گام ها و شرایط استجابت دعا از منظر قرآن

عنوان:

گام ها و شرایط استجابت دعا از منظر قرآن

با نگاهی به آیات سوره ی انبیاء و نیم نگاهی به تفسیر این آیات، در تفسیر نور، گام های و شرایط استجابت دعا از منظر قرآن را بهتر خواهیم شناخت.

استجابت دعا در  آیات 83 تا 90 سورۀ انبیاء

وَ أَيُّوبَ إِذْ نَادَىٰ رَبَّهُ أَنِّي مَسَّنِيَ الضُّرُّ وَأَنْتَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِينَ(83)

و ایوب را [یاد کن] هنگامی که پروردگارش را ندا داد که مرا آسیب و سختی رسیده و تو مهربان ترین مهربانانی.

فَاسْتَجَبْنَا لَهُ فَكَشَفْنَا مَا بِهِ مِنْ ضُرٍّ ۖ وَآتَيْنَاهُ أَهْلَهُ وَمِثْلَهُمْ مَعَهُمْ رَحْمَةً مِنْ عِنْدِنَا وَذِكْرَىٰ لِلْعَابِدِينَ (84)

پس ندایش را اجابت کردیم و آنچه از آسیب و سختی به او بود برطرف نمودیم، و خانواده اش را [که در حادثه ها از دستش رفته بودند] و مانندشان را همراه با آنان به او عطا کردیم که رحمتی از سوی ما و مایه پند

و تذکری برای عبادت کنندگان بود.

وَإِسْمَاعِيلَ وَإِدْرِيسَ وَذَا الْكِفْلِ ۖ كُلٌّ مِنَ الصَّابِرِينَ (85)

و اسماعیل و ادریس و ذوالکفل را [یاد کن] که همه از شکیبایان بودند.

وَأَدْخَلْنَاهُمْ فِي رَحْمَتِنَا ۖ إِنَّهُمْ مِنَ الصَّالِحِينَ(86)

و آنان را در رحمت خود درآوردیم، چون از شایستگان بودند.

وَذَا النُّونِ إِذْ ذَهَبَ مُغَاضِبًا فَظَنَّ أَنْ لَنْ نَقْدِرَ عَلَيْهِ فَنَادَىٰ فِي الظُّلُمَاتِ أَنْ لَا إِلَٰهَ إِلَّا أَنْتَ سُبْحَانَكَ إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ(87)

و صاحب ماهی [حضرت یونس] را [یاد کن] زمانی که خشمناک [از میان قومش] رفت و گمان کرد که ما [زندگی را] بر او تنگ نخواهیم گرفت، پس در تاریکی ها [ی شب، زیر آب، و دل ماهی] ندا داد که معبودی

جز تو نیست تو از هر عیب و نقصی منزّهی، همانا من از ستمکارانم.

فَاسْتَجَبْنَا لَهُ وَنَجَّيْنَاهُ مِنَ الْغَمِّ ۚ وَكَذَٰلِكَ نُنْجِي الْمُؤْمِنِينَ (88)

پس ندایش را اجابت کردیم و از اندوه نجاتش دادیم؛ و این گونه مؤمنان را نجات می دهیم.

وَزَكَرِيَّا إِذْ نَادَىٰ رَبَّهُ رَبِّ لَا تَذَرْنِي فَرْدًا وَأَنْتَ خَيْرُ الْوَارِثِينَ(89)

و زکریا را [یادکن] زمانی که پروردگارش را ندا داد: پروردگارا! مرا تنها [و بی فرزند] مگذار؛ و تو بهترین وارثانی.

فَاسْتَجَبْنَا لَهُ وَوَهَبْنَا لَهُ يَحْيَىٰ وَأَصْلَحْنَا لَهُ زَوْجَهُ ۚ إِنَّهُمْ كَانُوا يُسَارِعُونَ فِي الْخَيْرَاتِ وَيَدْعُونَنَا رَغَبًا وَرَهَبًا ۖ وَكَانُوا لَنَا خَاشِعِين (90)

پس [ندای] او را اجابت کردیم و یحیی را به او بخشیدیم و نازایی همسرش را برای وی اصلاح نمودیم، آنان همواره در کار های خیر می شتافتند، و ما را از روی امید و بیم می خواندند، و پیوسته در برابر ما فروتن

بودند.

 مقدمه

باتوجه به آیاتی که در متن بالا آورده شده است، شاید بتوان به شرایط استجابت دعا نیز کمی نزدیک تر شد.

زیرا در آیات 83 تا 90 سورۀ انبیاء خداوند از پیمبرانی سخن به میان آورده که بعد از امتحان الهی، و افتادن در ورطۀ سختی دست به دعا برداشته و از خداوند طلب گشایش کرده اند. و خداوند نیز می گوید: ما دعا

های آنها را اجابت کردیم. پس رازی باید در استجابت دعا نهفته باشد. دوست داریم این بار با هم کمی در این آیات بیندیشیم.

شرایط استجابت دعا و ویژگی های آن در آیات 83 تا 90 سوره انبیاء از نظر استاد قرائتی

1-در مقام دعا خدا را با صفتی بخوانیم که با نیاز ما تناسب دارد.

2-در تحلیل گرفتاری ها، خدا را منزه بدانیم و سرچشمۀ آنرا در عملکرد خود جستجو کنیم.

3-اقرار به گناه در پیشگاه خداوند، خود یک کمال و از آداب دعاست.

4-دعایی که در آن اقرار به توحید، تنزیه پروردگار و اعتراف به خطا و اشتباه و گناه باشد، مستجاب است.

5-ذکر کلمۀ “رب” و تکرار آن در دعا درخواست ها را به اجابت مقرون می سازد (همراه می کند).

6-در هنگام دعا باید خدا را با حالت خوف و رجا خواند.

7-سرعت در کار خیر و دعا همراه با بیم و امید در استجابت دعا، مؤثر است.

منبع: تفسیر نور، جلد 5، ص 482 الی 490

گام ها و شرایط استجابت دعا از منظر قرآن:

گام اول در استجابت دعا⬅

آماده سازی خود؛ به معنای سرعت گرفتن در انجام کار های نیکو و انجام اوامر و نواهی الهی. حتی در زمانی که بر ما سخت گرفته است. چون ما با احکام الهی همچون گروگان برخورد نمی کنیم. که خدایا اگر

روزگارمان رو به سامان باشد و جوابمان را بدهی، احکامت را انجام می دهیم. بلکه باید در تمام شرایط حتی در هنگام بلا و امتحانات الهی سبقت گیرنده در انجام اعمال نیکو باشیم.

گام دوم در استجابت دعا⬅

پالایش اعتقادات؛

اولا بدانیم که جز شکر چیزی نمی توان در پیشگاه خدا گفت. چون آنچه نداده (و به حکمت نداده) اندک و کمتر از انگشتان دست است. و آنچه داده قابل شمارش و احصاء نیست. پس همه این مصیبت ها بخاطر

بدی های خودمان است (امام علی علیه السلام در دعای کمیل از گناهانی استغفار می کنند که باعث نزول بلا و نقمت و همچنین تغییر نعمت ها می شوند).

اَللّهُمَّ اغْفِرْ لِىَ الذُّنُوبَ الَّتى تُنْزِلُ النِّقَمَ.

خدايا! بيامرز براى من آن گناهانى را كه كيفرها را فرو مى‌بارند.

اَللّهُمَّ اغْفِرْ لِىَ الذُّنُوبَ الَّتى تُغَيِّرُ النِّعَمَ.

خدايا! بيامرز برايم گناهانى را كه نعمتها را دگرگون مى‌سازند.

اَللّهُمَّ اغْفِرْ لِىَ الذُّنُوبَ الَّتى تَحْبِسُ الدُّعاءَ.

خدايا! بيامرز برايم آن گناهانى را كه دعا را باز مى‌دارند.

اَللّهُمَّ اغْفِرْ لِىَ الذُّنُوبَ الَّتى تُنْزِلُ الْبَلاءَ.

خدايا! بيامرز برايم گناهانى كه بلا را نازل مى‌كند.

ثانیا با حالتی از امید به بخشش نعمات و عفو گناهان و خوف از عظمت کسی که معصیت او را کرده ایم به وادی دعا وارد شویم. (برخی فکر می کنند چون دعا کردند و زجه زده اند. خدا دیگر وظیفه دارد که

درخواستشان را به آنها بدهد. در این افراد نه صفت خوف که صفت رجا هم نیست بلکه آنها انگار طلبکارند).

ثالثا تمام این انبیاء جز به رحمت خدا امیدی نداشتند زیرا می دانستند هیچ کس دیگر نمی تواند بلا را از آنها رفع کند. (اگر او نخواهد و همه بخواهند نمی شود و اگر او بخواهد دیگر مهم نیست که چه کسی نمی

خواهد. پس مطمئنا می شود).

گام سوم در استجابت دعا⬅

محتوا و آداب دعا؛ در اول دعا خدا را با اسماء حسنی و کلمۀ رب و همچنین با تقدیس و تسبیح بخوانید. (با نیم نگاهی به آغاز دعا های وارد شده از معصومین می توانید از آن کلمات نیز استفاده کنید). خدا را با

صفتی بخوانید که با وجود آن صفت شایسته نیست که بندۀ او در چنین مصیبتی گرفتار باشد مانند حضرت ایوب که گفت تو مهربانترین هستی. پس بر من نیز رحم کن و یا حضرت زکریا که می فرماید خداوندا تو

بهترین وارثی پس مرا بدون فرزند و وارث نگذار.

حدیثی از امام علی (علیه السلام) در مورد استجابت دعا:

و در آخر دوست دارم این حدیث را نیز بخوانم،

امام علی علیه السلام در مورد استجابت دعا میفرمایند:

اجابت دعایت را دیر مپندار، وقتی با گناه راه اجابت آنرا فرو بسته ای.

غررالحکم و درر الکلم حدیث 10329

 

تهیه شده در واحد تولید محتوای موسسه قرآن و نهج البلاغه

ما در کانال موسسه، چند هفته ای است که شب های جمعه در باب دعا و شرایط تسریع در استجابت دعا، روایاتی را مرور می کنیم.

شما می توانید برای دریافت مطالب جدید در کانال های معارف قرآن و نهج البلاغه موسسه در پیام رسان های ایتا و تلگرام به نشانی های زیر عضو شوید:

کانال جامع دو نور در ایتا: eitaa.com/twonoor

کانال نهج البلاغه: eitaa.com/nahjolbalagh_ir

کانال انس روزانه با قرآن: eitaa.com/Quran_Me

کانال جامع دو نور در تلگرام:https://t.me/twonoor

برچسب ها:

شرایط استجابت دعا از منظر قرآن

ویژگی های دعای مطلوب

آیات 83 تا 90 سوره انبیاء

چگونه دعایمان مستجاب شود

توضیح فرازی از دعای کمیل

صفحه اصلی – موسسه قرآن و نهج البلاغه

ثبت نام در کلاس های تخصصی تلفنی و آنلاین موسسه