حکمت 5
دوام دوستی
وَ قَالَ علیه السلام:
صَدْرُ الْعَاقِلِ صُنْدُوقُ سِرِّهِ وَ الْبَشَاشَةُ حِبَالَةُ الْمَوَدَّةِ وَ الِاحْتِمَالُ قَبْرُ الْعُيُوبِ. وَ رُوِيَ أَنَّهُ علیه السلام قَالَ فِي الْعِبَارَةِ عَنْ هَذَا الْمَعْنَى أَيْضاً الْمُسَالَمَةُ خَبْءُ الْعُيُوبِ.
واژگان مهم:
بَشاشَة: گشاده رویی
حِبالَة: دام
قَبر: پوشنده، محل دفن
مُسالَمَة: صلح وآشتی
خَبء: پنهان کردن
الإحتمال: تحمل کردن
ترجمه:
سینه خردمند مخزن راز اوست، و گشاده رویی و خوشخویی دام دوستی است، و تحمل سختیها [پوشاننده و] قبر بدیها و عیوب است.
و نیز به همین مضمون، در روایت دیگر فرموده است: صلح و آشتی، پنهان کردن عیبهاست.
چکیده مفاهیم
در این حکمت سه مطلب اساسی مورد عنایت امام علیه السلام قرار گرفته است که با هم در ارتباط هستند؛ سینه ی انسان عاقل، گنجینه اسرار اوست،
هم راز خود را از دیگران حفظ میکند و هم امانتدار اسرار دیگران است، او آنچه را که در دل دارد، به بیرون بروز نمیدهد،
بلکه با گشادهرویی، دلهای رمیده را صید و رام میکند. گاهی از دیگران، بدیهایی میبیند، ولی با کمال متانت و بردباری، رفتار نادرست آنان را تحمل میکند که میوه شیرین این بردباری، پوشیده ماندن ضعفها و کاستیهای وجود آدمی است.
نکتــــــهها
1- امام سینه عاقل را به صندوق اسرار تشبیه کرده است؛
یعنی انسان خردمند رازها در سینه دارد، اما نادان هرچه میداند بر زبان میآورد؛ اسراری که اگر به دست دوست بیفتد، گاهی اسباب ناراحتی او را فراهم می آورد
و اگر به دست دشمن بیفتد، سبب گرفتاری، سوء استفاده یا آبروریزی میشود.
راز خود با یار خود چندان که بتوانی مگو
2- خوشرویی و گشادگی چهره، از رموز موفقیت پیامبر بزرگوار اسلام صلی الله علیه و آله و سلم بود.
خدای سبحان خطاب به حضرتش فرمود: «وَ إِنَّكَ لَعَلی خُلُقٍ عَظِيمٍ»و در آیه دیگری فرمود: «وَ لَوْ كُنتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لانفَضُّوا مِنْ حَوْلِك؛ اگر خشن و سنگدل بودی، از اطراف تو، پراکنده میشدند.»
3- همان گونه که قبر لاشه بد بوی مردار را میپوشاند تا مردم از آلودگی های آن درامان باشند، تحمل بدزبانیها و بدرفتاری مردم و فرو خوردن خشم نیز عیوب اخلاقی انسان را از چشم دیگران میپوشاند؛
چون: اولاً گاهی اوقات هنگام پاسخگویی به دیگران، از تعادل روحی خارج میشویم و عیوبِ مخفی ما آشکار شده و چه بسا مرتکب جرایم و گناهان بزرگ میشویم،
ثانیاً با واکنش تند ما، آتش انتقام شعله میکشد و طرف مقابل نیز در صدد بیان معایب مخفی ما بر میآید تا ما را در بین مردم رسوا سازد.
4- مصالحه و مسالمت با دیگران کاری پسندیده است، اما تساهل و تسامح در امور دینی و حدود الهی، کاری ناپسند است، قیام امام حسین علیه السلام در انجام فریضه امر به معروف و نهی از منکر و نپذیرفتن مصالحه در امر دین شاهد روشنی در این زمینه است،
متأسفانه بیشتر مردم هنگام تعرض به حقوق خودشان مصالحه نمیکنند، اما در امر دین و حدود الهی اهل تسامح و تساهل هستند.
پیـــــــامها
1- اگر به دنبال ارتباط مؤثر با دیگران هستیم، باید به چگونگی آغاز این ارتباط توجه کنیم. اگر با گشادهرویی و خوشرویی با آنان برخورد کنیم، این گشادهرویی و بشاشت، همانند دامی است که دلها را صید میکند، و آنها را رام و شیفته انسان میسازد.
2- اگر به دنبال حفظ و ارتقای عزّت و منزلت اجتماعی خود هستیم، در برابر ناسازگاریها، مخالفتها و توهینها به جای برخوردهای تند و آتشین، تحمل خود را بالا ببریم. با این کار، از گفتارها و رفتارهای ناپخته و زننده و نیز برملاشدن عیوب خویش جلوگیری کرده ایم.
3- برای بقاء و دوام دوستی، مخفی نمودن عیب های دوست ضروری است.
لطـــــــــــــــائف
خامشی به که ضمیر دل خویشتن با کسی گفتن و گفتن که مگوی
ای سلیم! آب ز سرچشمه ببند که چو پُر شد نتوان بستن جوی
****
تحمل کن و عیب را خاک کن به سازش ز خود عیب را پاک کن
خودآزمایی
1. در این حکمت سینه عاقل به چه چیز تشبیه شده است؟ توضیح دهید؟
2. یکی از مهم ترین دلایل موفقیت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله چه بود؟
3. چگونه تحمل بدرفتاری مردم، عیوب انسان را می پوشاند؟
صفحه اصلی – موسسه قرآن و نهج البلاغه
کانال جامع دو نور در ایتا:
https://eitaa.com/twonoor
کانال جامع دو نور در تلگرام:
https://t.me/twonoor
