سئوال 1: مشروحاً بیان كنید چه چیزهایی مشمول خمس میشود و نحوه محاسبه و پرداخت آن را شرح دهید؟
جواب: منفعت كسب، گنج، غنیمت، مال حلال مخلوط به حرام، معدن، زمینی كه كافر ذمی از مسلمان میخرد، لۆلۆ و مرجان كه در غواصی دریا به دست میآید. برای روشن شدن مسأله به كتاب اجوبه الاستفتائات مقام معظم رهبری، ج1، بحث احكام خمس مراجعه كنید. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، م1751)
سئوال 2: شش تخته قالی ما زاد بر نیاز در خانه وجود دارد آیا زكات به آنها تعلق میگیرد؟ چگونه؟
جواب: قالی مازاد زكات ندارد، لكن خمس به آن تعلق میگیرد كه باید آن را به مرجع تقلید خود بدهید. و خمس عبارت از یك پنجم خود جنس یا قیمت آن میباشد. (ر.ک استفتائات امام(ره) ج1، ص360، س50).
سئوال 3: آیا به پولی كه برای خرید مسكن در طول یك سال مالی ذخیره میشود تا بعداً بتوانیم با آن خانه بخریم خمس تعلق میگیرد یا خیر؟
جواب: به نظر بعضی از مراجع عظام به وجه مذكور كه برای خرید خانه پس انداز شود برای كسی كه راه دیگری برای خرید خانه جز این طریق ندارد خمس تعلق نمیگیرد، ولی به نظر بعضی دیگر خمس دارد.نظر مرجع تقلید خود را در این خصوص جویا شوید. (جامع المسائل آیة الله فاضل لنكرانی، ج1، س676 ـ و توضیح المسائل آیت الله بهجت، م1391).
سئوال 4: دفترچه سپردهای را که در بانك چند سال مانده و جهت بستن آن به بانك مراجعه كرده و در آن موقع سود چند سال را حساب كرده و یكجا میدهد، آیا علاوه بر خود مبلغ سپرده به سود آن هم خمس تعلق میگیرد؟
جواب: اگر سود مربوط به امسال باشد خمس ندارد اما اگر سودی است كه مربوط به گذشته بوده و سال بر آن گذشته است و امسال دریافت كردهاید، خمس دارد. (ترجمه اجوبه الاستفتائات مقام معظم رهبری، چاپ وزیری، س955 و 956) جامع المسائل آیت الله فاضل لنكرانی، ج1، س886.
سئوال 5: آیا شوهر حقی در درآمد زن دارد؟ آیا زن میتواند درآمدش را از شوهر مخفی كند؟ زن درآمدش را برای زینت كردن از قبیل طلاجات و لباس خرج نمیكند با آنكه نیاز دارد بلکه پس انداز كرده و كنار می گذارد، حكم شرعیاش چیست؟
جواب: درآمد زن به خود او تعلق دارد و بهر مصرفی كه بخواهد میتواند برساند، البته در صورت پس انداز و گذشت سال موظف به پرداخت خمس آن میباشد. (ترجمه اجوبه الاستفتائات مقام معظم رهبری، چاپ وزیری، س998 ـ استفتائات امام(ره) ج1، س127).
سئوال 6: آیا به وسائل زیادی منزل (رختخواب، ظروف و…) خمس تعلق میگیرد؟
جواب: اگر وسائل اضافی باشد خمس دارد اما آنچه به عنوان جهیزیه همراه زن بوده و زائد بر شأن نبوده است اگر بیش از یك سال هم مورد استفاده قرار نگرفته باشد خمس ندارد. (ترجمه اجوبه الاستفتائات مقام معظم رهبری، چاپ وزیری، س906).
سئوال 7: آیا به منزلی كه در آن ساكن هستیم خمس تعلق میگیرد؟
جواب: خانه مسكونی مورد نیاز جزء مۆنه است و خمس ندارد. در صورتی كه از منفعت بین سال تهیه شده باشد ولی اگر با پول غیر خمسی پس انداز شده, كه سال بر آن گذشته تهیه شده, خمس دارد. (ر.ک استفتائات امام(ره) ج1، ص363، س60).
سئوال 8: آیا به سهم ارث خمس تعلق میگیرد؟
جواب: ارث خمس ندارد مگر آنكه یقین داشته باشید كه به مال مورث خمس تعلق گرفته و نپرداخته است كه ابتدا باید خمس مال جدا گردد و سپس تقسیم شود. (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، م1754 و 1755).
منبع: سایت اندیشه قم
بخش احکام اسلامی تبیان، ahkam.tebyan.net