از نهج البلاغه -8- فرمان بسیج و سخن جمجمه

 ‎گردونة زمان در حركت بود، تا اين كه پنجم شوّال سال 36 هجري فرا رسيد و خبر ‎‎آوري لشكر از اطراف پرداخته است و تصميم‎ دارد به سرزمين‎هاي تحت پرچم علي‎(ع) هجوم آورد.

امام علي‎(ع) براي سركوب متجاوزين‎، سپاه مجهّزي را آماده ساخت‎. اين سپاه‎ در «نُخَيله‎» (كه لشگرگا
ه و قرارگاه‎ِ تصميم‎گيري و آماده‎باش سپاه علي
‎(ع) بود) در آماده‎باش كامل به سر مي‎برد.

امام علي‎(ع) از كوفه بيرون آمد و رهسپار قرارگاه نُخَيله شد. در آنجا براي‎ آماده‎سازي و فرمان بسيج‎، به سخنراني پرداخت‎. در اين سخنراني پس از حمد و ثنا فرمود:

آگاه باشيد، من پيشتازان سپاه خود را به سوي ميدان نبرد فرستاده‎ام و به آنان‎ فرمان داده‎ام كه در كنار ساحل فرات بمانند، تا فرمان بعدي من به آنان برسد. نيك و بد كار را سنجيده‎ام و چنين صلاح مي‎دانم كه از آب بگذرم و از مسلمانان كنار دجله‎ ‎كمك بگيرم تا پشت سپاه قوي گردد و در نتيجه دشمن از هر سو خود را در محاصره‎ ببيند و شكست را احساس كند.1

سپاه مجهّز علي‎(ع) همراه آن حضرت از نُخَيله به سوي «صفّين‎» حركت كردند،

‎و در مسير راه به مداين‎ رسيدند. در اين هنگام كه آنان ويرانه‎هاي كاخ‎ها و تالارها را مشاهده مي‎كردند، ناگاه علي‎(ع) جُمْجمة پوسيده‎اي را در خرابه‎اي ديد؛ به يكي ازياران فرمود: آن را بردار و به همراه من بيا.

سپس علي‎(ع) به ايوان معروف كاخ مداين آمد و در آن نشست و طشتي طلبيد و مقداري آب در طشت ريخت و به آورنده جُمْجمه فرمود: آن را در ميان طشت‎بگذار.

او همان كار را انجام داد.

علي‎(ع) خطاب به جُمْجمه فرمود: اي جُمْجمه‎! تو را سوگند مي‎دهم بگو من‎كيستم و تو كيستي‎؟!»

جمجمه با زبان رسا گفت‎: تو امير مؤمنان و سيّد اوصياء و پيشواي پرهيزكاران هستي‎، ولي من بنده خدا و فرزند كنيز خدا «كَسْري‎َ انوشيروان‎» هستم‎.

علي‎(ع) به او فرمود: حالت چطور است‎؟

او پاسخي داد كه خلاصه‎اش اين است‎:

من نسبت به زير دستان مهربان بودم‎، ولي در آيين مجوس به سر مي‎بردم‎. ‎رياست و زرق و برق سلطنت مرا از ايمان و دين حقيقي باز داشت‎. اينك از بهشت‎، محروم و گرفتار دوزخ هستم‎، امّا به خاطر اين كه با رعيت مدارا مي‎كردم‎، از آتش‎ ‎دوزخ در امان مانده‎ام‎. واحسرتا! اگر من ايمان مي&l t;/SPAN>‎آوردم با تو بودم اي سرور خاندان ‎محمّد و اي اميرمؤمنان‎!»

سخن او به قدري جانسوز بود كه همه حاضران با صداي بلند گريه بلند كردند.3

امّيد آن كه با خواندن اين سرگذشت‎، تا مرگ به سراغ ما نيامده‎، هم اكنون‎ تصميم بگيريم و پيرو واقعي امام امير مؤمنان علي‎(ع) شويم‎، تا واحسرتاي پس ازمرگ ما بلند نشود.