متون پيش‌گويي آسماني و غير آسماني اديان و ملل مختلف جهان، آکنده از اخباري است که گوياي رخداد خشکسالي‌هاي متعدّدي است که در گوشه گوشة جهان در پايان دوران رخ مي‌دهند. تجربة قحطي براي بشر، تجربه‌اي جديد نيست و به طور مشخص در دوره‌هاي پيشين، زماني که قرار بود يوسف پيامبر(ع) براي نجات بني‌اسرائيل مأموريت يابد، اندکي پيش از آن بحراني دامن مصريان را گرفت و در پي وفور نعمت، تجربة خشکسالي عجيبي را نمودند. اين قحطي چنان وسيع و شديد بود که بانوي ثروتمندي چون زليخا به فقر و گدايي مي‌افتد.۱ بنا بر آنچه از پيش‌گويي‌ها بر مي‌آيد پيش از آمدن منجي جهاني و آخرين نجات بخشي الهي نيز، جهان دچار قحطي و خشکسالي فراگير و شديدي مي‌شود. شايد قرار است خداوند همگان را دچار اضطراري کند که از صميم دل، آمدن منجي را طلب کنند و از هر که غير اوست دل بکنند.
با نگاهي گذرا و سريع در «انجيل»، برخي از پيش‌گويي‌ها دربارة قحطي آخرالزّمان را چنين مي‌توان يافت:
خداوند روزهاي صالحان را مي‌داند و ميراث ايشان ابدي خواهد بود ٭ در زمان «بلا» خجل نخواهند شد و در ايّام قحطي سير خواهند بود؛۲ زيرا که وقوع اين همه لازم است، ليکن انتها هنوز نيست، زيرا قومي با قومي و مملکتي با مملکتي مقاومت خواهند نمود و قحطي‌ها و وباها و زلزله‌ها در جاي‌ها پديد آيد.۳
آنگاه عيسي(ع) در جواب ايشان سخن آغاز کرد که: زنهار! کسي شما را گمراه نکند. زيرا که بسياري به نام من آمده، خواهند گفت که: من هستم و بسياري را گمراه خواهند نمود. امّا چون جنگ‌ها و اخبار جنگ‌ها را بشنويد، مضطرب مشويد؛ زيرا که وقوع اين حوادث ضروري است. ليکن انتها هنوز نيست؛ زيرا که اُمّتي بر اُمّتي و مملکتي بر مملکتي خواهند برخاست و زلزله‌ها در جاي‌ها حادث خواهد شد و قحطي‌ها و اغتشاش‌ها پديد مي‌آيد و اينها ابتداي دردهاي زه مي‌باشد، ليکن شما از براي خود احتياط کنيد… ولي از آن روز و ساعت غير از پدر هيچ کس اطّلاع ندارد نه فرشتگان آسمان و نه پسر هم. پس بر حذر و بيدار شده دعا کنيد؛ زيرا نمي‌دانيد که آن وقت کي مي‌شود.۴
تصوّري که ما از قحطي داريم همراه با خشکسالي و بي آبي است، امّا واقعيت اين است که با تحوّلات دورة جديد، حتّي مفهوم قحطي نيز دچار تغيير شده است. براي اينکه بدانيم به راستي آيا ما در دورة افزايش قحطي و گرسنگي به سر مي‌بريم يا خير نقل اين صحبت لستربرون، مدير مجمع اندي
شمندان «واشنگتن»، خالي از لطف نيست. وي مي‌گويد: در دوره‌اي از پيشرفته‌ترين تکنولوژي‌ها، اکتشافات فضايي، شبکه‌هاي اينترنتي و جرّاحي پيوند اعضا؛ انسانيّت ناگاه درگير مشکلات کهن شد: اينکه چگونه محصول غذايي خود را فراهم کند.۵
از زماني که اين مقاله را در دست گرفته‌ايد، اگر با سرعت متوسط مطالعه کرده باشيد، حدّاقل ۲۰۰ انسان به علّت گرسنگي جان خود را از دست داده‌اند. برآوردها نشان مي‌دهد اگر اوضاع جهان به سرعت بهبود نيابد، سالانه بيش از چهار ميليارد نفر جان خود را از دست خواهند داد. در حالي که به اندازة کلّ تاريخ بشر طول کشيده تا جمعيّت جهان به يک ميليارد نفر تا سال ۱۸۳۰م. برسد، طيّ صد سال اين جمعيّت دو برابر شد (۱۹۳۰م.) و سي سال بعد به سه ميليارد نفر (۱۹۶۰م.)، شانزده سال بعد به چهار ميليارد نفر (۱۹۷۶م.) و يازده سال بعد به پنج ميليارد نفر (۱۹۸۷م.) رسيد. انتظار مي‌رود تا سال ۲۰۳۰م. جمعيّت جهان به ۵/۸ ميليارد نفر برسد. با افزايش جمعيّت، احتمال دسترسي به زمين قابل کشت کاهش مي‌يابد.
ريشه‌هاي قحطي
ريشه‌هاي قحطي را در دو دستة کلّي مي‌توان مورد مطالعه قرار داد:
دسته اول: عواملي که به طور مستقيم باعث بروز قحطي و خشکسالي مي‌شوند:
با نگاهي گذرا و سريع به اطراف خود ريشه‌هاي جالبي را از وقوع قحطي در دنياي امروز و اذعان کارشناسان غربي خواهيم ديد:
«سازمان ناظر بين الملل» مانند بسياري کارشناسان، گرم شدن آب و هواي کرة زمين را در گرسنگي جهان مقصّر مي‌شناسد. گزارش علائم حياتي ۱۹۹۶م. اين سازمان خاطرنشان مي‌کند پرداخت‌هاي صنعت بيمه به دليل نابودي محصولات در اثر آب و هوا در طول نيمة اوّل سال ۱۹۹۰م. به ۴۸ ميليارد دلار رسيد؛ در حالي که اين رقم براي کلّ طول سال ۱۹۸۰م.، ۱۶ ميليارد دلار بوده است.۶
سرجان هاوتون، متخصّص آب و هوا و رئيس «انجمن رويال انگليس»، با هشدار در مورد آلودگي‌هاي محيطي، خاطرنشان مي‌کند، ما هنوز بايد شاهد ادامة ويراني‌هاي ناشي از گرم شدن هواي کرة زمين باشيم، جنگل‌ها از بين خواهند رفت، بيماري‌هايي چون مالاريا گسترش خواهند يافت و مهاجران گرسنه در مرزها سرگردان خواهند شد.۷
نقش جنگ‌ها را در وقوع قحطي نبايد ناديده گرفت؛ چرا که قحطي و جنگ همزاد و همراه هميشگي‌اند. معمولاً، جنگ مساوي است با قحطي و گرسنگي بيشتر. آيزنهاور، رئيس جمهور اسبق ايالات متّحده، در سخنان خود به فجايع ناشي از جنگ اعتراف کرده و مي‌نويسد:
هر تفنگي که ساخته مي‌شود، هر کشتي نظامي که به آب انداخته مي‌شود، هر م
وشکي که آتش زده مي‌شود، حکايت از دزدي از کساني دارد که گرسنه‌اند، کساني که از سرما بر خود مي‌لرزند و لباس ندارند. جهان در جنگ تنها پول خرج نمي کند؛ جنگ نيروي کارگران، نبوغ و استعداد دانشمندان، اميد کودکان و… را نيز هزينه مي‌کند. در زير ابر تهديد کنندة جنگ، اين انسانيّت است که به صليب آهنين کشيده مي‌شود… آيا راه ديگري براي زندگي بشر وجود ندارد.۸
در اينجا به بعضي از حقايق معاصر اشاره مي‌کنيم تا موضوع را روشن‌تر درک کنيم:
تنها جنگ خليج فارس در سال ۱۹۹۱م. نيم ميليارد دلار در روز يا حدود ۳۵۰ هزار دلار در دقيقه براي هم پيمانان هزينه در بر داشت. يک هواپيماي جنگي ۲۵ ميليون دلار؛ يک موشک کروز توماهاک ۳/۱ ميليون و يک موشک هوا به هوا ۸۰۰ هزار دلار هزينه در بر دارد. اگر بخواهيم هزينه‌ها را گوياتر مطرح کنيم، بايد بگوييم هزينة يک موشک راداري «اسپارو» برابر با هزينة غذاي روزانة يک مدرسة پر از دانش آموز گرسنه به مدّت پنج سال است. اين ارقام در برابر ميليون‌ها رقمي که سالانه به سمت تسليحات و جنگ افزارها سرازير مي‌شود، بسيار ناچيز است.
«مؤسسة پژوهشي بين المللي صلح استکهلم» گزارش مي‌دهد: هزينة نظامي جهان، سالانه ميانگيني بين ۹۰۰ ميليارد تا يک تريليون دلار است. اين بدين معناست که رقم نجومي يک تريليون دلار يا دو ميليون دلار در دقيقه، صرف نظامي گري کشورها مي‌شود!
هزينة تأمين آب سالم براي مردم فقير کشورهاي در حال توسعه به مدّت ده سال، تنها ده روز از خرج‌هاي نظامي را دربرمي گيرد.۹
در جنگ «ويتنام» نيروهاي آمريكايي در بالاترين حدّ خود (سه برابر نيروهاي آمريكايي در عراق) بودند، اين در حالي است كه در جنگ ويتنام، ۵۸ هزار نيروي آمريكايي، تقريبا ۱۳ برابر كشته شدگان نيروها در عراق، كشته شدند. دو دليل كلّي براي افزايش هزينه‌هاي جنگ عراق اعلام شده است: نيرو و تجهيزات.جنگ عراق دومين جنگ مدرن بزرگ تاريخ آمريكاست كه در آن نيروهاي آمريكايي داوطلب فراواني حضور داشته‌اند. هزينة نيروهاي داوطلب براي آمريكا بسيار زياد است چون حقوق‌هاي درخواستي آنها بسيار بالاست.۱۰
به گزارش «تهران تايمز» به نقل از خبرگزاري عربي «گالف نيوز»، ژوزف استيگليتز، اقتصاد‌دان بزرگ آمريکايي و برندة جايزة نوبل اقتصاد، در «دانشگاه کلمبيا»، در کتابي با عنوان «جنگ ۳ تريليون دلاري» نوشته است: براي تخمين واقعي هزينه‌هاي انجام شده در جنگ عراق نبايد تنها بودجة اختصاص يافته از سوي دولت، مورد ارزيابي قرار گيرد چرا که اين جنگ تأثيرات منفي شاياني در اقتصاد آمريکا داشته است که با در نظر گرفتن اين تأثيرات، کلّ هزينه‌هاي جنگ در عراق به بيش از ۳ تريليون دلار خواهد رسيد.۱۱
علاوه بر جنگ‌ها، يکي از عوامل مهمّ بروز قحطي‌ها، سياست‌هاي اقتصادي و تعديلي است که در کشورهاي مختلف اتّخاذ مي‌شود. در حالي که کودکان بي‌گناه گرسنگي مي‌کشند، کشورهاي ثروتمند ميليون‌ها تن موادّ غذايي را براي بالا نگه داشتن قيمت‌ها نابود مي‌کنند يا دست به احتکار مي‌زنند. «آسوشيتدپرس» به نقل از «سازمان نان جهان» چنين گزارش مي‌دهد:
گرسنگي جهان ريشه در فرو ريختن ارزش‌هاي انساني دارد. براساس گزارش‌هاي سازماني که از لوايح و برنامه‌هاي ضدّ فقر سخن مي‌گويد، خشونت، قدرت سياسي کم، فقر، تبعيض نژادي و فشارهاي محيطي از مهم‌ترين عوامل سوءتغذيه به شمار مي‌روند.۱۲
دستة دوم: عواملي که در پي اثر وضعي، قحطي به بار مي‌آورند
بايد توجّه داشت که قحطي و کمبود موادّ غذايي تنها ريشه در خشکسالي‌ها و بلاياي طبيعي ندارد، بلکه بي‌کفايتي دولت‌ها و فساد حاکم بر آنها، جنگ‌ها، تحريم‌هاي اقتصادي و از همه مهم‌تر بي عاطفگي انسان امروز نيز بر اين قحطي و کمبود دامن مي‌زند. بنابر اعتقادي که از آيات قرآن برآمده، بلايا محصول اعمال و کردار خود ماست و از ماست که برماست.۱۳ از اين رو بايد ريشه‌هاي قحطي را در رفتار و کردار خود جست‌و‌جو کنيم، متون اسلامي به زيبايي براي ما از اين امر رمزگشايي کرده است.
پيامبر اکرم(ص) در روايتي فرمود:«اگر در ميان شما مردم، پنج چيز پديد آيد، به پنج چيز گرفتار ميشويد؛ اگر ربا بخوريد، ذلّت و خواري شما را مي‌گيرد و اگر زنا شيوع يابد، مرگ‌هاي ناگهاني فراوان رخ مي‌دهد و اگر حاكمان به ستم پرداختند، حيوانات ميميرند و اگر مردم به همديگر ستم كنند، اقتدار و نظمشان ميشكند و اگر سنّت را ترك كنند، بدعت آشكار مي‌گردد.»
و نيز فرمود: «اگر نقض پيمان در ميان مردم رايج گردد، دشمنان بر آنها مسلّط مي‌شوند و اگر به يكديگر ستم روا دارند، قتل در ميانشان گسترش يابد و اگر زكات ندهند، باران كم ميبارد و اگر زنا شيوع يابد، به مرگ ناگهاني گرفتار مي‌شوند و هر قومي در مكيال و ميزان خيانت كند، گرفتار قحطي مي‌گردد.»۱۴
امام باقر(ع) مي‌فرمود: «سالي از سالي كمبارانتر نيست، ولي خدا آن را هر جا خواهد ببارد. به راستي چون مردمي نافرماني كنند خداي جلّ جلاله آنچه از باران براي آنها مقدّر است در آن سال، از آنها به ديگران گرداند و به بيابانها و دريا و كوه ببارد، به راستي خدا جعل را در سوراخش به خطاي كساني كه در محلّ اويند، عذاب كند، چون مي‌تواند از آنجا به محلّ ديگري كه اهل معصيت نباشند، نقل مكان كند. سپس امام پنجم(ع) فرمود: «عبرت گيريد اي صاحبان بصيرت» و فرمود: «در كتاب علي يافتيم كه رسول خدا (ص) فرمود: چون زنا پديدار شود، مرگ ناگهاني فراوان گردد و چون كم فروشي شود، خدا قحطي و كم زراعتي آرد. چون زكات ندهند، زمين بركت در زراعت و ميوه و معادن ندهد و چون به ناحق قضاوت كنند، معاونت بر ظلم و عدوان كردهاند و چون نقض عهد كنند، خدا دشمن بر آنها مسلّط كند و چون قطع رحم كنند، خدا مال را به دست اشرار دهد و چون امر به معروف و نهي از منكر نكنند و پيرو نيكان خاندان من نشوند، خدا بدان آنها را بر آنها مسلّط كند و نيكانشان دعا كنند و او مستجاب نكند.»۱۵
مردي از امام باقر(ع) روايت مي‌كند كه رسول خدا(ص) فرمودند: «اگر به چهار چيز گرفتار شديد، به خداوند پناه بريد. هر گاه فحشا در ميان ملّتي پديد آيد و آشكار گردد، خداوند براي آنها طاعون مي‌آورد و آنها گرفتار بيماري‌هايي مي‌شوند كه در ميان پدران آنها سابقه نداشته است، هر گاه مردمي در وزن و كيل خيانت كنند، گرفتار قحطي و فشار زندگي مي‌گردند و حاكم هم به آنها ظلم مي‌كند و هرگاه از دادن زكات، خودداري ورزند، باران براي آنها نازل نمي‌شود و اگر باراني هم بيايد، براي چهار پايان خواهد بود. هر گاه عهد و پيمان‌ها
را با خداوند انجام ندهند و به دستورات رسول خدا (ص) عمل نكنند ، خداوند دشمن را بر آنها مسلّط مي‌كند و هر چه دارند، مي‌گيرد و كساني كه خلاف امر خداوند دستوري بدهند، خداوند عذاب و سختي را بر آنان مسلّط مي‌سازد.»۱۶
در روايتي از پيامبر(ص) به نقل از امام صادق(ع) آمده است که فرمودند:
«امّت من، تا زماني كه به يكديگر خيانت نكنند و امانت را به صاحب آن برگردانند و زكات بدهند، در خير و خوشي خواهند بود و چون چنين نكنند به قحطي و خشكسالي مبتلا خواهند گشت.»۱۷
راه حلّ بحران خشکسالي
در قرآن کريم در اين باره تصريحات جالبي يافت مي‌شود که اگر مردمان به تقوا و پارسايي روي آورند، خداوند برکات و باران‌ها را فرو مي‌فرستد و خشکي و کم آبي، در مناطق بسياري بر طرف مي‌شود و اين وعدة الهي که دربارة جامعة تقوا پيشگان مژده داده است، آشکار مي‌گردد:
«وَيَا قَوْمِ اسْتَغْفِرُواْ رَبَّكُمْ ثُمَّ تُوبُواْ إِلَيْهِ يُرْسِلِ السَّمَاء عَلَيْكُم مِّدْرَارًا وَيَزِدْكُمْ قُوَّةً إِلَى قُوَّتِكُمْ وَلاَ تَتَوَلَّوْاْ مُجْرِمِينَ؛ ۱۸
و اي قوم من! از پروردگارتان طلب آمرزش كنيد، سپس به سوي او بازگرديد، تا(باران) آسمان را پي در پي بر شما بفرستد؛ و نيرويي بر نيرويتان بيفزايد! و گنهكارانه، روي(از حق) بر نتابيد!»
يا در جايي ديگر اين قاعدة کلّي و سنّت الهي بيان مي‌شود که:
«وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرَى آمَنُواْ وَاتَّقَواْ لَفَتَحْنَا عَلَيْهِم بَرَكَاتٍ مِّنَ السَّمَاء وَالأَرْضِ وَلَكِن كَذَّبُواْ فَأَخَذْنَاهُم بِمَا كَانُواْ يَكْسِبُونَ؛ ۱۹
و اگر اهل شهرها و آبادي‌ها، ايمان ميآوردند و تقوا پيشه ميكردند، بركات آسمان و زمين را بر آنها ميگشوديم؛ ولي(آنها حق را) تكذيب كردند؛ ما هم آنان را به كيفر اعمالشان مجازات كرديم.»
پي‌نوشت‌ها
۱. النور المبين في قصص الأنبياء و المرسلين، ص۱۷۲.
۲. عهد عتيق، کتاب مزامير، مزمور ۷۲، بندهاي ۱ـ۲، به نقل از بشارات عهدين، ص۲۴۸ و أنيس الاعلام، ج۵، صص۹۲ـ۹۳.
۳. کتاب مقدّس، انجيل متّي، ص۴۱، باب ۲۴، بندهاي ۱ـ۸، ۲۳ـ۳۷ و ۴۲ـ۴۶.
۴. کتاب مقدّس، انجيل مرقس، ص۷۷، باب ۱۳، بندهاي ۱ـ۹ و ۳۲ـ۳۷.
۵. Reuter: Evans, Eddie World Forces AncientChallenge of Growing Food ۱۸ may ۱۹۹۶
۶. AP: Briscoe, David, The Planet’s Pulse ۱۸ May ۱۹۹۶.
۷. Reuter: Global Warming Means Third World bardship ۱۵ Feb ۱۹۹۶.
۸. Eisen hower, Dwight D. A chance for peace۱۶ Apr ۱۹۵۳. Speech to the American Soceity of News paper Editors
۹. ر.ک: پيش‌گويي‌ها و آخرالزّمان: مقالة اينک آخرالزّمان، شفيعي سروستاني، فاطمه (ارجاعات انگليسي بالا نيز به نقل از اين منبع است).
۱۰. http:// www .jamejamonline .ir / newstext.aspx ? newsnum = ۱۰۰۹۰۳۹۰۲۱۷۲
۱۱. http://tehrantimes.org/۱۳۸۷/۰۴/۱۷/TehranTimes:۲۵۶.html
۱۲. AP, B Oct ۱۹۹۴.
۱۳. اين مفهوم در آيات متعدّدي بيان شده که به طور مشخّص به آية۳۰ سورة شوري(۴۲)، مي‌توان اشاره کرد: «هر مصيبتي به شما رسد به دليل اعمالي است كه انجام دادهايد و بسياري را نيز عفو مي‌كند.»
۱۴. إرشاد القلوب إلي الصواب، ج۱، ص۷۱.
۱۵. أمالي الصدوق، ص۳۰۸.
۱۶. بحار الأنوار الجامعـة لدرر أخبار الأئمـة الأطهار، ج ۷۰، ص ۳۶۸.
۱۷. الحياة، با ترجمة احمد آرام، ج ۶، ص ۳۴۱.
۱۸. سورة هود (۱۱)، آية ۵۲.
۱۹. سورة اعراف (۷)، آية ۹۶.
مرجع : پایگاه اینترنتی محاکمه
http://www.bfnews.ir
