است آيه ناظر به وضع آنها نيز باشد.

http://www.intjz.net